TP.HCM: Xây dựng chính quyền thông minh, phải tái thiết thể chế

Xây dựng chính quyền thông minh: Người dân, doanh nghiệp làm trung tâm

Đây là chỉ đạo mà cũng là khẳng định của Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Mạnh Cường tại phiên thảo luận nằm trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Mùa thu năm 2025.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, Thành phố đang bước vào một giai đoạn phát triển hoàn toàn mới. không gian hành chính giữa ba địa phương là một quyết sách mang tính lịch sử, càng đặt ra yêu cầu thành phố phải vận hành bộ máy quản lý theo hướng thông minh. Đây không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là đột phá then chốt, giúp nâng cao chất lượng dịch vụ công, tăng cường liên kết vùng, củng cố niềm tin xã hội và hướng đến mô hình quản trị minh bạch, linh hoạt, lấy người dân làm trung tâm cho sự phát triển của Thành phố.

Để triển khai thành công mô hình chính quyền thông minh, Phó Chủ tịch Nguyễn Mạnh Cường cho biết Thành phố xác định cần sự tham gia của toàn xã hội: từ các chuyên gia, các viện - trường, cộng đồng doanh nghiệp đến toàn thể người dân. Thành phố mong muốn được học hỏi kinh nghiệm từ những nền hành chính tiên phong trên thế giới như Singapore, Hàn Quốc, Úc… những nơi đã thành công trong chuyển đổi quản trị đô thị dựa trên dữ liệu và công nghệ số thời gian qua.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Mạnh Cường, TP.HCM đang bước vào một giai đoạn phát triển hoàn toàn mới

Song song đó, Thành phố tiếp tục phát triển nguồn nhân lực trong bộ máy hành chính công, thúc đẩy kỹ năng số, kỹ năng dữ liệu, tư duy đổi mới cho cán bộ công chức, đặc biệt là cán bộ công chức cấp cơ sở để họ thực sự trở thành những tác nhân chuyển đổi số và là thành viên của chính quyền thông minh. Đồng thời, đặt mục tiêu xây dựng văn hóa số, tạo không gian để người dân tham gia góp ý, đồng sáng tạo và giám sát các hoạt động của bộ máy công quyền, từ đó hình thành niềm tin số và tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội.

Theo Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM Lâm Đình Thắng, trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng chính quyền thông minh đòi hỏi sự chuyển đổi đồng bộ về phương thức quản trị, mô hình vận hành, thể chế, nguồn nhân lực và văn hóa công vụ dựa trên dữ liệu tin cậy và ra quyết định theo bằng chứng.

Hiện, TP.HCM xác định có 3 đặc điểm trọng tâm của mô hình chính quyền thông minh: Thứ nhất, một chính quyền thông minh chỉ có thể vận hành hiệu quả khi mọi quyết định đều dựa trên dữ liệu đúng, đủ và được cập nhật liên tục. Điều này đòi hỏi Thành phố phải xây dựng hệ thống dữ liệu thống nhất, liên thông hai cấp, bảo đảm năng lực phân tích thời gian thực để phục vụ chỉ đạo điều hành nhanh, chính xác và có trách nhiệm giải trình.

Thứ hai, chính quyền phải vận hành dịch vụ công theo mô hình “mọi lúc - mọi nơi - mọi thiết bị”, với quy trình đơn giản, minh bạch; trải nghiệm và mức độ hài lòng của người dân chính là thước đo chất lượng quản trị.

Thứ ba, không gian hành chính mới được mở rộng đòi hỏi mô hình quản trị thông minh tích hợp, xuyên suốt và phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong vùng, bảo đảm phát triển đồng bộ, bền vững và thống nhất.

Thách thức của TP.HCM khi triển khai chính quyền thông minh

Tại phiên thảo luận, bà Võ Thị Trung Trinh - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP.HCM cho biết, chiến lược quản trị dữ liệu của Thành phố được ban hành từ đầu năm 2023 đã xác định ba nhóm dữ liệu cốt lõi gồm dữ liệu người dân, dữ liệu quản lý đô thị và dữ liệu doanh nghiệp.

