Trải nghiệm di sản Thủ đô với những 'điểm chạm' tín ngưỡng cổ truyền đặc biệt

Những “điểm chạm” tín ngưỡng trên hành trình khám phá di sản Thủ đô. (Ảnh: TTXVN)

Từ gần 100 di tích cổ trên địa bàn Hà Nội cùng hơn một năm miệt mài khảo sát, nghiên cứu của các chuyên gia đầu ngành đến từ Pháp và Việt Nam, bốn hành trình di sản gắn với bốn dòng tín ngưỡng cổ truyền của người Việt vừa chính thức ra mắt, giúp du khách có cơ hội trải nghiệm những giá trị đặc biệt và sâu sắc nhất 28 di tích tiêu biểu của Thủ đô.

Đáng nói là, lần đầu tiên một kho tư liệu đồ sộ bằng tiếng Pháp, Hán Nôm và tiếng Việt đã được đánh thức thông qua Dự án “Hành trình du lịch di sản Hà Nội” này. Để rồi, mỗi di tích được tái hiện sống động qua những hồ sơ hoàn chỉnh, được số hóa trên bản đồ tương tác điện tử và tích hợp vào ứng dụng H-Heritage. Từ đó, chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, du khách đã có thể chạm tay vào lịch sử.

Là nhà điều phối khoa học chính và tham gia vào toàn bộ tiến trình khảo cứu, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp (Cơ quan hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp - Expertise France), chia sẻ rằng bà thực sự xúc động trong ngày ra mắt dự án.

Hành trình đánh thức di sản

- Là người “cầm trịch” một dự án đánh thức di sản Thủ đô do Bộ châu Âu và Ngoại giao Pháp tài trợ, bà đánh giá thế nào về kết quả của dự án này?

Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp: Dự án được chúng tôi thực hiện trong một thời gian ngắn với kinh phí khá khiêm tốn, nhưng tôi rất hài lòng với kết quả, bởi những mục tiêu đã đạt được và đặc biệt dự án còn có nghĩa về đào tạo.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Thứ nhất, chúng tôi có cơ hội đào tạo cho các em sinh viên chuyên ngành du lịch, lịch sử, văn hóa, kiến trúc một số phương pháp khảo sát cũng như lý thuyết về di sản.

Thứ hai, về nghiên cứu, chúng tôi đã tổ chức nghiên cứu tập thể với 10 nội dung chuyên sâu. Thứ ba, về công nghệ số hóa, chúng tôi đã thực hiện được một website, một bản đồ tương tác và 1 app chỉ dẫn các hành trình trải nghiệm di sản.

Tuy nhiên, vì thời gian cũng như kinh phí khá hạn hẹp nên chúng tôi mới thử nghiệm được bốn hành trình. Chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan hữu quan của Việt Nam để có thể tiếp tục mở rộng các hành trình này thành một “mạng lưới tàu điện,” mỗi trạm dừng chân là một di tích. Đó cũng chính là phương pháp đưa di sản đến với từng người, giúp di sản tương tác với cộng đồng.

Tôi đánh giá dự án đã đảm bảo được tất cả các cấp độ, từ trải nghiệm du lịch thông thường mang tính giải trí để, và du lịch khám phá về văn hóa, tín ngưỡng của Việt Nam. Bởi 4 hành trình mà chúng tôi triển khai gắn với 4 tín ngưỡng cổ truyền của người Việt được tôi phân tích rất sâu và kỹ lưỡng.

Nghề chạm bạc thủ công truyền thống vẫn còn được lưu giữ trong lòng phố cổ Hà Nội. (Ảnh: Như Dung/Vietnam+)

Bên cạnh đó, dự án còn hướng tới mục tiêu đồng hành với các hoạt động ngoại khóa trong đào tạo, trở thành công cụ để giáo viên có thể giảng dạy cho các em học sinh, sinh viên. Bởi mỗi hành trình được chúng tôi liên kết với nhau bằng một câu chuyện hay, mang tính kết nối và dễ nhớ. Ví dụ, với hành trình tổ nghề sẽ là 8 địa điểm gắn với 8 ngành nghề khác nhau, gắn bó sâu sắc với văn hóa lao động của kinh thành Hà Nội xưa cũng như văn hóa truyền thống Việt Nam.

