Tổng tuyển cử ở Australia diễn ra như thế nào?

Nhà hát Opera Sydney, Australia. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Ngày 28/3, Thủ tướng Albanese đã đến gặp Toàn quyền Australia Sam Mostyn để đề nghị giải tán Quốc hội và lệnh cho Ủy ban Bầu cử Australia (AEC) tổ chức cuộc tổng tuyển cử cho Quốc hội khóa 48 vào ngày 3/5 tới.

Việc Australia giải tán Quốc hội và ấn định ngày tổ chức bầu cử không phải là bất ngờ vì tháng 5/2025 là thời hạn cuối cùng nước này để tổ chức bầu cử trước khi Quốc hội hết nhiệm kỳ.

Động thái ban hành sắc lệnh bầu cử, trong đó nêu rõ ngày bầu cử và hạn chót nộp hồ sơ ứng cử, đã chính thức khởi động chiến dịch tranh cử kéo dài 5 tuần.

Ông Anthony Albanese phát biểu trước người dân trong một sự kiện ở Sydney, Australia năm 2022. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Trong chiến dịch này, ông Albanese - lãnh đạo Công đảng cầm quyền, và ông Peter Dutton - lãnh đạo liên đảng đối lập Tự do và Quốc gia, sẽ đi khắp đất nước để vận động sự ủng hộ của cử tri.

Để thành lập chính phủ, một trong hai chính đảng lớn phải giành được ít nhất 76 trong tổng số 150 ghế tại Hạ viện.

Hiến pháp quy định rằng các khu vực bầu cử sẽ được phân bổ giữa 6 bang gồm New South Wales, Victoria, Queensland, Tây Australia, Nam Australia và Tasmania theo tỷ lệ dân số, với điều kiện mỗi bang phải có ít nhất 5 nghị sĩ tại Hạ viện. Lãnh thổ Vùng thủ đô có 3 nghị sĩ và Lãnh thổ Bắc Australia có 2.

Ông Peter Dutton, lãnh đạo liên đảng đối lập Tự do và Quốc gia Australia. (Nguồn: Đảng Tự do bang NSW)

Theo AEC, trong cuộc bầu cử năm 2022, mỗi khu vực bầu cử có trung bình 117.163 cử tri đăng ký.

Quốc hội khóa 47 có 151 ghế tại Hạ viện, nhưng AEC - cơ quan độc lập - đã giảm một ghế để phản ánh sự thay đổi trong phân bố dân số quốc gia, đưa tổng số ghế về 150.

Nếu không đảng nào trong Công đảng hoặc đảng đối lập giành được đa số tuyệt đối trong tổng số 150 ghế, tình huống được gọi là “quốc hội treo”, họ sẽ phải đàm phán với các đảng nhỏ và nghị sĩ độc lập để thành lập chính phủ thiểu số.

Tất cả công dân Australia từ 18 tuổi trở lên đều bắt buộc phải thực hiện quyền bầu cử, có thể với hình thức trực tiếp trong ngày bầu cử, qua thư hoặc tại các điểm bỏ phiếu sớm. Tỷ lệ cử tri đủ điều kiện trong cuộc bầu cử năm 2022 đạt 89,8%.

Ngay sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa lúc 6 giờ tối 3/5 (giờ địa phương), nhân viên AEC sẽ bắt đầu kiểm phiếu và công bố kết quả, với phần lớn kết quả thường được biết trong đêm bầu cử.

Một ứng cử viên được coi là thắng cử tại khu vực nếu giành được hơn 50% số phiếu. Nếu một đảng giành được đa số rõ ràng (tức từ 76 ghế trở lên), lãnh đạo đảng đó sẽ đến gặp Toàn quyền Mostyn để được chính thức bổ nhiệm làm Thủ tướng.

Trong trường hợp "quốc hội treo", quá trình kiểm lại phiếu và đàm phán với các đảng nhỏ và nghị sĩ độc lập có thể kéo dài nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần.

Khi một lãnh đạo đảng có được sự ủng hộ của ít nhất 76 nghị sĩ - bao gồm cả các đảng nhỏ và độc lập - Toàn quyền sẽ mời người đó thành lập chính phủ thiểu số. Ngoài 150 ghế Hạ viện, cuộc bầu cử lần này cũng sẽ chọn ra 40 trong tổng số 76 ghế tại Thượng viện.

Thành phần Thượng viện không ảnh hưởng trực tiếp đến việc đảng nào thành lập chính phủ, và thường có tính phân mảnh cao hơn Hạ viện. Tuy nhiên, để luật được thông qua, chính phủ cần có đa số phiếu ủng hộ cả ở Hạ viện lẫn Thượng viện.

HẢI YẾN