Đây là nền tảng để Thành phố triển khai các dịch vụ công số, ra quyết định theo thời gian thực và tổ chức lại mô hình quản trị theo hướng hiện đại hơn. Nhưng hành trình đi từ chiến lược đến thực thi không hề dễ dàng.

Sự thiếu liên thông giữa hệ thống Trung ương và địa phương, sự phân tán giữa các sở ngành và các cấp chính quyền, cùng tâm lý “giữ dữ liệu như tài sản riêng” khiến việc xây dựng kho dữ liệu dùng chung trở thành thách thức lớn. Ngoài ra, những hạn chế về nguồn lực càng khiến tiến trình trở nên chậm chạp...

Minh chứng việc quản trị hiện đại phải dựa vào một hệ thống dữ liệu tập trung, thay vì để mỗi cơ quan nắm giữ một mảnh dữ liệu khác nhau, dẫn tới mảnh vỡ và trì trệ, GS. Yuan Feng - Viện Phần mềm, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc cho biết, tại Quảng Châu khi áp dụng mô hình “real-time city”, mỗi ngày có tới 300.000 người dân tương tác với hệ thống trực tuyến, và toàn bộ dữ liệu được đưa về một trung tâm phân tích thống nhất. Nhà quản lý có thể đưa ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn và có khả năng giám sát rủi ro hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, bà Julia Le - Quản lý cấp cao tại Cyber Security Centre of Excellence cảnh báo rằng, mọi chính phủ khi số hóa quy mô lớn đều phải đối mặt nguy cơ tấn công mạng gia tăng mạnh mẽ và lưu ý, quá trình số hóa của các thành phố như TP.HCM chỉ bền vững khi bài toán an ninh dữ liệu được xem là yêu cầu thiết yếu ngay từ đầu, chứ không phải yếu tố xử lý sau. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và các tổ chức chuyên môn, bởi năng lực công nghệ chủ yếu nằm ở khu vực tư nhân.

Theo bà Trinh, hiện nay TP.HCM có tới 168 phường, xã, nếu không triển khai công nghệ theo hướng tập trung hóa - một nền tảng dùng chung, một cơ sở dữ liệu thống nhất thì Thành phố sẽ tiếp tục mắc kẹt trong phân mảnh. Chỉ khi mọi cấp đều dùng cùng một hệ thống, tính giám sát, hỗ trợ và chuẩn hóa chất lượng mới có thể đạt được.

Nhấn mạnh điều này, GS Nguyễn Quang Trung cho biết nhiều đề án chuyển đổi số tại Việt Nam thất bại không phải vì thiếu ý tưởng mà vì thiếu bước theo dõi sau triển khai. Nhiều diễn đàn đưa ra khuyến nghị quan trọng nhưng lại không có cơ chế giám sát, đánh giá và tiếp tục triển khai. Nếu không khắc phục điểm yếu này, mọi kế hoạch đều có nguy cơ “đứng hình” ngay sau khi kết thúc hội nghị.

Phiên thảo luận với chủ đề "Chính quyền thông minh trong kỷ nguyên số"

Không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp

Từ kinh nghiệm triển khai chương trình “Bình dân học vụ AI”, ông Đặng Văn Tú - Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc Công nghệ Tập đoàn CMC, Tổng Giám đốc CMC OpenAI cho rằng, doanh nghiệp cần tham gia chủ động vào việc thiết kế chương trình đào tạo vì doanh nghiệp là nơi hiểu rõ thị trường cần gì, kỹ năng nào đang thiếu và những công cụ nào sinh viên cần thành thạo để có thể làm việc ngay.

GS. Vũ Minh Khương - Trường Chính sách công Lý Quang Diệu - Đại học Quốc gia Singapore cho biết, việc chuyển đổi số của Singapore thành công vì biết cách tận dụng nguồn lực quốc tế khi không ngần ngại mời các tập đoàn công nghệ hàng đầu tham gia giải bài toán của nhà nước, bằng cách tiếp cận thẳng thắn: “Hãy giúp tôi”.

Theo ông Khương, nếu TP.HCM biết khai thác tốt các mối quan hệ quốc tế, đặc biệt là với các trường đại học, tập đoàn công nghệ và trung tâm nghiên cứu, Thành phố có thể tiết kiệm nguồn lực mà vẫn đạt được chất lượng cao trong triển khai.

Hưng Khánh