TP.HCM bổ sung đường sắt xuyên tâm An Bình - Sài Gòn - Tân Kiên dài 33km

Theo quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, TP.HCM được bổ sung tuyến đường sắt An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên với tổng chiều dài khoảng 33 km.

Kéo dài tuyến đường sắt đến An Bình

Đây được xem là đợt điều chỉnh mang nhiều điểm mới quan trọng, mở ra cơ hội hồi sinh cho tuyến đường sắt từng được kỳ vọng này.

Đáng chú ý, hướng tuyến nay đã được kéo dài đến ga An Bình (Bình Dương), thay vì bắt đầu từ Bình Triệu - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên như trong phương án đề xuất trước đây

Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng khiến số phận của ga Bình Triệu trở thành dấu hỏi lớn, khi điểm đầu của tuyến mới không còn xuất phát từ ga này. Hiện nay, ga Bình Triệu hầu như không còn hoạt động đón trả khách, chỉ còn giữ vai trò ga tránh tàu trong mạng lưới đường sắt quốc gia.

Theo báo cáo cuối kỳ Quy hoạch các tuyến và ga đường sắt khu vực đầu mối TP.HCM, đơn vị tư vấn đề xuất bổ sung quy hoạch đoạn tuyến Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên để đảm bảo hành khách lên/xuống được thuận tiện, tổ chức chạy tàu liên thông qua trung tâm TP. Từ đó giải tỏa lượng hành khách có nhu cầu đến/đi theo trục Bắc - Nam của thành phố, giảm lượng các phương tiện giao thông tập trung về ga Sài Gòn, giảm áp lực lên mạng lưới giao thông đô thị khu vực.

Đoạn từ ga An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên tổ chức các đoàn tàu đường sắt nội ngoại ô. Hai ga hành khách đầu mối là ga An Bình và ga Tân Kiên nằm ở hai đầu bên ngoài khu trung tâm và tổ chức chạy tàu qua ga hành khách trung tâm là ga Sài Gòn/ Hòa Hưng (theo quy hoạch mới, ga này vừa được điều chỉnh thành ga trung chuyển) cho các đoàn tàu khách liên vận, tàu khách liên vùng và tàu khách nội - ngoại ô.

Các đoạn tuyến đề xuất bổ sung trong báo cáo cuối kì.

Do đó, trong quy hoạch đề xuất điều chỉnh/bổ sung tuyến xuyên tâm từ Bình Triệu - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên như sau:

Đoạn Bình Triệu - Sài Gòn (Hòa Hưng, theo Quy hoạch 1769, đoạn tuyến được chuyển thành đường sắt đô thị. Tuy nhiên, để đảm bảo phương án tổ chức chạy tàu trong khu đầu mối TP.HCM, đoạn Bình Triệu - Sài Gòn (Hòa Hưng) đề xuất là đường sắt quốc gia, đường đôi khổ 1.435mm.
Đoạn tuyến đi theo hành lang tuyến đường sắt thống nhất Bắc Nam hiện hữu cũng là hành lang tuyến đường sắt Trảng Bom – Hòa Hưng đã được quy hoạch và thí điểm cắm mốc giới ngoài thực địa. Đoạn tuyến được quy hoạch đi trên cầu cạn để giảm thiểu ảnh hưởng đến các trục đường giao thông trong đô thị; chiều dài đoạn tuyến 8,6km và dọc đoạn tuyến bố trí 3 ga và 3 trạm khách.
Đoạn tuyến Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên, theo quy hoạch mới và đi trên cầu cạn, hướng tuyến đi theo trục hành lang đường 3 Tháng 2, đến nút giao Cây Gõ, tuyến đi trên đường Hồng Bàng đến vòng xoay Phú Lâm. Tiếp đó, tuyến rẽ phải đi trên đường Bà Hom, sau đó tuyến rẽ trái và đi trên dải phân cách của đường số 7; dọc theo bờ kè của kênh Lương Bèo, tuyến vượt rạch Bà Hom, nút giao Cửu Phú, đường Tân Tạo - Chợ Đệm và đường sắt TP.HCM – Cần Thơ để về ga Tân Kiên; chiều dài đoạn tuyến khoảng 15,9km.
Đoạn tuyến Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên có điểm đầu tuyến tại ga Sài Gòn (thuộc tuyến Trảng Bom – Sài Gòn (Hòa Hưng); điểm cuối tuyến tại ga Tân Kiên (thuộc tuyến TP.HCM - Cần Thơ); quy mô đường đôi, khổ 1.435mm. Chiều dài tuyến 16,6km bao gồm tuyến Sài Gòn (Hòa Hưng) – Tân Kiên dài 15,7km và nhánh kết nối lên phía Bắc vào ga Tân Tạo dài 0,9km. Dọc tuyến bố trí 3 ga và 2 trạm khách. Tuyến qua địa phận Quận 3, quận 10, quận 11, quận 6, quận Bình Tân và huyện Bình Chánh cũ.

