TP.HCM duy trì giám sát, chủ động ứng phó dịch bệnh Chikungunya

Chiều 10-8, Sở Y tế TP.HCM cho biết hiện chưa phát hiện ca bệnh Chikungunya tại TP.HCM. Tuy nhiên Sở Y tế nhận định đây là dịch bệnh Chikungunya đã lưu hành tại Việt Nam nên cần được giám sát và dự phòng tích cực.

Chưa phát hiện ca bệnh tại TP.HCM

Cụ thể, từ tháng 5-2025, Viện Pasteur TP.HCM đã triển khai giám sát trọng điểm virus Chikungunya - Zika - Dengue tại một số tỉnh thành khu vực phía Nam như TP.HCM, Tây Ninh, Kiên Giang. Kết quả đến nay Viện Pasteur vẫn chưa ghi nhận ca Chikungunya và Zika nào từ các điểm giám sát này.

Theo Sở Y tế, Chikungunya là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus cùng tên gây ra, lây chủ yếu qua muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus - cũng là tác nhân truyền sốt xuất huyết Dengue và Zika.

Bệnh Chikungunya lây truyền sang người qua muỗi vằn. Ảnh: SYT

Bệnh được ghi nhận lần đầu năm 1952 tại Tanzania, thường bùng phát ở vùng nhiệt đới, nay đã lan ra hơn 110 quốc gia, kể cả châu Âu.

Muỗi cái nhiễm virus khi hút máu người bệnh, sau đó truyền mầm bệnh sang người lành. Thời gian ủ bệnh 3-7 ngày, sau đó khởi phát sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội (tay, chân), phát ban, đau cơ, nhức đầu, mệt mỏi.

Đa số ca bệnh lành tính, tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần, nhưng một số người có thể bị đau khớp kéo dài hàng tháng hoặc năm. Hiếm gặp trường hợp tử vong do bệnh này, chủ yếu ở trẻ sơ sinh, người già hoặc người có bệnh nền. Hiện chưa có thuốc đặc hiệu và vaccine phòng bệnh.

Tình hình dịch bệnh Chikungunya tại Việt Nam

Dịch bệnh Chikungunya đã được ghi nhận tại Việt Nam qua nhiều nghiên cứu dịch tễ học.

Giai đoạn tháng 10-2010 đến tháng 12-2014, Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) phối hợp Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM khảo sát 8.105 trẻ (1-15 tuổi) tại 7 bệnh viện phía Nam, lấy mẫu máu trong 72 giờ từ khi sốt để xét nghiệm PCR tìm virus Dengue, Chikungunya và Zika.

Kết quả có 27% sốt xuất huyết Dengue, 4 ca Chikungunya và 2 ca Zika. Bốn chủng Chikungunya đều thuộc kiểu gen ECSA, tương đồng chủng tại Campuchia năm 2011.

Công nhân vệ sinh phun thuốc trừ sâu để ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh Chikungunya tại Quảng Đông (Trung Quốc). Ảnh: VCG

Năm 2015, OUCRU và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới khảo sát 546 mẫu huyết thanh tại An Giang, TP.HCM, Đắk Lắk, Huế. Tỉ lệ có kháng thể kháng Chikungunya lần lượt là 10%, 10%, 7,97% và 3,72%, tập trung ở nhóm trên 30 tuổi, cho thấy bệnh từng lưu hành vào thập niên 1980 với mức lây thấp (2-4%/năm tại TP.HCM, An Giang, Huế; 1% tại Đắk Lắk) và không còn lan truyền vào năm 2015.

Giai đoạn 2017-2019, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Viện Pasteur TP.HCM và Đại học Nagasaki nghiên cứu tại 31 tỉnh, phân tích 1.063 mẫu huyết thanh. Kết quả có 46,4% có kháng thể và 27,7% PCR dương tính, đều thuộc kiểu gen ECSA. Nghiên cứu kết luận dịch bệnh Chikungunya lưu hành ở Việt Nam với tỉ lệ đáng kể, cần giám sát hàng năm.

Tại TP.HCM, sau đợt bùng phát Zika năm 2016, hệ thống giám sát trọng điểm của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (HCDC) vẫn theo dõi cả dịch bệnh Chikungunya, nhưng đến nay chưa ghi nhận ca mắc mới.

Theo Sở Y tế TP.HCM, từ những kết quả nêu trên có thể nhận định bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm đã từng lưu hành tại Việt Nam. Tuy thời gian gần đây chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya (và ca bệnh do virus Zika) nào nhưng nguy cơ tái xuất hiện của những bệnh này tại TP.HCM là hoàn toàn có thể xảy ra.

Ngành y tế TP.HCM vẫn duy trì hệ thống giám sát dịch bệnh để sẵn sàng chủ động ứng phó với mọi tình huống có thể xảy ra.

Việc chủ động phòng bệnh luôn là cần thiết, trong đó mỗi người dân chính là “lá chắn” đầu tiên và hiệu quả nhất trong việc phòng ngừa bệnh tật. Việc bảo vệ bản thân cũng chính là bảo vệ cộng đồng.

THẢO PHƯƠNG