TPHCM cần được bổ sung giải pháp đột phá, khác luật

TPHCM cần bổ sung mỗi năm 8-12 tỉ đô la Mỹ vốn phát triển. Ảnh: LÊ VŨ

Chiều muộn ngày 24-11-2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM.

Tại đây, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết xây dựng dự thảo nghị quyết này để trình Quốc hội xem xét, thông qua ngay tại kỳ họp đang diễn ra.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng thống nhất việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù và vượt trội để thúc đẩy phát triển TPHCM. Ông lưu ý, các cơ chế phải được thiết kế tập trung, có trọng tâm, tránh dàn trải; bảo đảm tính khả thi và đủ sức giải quyết kịp thời những vấn đề mới phát sinh cũng như những khó khăn đã được Chính phủ nêu trong Tờ trình.

Mỗi năm, TPHCM cần thêm 8-12 tỉ đô la Mỹ vốn phát triển

Tờ trình của Chính phủ cho biết, sau hai năm triển khai Nghị quyết 98, kinh tế TPHCM (trước sắp xếp) đã phục hồi mạnh mẽ từ nền tảng suy giảm nghiêm trọng hậu Covid-19. Thành phố bước vào quỹ đạo tăng trưởng ổn định hơn nhờ đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. GRDP năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 đô la Mỹ, cao gấp 1,7 lần mức chung của cả nước.

Sau sáp nhập, TPHCM mở rộng không gian phát triển lên 6.772,6 ki lô mét vuông với dân số khoảng 13,6 triệu người; lực lượng lao động đạt 7,28 triệu người, tương đương 14% tổng lao động toàn quốc. GRDP ước đạt 1,03 triệu tỉ đồng (khoảng 123 tỉ đô la Mỹ), chiếm 23,5% GDP cả nước.

Quy mô mới tạo điều kiện để thành phố tái cấu trúc không gian, quy hoạch vùng đô thị tích hợp phát triển theo tư duy “1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu”, hình thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo ba hành lang, với năm trụ cột (gồm trung tâm công nghiệp, logistics, trung tâm tài chính quốc tế, du lịch và công nghiệp văn hóa, trung tâm giáo dục - y tế - khoa học công nghệ).

Thành phố đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP bình quân 10-11%/năm; đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt 14.000-15.000 đô la Mỹ; tổng vốn đầu tư xã hội bình quân năm năm đạt 35-40% GRDP; kinh tế số chiếm 30-40% GRDP.

Để hiện thực hóa các mục tiêu trên, TPHCM cần bổ sung mỗi năm 8-12 tỉ đô la Mỹ vốn phát triển. Trong khi đó, ngân sách nhà nước chỉ có thể đáp ứng khoảng 30% nhu cầu (1,2 triệu tỉ đồng trên tổng mức 3,5 triệu tỉ đồng). Nguồn lực này chưa đủ sức dẫn dắt tăng trưởng trong bối cảnh yêu cầu đầu tư lớn và cấp bách.

Vì vậy, TPHCM “cần phải được bổ sung các giải pháp mang tính vượt trội, đột phá khác luật vào Nghị quyết 98”, Chính phủ nhấn mạnh trong Tờ trình gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Điều này nhằm thu hút mạnh nguồn lực xã hội, tháo gỡ điểm nghẽn và tạo không gian phát triển mới. Trọng tâm là các dự án quy mô lớn, có sức lan tỏa về hạ tầng giao thông, đô thị, hạ tầng số, năng lượng, y tế, môi trường, quản lý nguồn nước, chống biến đổi khí hậu, công nghệ cao, giáo dục, y tế; đồng thời nghiên cứu thành lập khu thương mại tự do để tăng năng lực cạnh tranh quốc tế.

Áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt cho mọi dự án

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, dự thảo Nghị quyết sửa sáu điều của Nghị quyết 98 và bổ sung một điều quy định về việc thành lập khu thương mại tự do, đồng thời bỏ nội dung về thành phố Thủ Đức. Mục tiêu là bảo đảm cơ chế, chính sách vượt trội, đặc thù, khả thi và hiệu quả hơn để thu hút nhà đầu tư chiến lược, đưa TPHCM thành “siêu đô thị lớn nhất tại Đông Nam Á”.

Trong đó, đáng chú ý là việc phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD) tiếp tục được hoàn thiện với nhiều cơ chế mới nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt đô thị và tối ưu khai thác quỹ đất.