Đường sắt trên cao, khả thi không?

Theo kỹ sư cầu đường Trần Văn Tường, nhằm giải quyết ùn tắc giao thông, kẹt xe và xóa quy hoạch treo cho người dân, TP.HCM từng kiến nghị điều chỉnh quy hoạch đường sắt quốc gia và đường sắt cao tốc, di dời ga Bình Triệu và ga Sài Gòn ra ngoài phạm vi trung tâm. Song Bộ GTVT không chấp thuận, quan điểm giữ nguyên hiện trạng, làm đường sắt trên cao từ ga Bình Triệu đến ga Sài Gòn.

Ông Tường nhận định, các nước phát triển thường đặt hạ tầng ngầm, metro trong nội đô, trung chuyển giao thông cộng cộng. Còn với ga tàu lửa truyền thống được đầu tư mới hoặc nâng cấp tuyến đường sắt hiện đại, không gây tiếng ồn ảnh hưởng cuộc sống người dân và kết nối với các nhà ga metro, bến bãi, phương tiện công cộng ở ngoại thành. Vì vậy, ở các thành phố lớn trên thế giới hiếm khi thấy tàu lửa chạy trên cao phát ra tiếng ồn.

Hướng tuyến đoạn Sài Gòn - Tân Kiên.

TP.HCM là đô thị đang phát triển, không gian chật hẹp, khu vực nội thành nay đã quá ngột ngạt nhưng lại có nhà ga và hệ thống đường sắt nên luôn trong tình trạng “căng thẳng”.

Ga Sài Gòn và ga Bình Triệu bị bủa vây bởi quá nhiều nút giao thông, xung quanh thường kẹt xe, hành khách di chuyển đến nhà ga cũng khá vất vả giờ cao điểm.

"Thử hình dung nếu thực hiện theo quy hoạch cũ, giữ lại ga Sài Gòn và ga Bình Triệu, làm đường sắt trên cao đoạn đi qua TP.HCM. Về mặt kỹ thuật, làm đường sắt trên cao từ Bình Triệu về ga Sài Gòn với khoảng cách từ 8-10km, ở hai đầu sẽ có độ dốc rất lớn gây khó trong công tác chạy tàu.

Các trụ đỡ cho đoạn đường sắt trên cao thi công không đơn giản. Hơn nữa, làm đường sắt lên cao tốn nhiều kinh phí, giải tỏa lượng lớn nhà dân dọc hai bên hành lang. Chưa kể tàu chạy gây tiếng ồn ảnh hưởng cuộc sống dân sinh, xấu mỹ quan đô thị" - ông Tường nhận định.

Tính hiệu quả khi chọn phương án xây dựng mới hay nâng cấp, di dời đường sắt phụ thuộc nhiều yếu tố như khả thi trong thực tế, đầu tư đúng chỗ, nhanh thu hồi vốn và hạn chế lãng phí, thiệt hại xã hội, ảnh hưởng môi trường, chất lượng sống số đông người dân…

Chính vì vậy, việc di dời ga Sài Gòn về Bình Dương theo quy hoạch mới cùng với việc điều chỉnh bổ sung tuyến đường sắt An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên là thay đổi tích cực, mở ra nhiều cơ hội mới cho hạ tầng giao thông TP.HCM.

Hướng tuyến Trảng Bom - An Bình - Sài Gòn - Tân Kiên.

Ở khía cạnh khác, KTS Khương Văn Mười, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM cho rằng việc làm đường sắt trên cao sẽ hạn chế được giao cắt với các tuyến đường trung tâm TP, không gây gián đoạn việc lưu thông của người dân, đảm bảo an toàn cho các phương tiện. Nghĩa là người dân không còn phải dừng chờ khi có đường sắt đi qua, giảm thiểu ùn ứ giao thông.

Đồng thời, đường sắt trên cao sẽ là giải pháp phù hợp nhất trong bối cảnh hiện nay. Khi giao thông nội đô ngày càng quá tải, việc sớm triển khai dự án không chỉ giải quyết nhu cầu đi lại của người dân mà còn góp phần giảm ùn tắc.

NHƯ NGỌC