Tuy nhiên, chúng tôi vẫn cần những chuyên gia của Việt Nam, của Pháp, của quốc tế tiếp tục hợp sức hỗ trợ các cơ quan, chính quyền địa phương để có thể phủ sóng mạng lưới giống như mạng lưới tàu điện Hà Nội cho sản và hướng tới mở rộng ra cả nước.

- Với những kết quả bước đầu như bà vừa nói, bà đánh giá thế nào về vai trò của các đơn vị khoa học, và đặc biệt là sự tham gia của các trường đại học trong dự án này?

Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp: Trong dự án của chúng tôi có sự tham gia của ba trường đại học rất quan trọng, đó là Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, có khoa lịch sử và khoa du lịch; Trường khoa học các liên ngành thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội với khoa di sản; Đại học Kiến trúc.

Chúng tôi đã kết hợp với 3 trường đại học này để cùng đưa sinh viên đi khảo sát, cho sinh viên tham gia thuyết trình. Chúng tôi thấy khá hiệu quả trong việc đào tạo không chỉ ở trong nhà trường mà các em được ra thực địa để biết cần tìm hiểu những kiến thức gì trong từng di tích, trên một hành trình.

Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet tham quan Đền Quán Thánh. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Tôi nghĩ sau này dự án có thể tiếp tục kết hợp với Trường Đại học Văn hóa, các khoa du lịch của các trường, Sở Du lịch Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để có thể phủ sóng “mạng di sản” ra toàn quốc.

Sẽ tiếp tục nhân rộng hành trình

- Việc xây dựng các hành trình dựa trên những tiêu chí nổi bật nào và trong quá trình triển khai có gặp phải khó khăn nào không?

Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp: Bốn hành trình này được lựa chọn ra mắt đầu tiên vì nó gắn với tín ngưỡng cổ truyền của người Việt. Thứ nhất là thờ các vị thần bảo vệ Thăng Long tứ trấn; hai là các vị tổ nghề đã khai sáng ra các nghề truyền thống cổ nhất cho Hà Nội và Việt Nam; ba là hành trình thờ Mẫu, một tín ngưỡng đã được UNESCO công nhận di sản văn hóa phi vật thể thế giới và là một tín ngưỡng đặc thù của Việt Nam; bốn, hành trình chùa Thiền Tông do gắn với Sa môn An Thiền, là một vị tổ tiêu biểu của Phật giáo Việt Nam, người đã sáng lập ra một dòng thiền rất đặc biệt.

Trong tương lai, chúng tôi hướng tới việc có thể tạo những hành trình mới về làng nghề, về các nhà thờ cổ của Việt Nam đã được xây dưới thời Pháp. Đó là những hành trình chúng tôi sẽ tiếp tục làm.

- Dự án vừa được ra mắt công chúng Thủ đô bước đầu với 4 hành trình trải nghiệm di sản như vậy, trong thời gian tới kế hoạch mở rộng sẽ ra sao, thưa bà?

Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp: Hiện trang web của chúng tôi thuộc về chương trình trực thuộc châu Âu, có trụ sở ở Thụy Sĩ, cho mọi hành trình mà chúng tôi đưa lên sẽ được quảng bá ở toàn bộ châu Âu. Việc mở rộng các hành trình là chắc chắn rồi, vì kết quả hiện tại mới là một thử nghiệm thành công và chắc chắn chúng ta cần nhân rộng mô hình này.

Du khách quốc tế tham quan Văn Miếu - Quốc Tử Giám. (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

Để làm được, chúng tôi sẽ phải làm việc với Thành phố, với các cấp chính quyền của Việt Nam để tiếp tục mở rộng không gian của những hành trình mới. Ví dụ, chúng tôi đang nghiên cứu để có thể nối thành một hành trình di sản của Pháp để lại với những biệt thự cổ; hay hành trình về chùa Phật giáo với một nhánh thuộc ảnh hưởng của Ấn Độ, hoặc Trung Hoa nhiều hơn. Chúng tôi cũng muốn khai thác một hành trình các làng nghề của Hà Nội cổ, các vùng ven Hà Nội.

Đó là những nội dung mà chúng tôi đang nghiên cứu và hy vọng sẽ tiếp tục có kinh phí cũng như có những dự án lớn hơn để thực hiện.

- Xin cảm ơn những chia sẻ của bà./.

(Vietnam+)