Cụ thể, bên cạnh cơ chế đấu giá đất theo Nghị quyết 98, dự thảo Nghị quyết bổ sung quy định cho phép sử dụng quỹ đất hình thành từ TOD để thanh toán cho các dự án đường sắt đô thị thực hiện theo hình thức BT; cho phép nhà đầu tư được kết hợp phát triển nhà ở, công trình thương mại - dịch vụ, công trình sự nghiệp và công trình công cộng tại khu vực nhà ga, khu tập kết, bảo dưỡng, sửa chữa tàu và vùng phụ cận của các nút giao trên tuyến Vành đai 3. Ngoài ra, thành phố được phép sử dụng trực tiếp nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD để đầu tư cho các tuyến đường sắt đô thị và các dự án giao thông thuộc trục TOD, thay vì phải điều tiết vào ngân sách chung.

Cùng với đó, thủ tục đầu tư đặc biệt theo điều 36a của Luật Đầu tư được đề xuất áp dụng cho mọi dự án trong các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất và khu thương mại tự do, nhằm rút ngắn thời gian xử lý thủ tục hành chính.

Dự thảo Nghị quyết cũng cho phép TPHCM và các địa phương liên quan tự thỏa thuận lựa chọn cơ quan đầu mối với các dự án hạ tầng giao thông liên tỉnh. Cơ chế này giúp phân định rõ trách nhiệm, tăng tính chủ động, bảo đảm tính liên thông và đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm.

Thêm hai trường hợp thu hồi đất, 11 nhóm dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược

Về chính sách đất đai, dự thảo Nghị quyết đề xuất bổ sung hai trường hợp thu hồi đất gồm: các dự án trong khu thương mại tự do và các dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Đi cùng với đó là cơ chế ban hành danh mục dự án nhằm chủ động chuẩn bị cho công tác thu hồi đất.

Theo Chính phủ, quy định mới giúp TPHCM có cơ sở pháp lý minh bạch và đầy đủ để triển khai thu hồi đất sớm đối với các dự án có quy mô lớn, mang tính chiến lược. Khi danh mục dự án được xác định ngay từ đầu, tiến độ bồi thường và giải phóng mặt bằng sẽ được rút ngắn, tránh ách tắc kéo dài ở giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Cơ chế này cũng được kỳ vọng tăng sức hút với nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt là những dự án đòi hỏi quỹ đất lớn, có tính lan tỏa mạnh và đóng vai trò động lực cho phát triển.

Bên cạnh đó, dự thảo bổ sung 11 nhóm dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, tập trung vào các lĩnh vực có khả năng tạo đột phá như: du lịch - dịch vụ cao cấp, y tế - thể thao, công nghiệp công nghệ cao, hạ tầng đô thị và môi trường, hạ tầng số, giao thông, cùng các dự án tại khu vực đặc biệt khó khăn. Đây đều là các nhóm dự án có quy mô lớn, sức lan tỏa mạnh và đóng vai trò nền tảng trong chiến lược phát triển lâu dài của thành phố.

Thiết lập Khu Thương mại tự do TPHCM với khung thể chế vượt trội

Đáng chú ý, dự thảo Nghị quyết bổ sung điều 7a, đặt nền tảng pháp lý cho việc hình thành Khu Thương mại tự do TPHCM. Đây là bước thử nghiệm quan trọng nhằm xây dựng một không gian thể chế đủ độ mở, cạnh tranh hơn, qua đó thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao và tạo thêm dư địa tăng trưởng cho thành phố.

Các chính sách cụ thể bao gồm: trao thẩm quyền cho UBND TPHCM quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới khu thương mại tự do; cho phép giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu đối với các dự án đầu tư trong khu thương mại tự do (trừ dự án nhà ở thương mại), nhằm đẩy nhanh thu hút đầu tư và phát triển hạ tầng khu.

Kèm theo đó là gói cải cách mạnh về điều kiện đầu tư: nhà đầu tư nước ngoài có thể thành lập tổ chức kinh tế mà không cần giấy chứng nhận đăng ký đầu tư; thủ tục kiểm tra chuyên ngành được miễn trừ; doanh nghiệp được áp dụng chế độ hải quan ưu tiên.

Dự thảo Nghị quyết cũng đưa ra mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm, miễn bốn năm và giảm 50% trong chín năm tiếp theo. Thuế thu nhập cá nhân của chuyên gia, nhà khoa học và lao động chất lượng cao được giảm 50% trong 10 năm. Cùng với đó, doanh nghiệp trong khu được phép niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ để tăng tính hấp dẫn với dòng vốn quốc tế. Thẩm quyền của cơ quan hải quan cũng được mở rộng...

Kết luận phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, bảo đảm hệ thống cơ chế, chính sách đưa ra phải thực sự đặc thù, vượt trội và khả thi, phù hợp với yêu cầu phát triển của TPHCM sau sáp nhập, hợp nhất. Ông nhấn mạnh, các nội dung sửa đổi phải khắc phục được hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực thi Nghị quyết 98, bảo đảm khi ban hành, TPHCM có thể triển khai hiệu quả và đạt được các mục tiêu đã đặt ra.

Cẩm Hà