Tràn lan video phản cảm gắn mác giáo dục trên TikTok: Hệ lụy khó lường

Tuy nhiên, trên mạng xã hội này có nhiều video được quảng cáo là mang tính giáo dục nhưng thực chất ẩn chứa nội dung nhảm nhí, tiêu cực, có thể ảnh hưởng xấu đến giới trẻ với những hệ lụy khó lường.

Một số video phản cảm trên mạng xã hội TikTok.

Đủ loại biến tấu

Thời gian qua, để giáo dục giới tính cho trẻ, phòng tránh xâm hại trẻ em, nhiều bài hát, bài thơ đã ra đời giúp trẻ dễ thuộc, dễ nhớ. Trong đó, bài vận động "Ở đây là vùng không thể chạm vào" dành cho trẻ em đang trở thành trào lưu trên mạng xã hội TikTok với hàng loạt clip biến tấu do người lớn thực hiện. Với các cảnh quay ở mọi không gian, từ trong nhà, nhà hàng, cửa hiệu, phòng khám hay khuôn viên trường đại học, các clip được biến tấu để tạo điểm nhấn, thay đổi một số lời nhưng giữ nguyên giai điệu nhằm tạo sự hài hước.

Tuy nhiên, đáng nói là không ít video đã "bắt trend” (trào lưu) quá đà, gây cười giải trí bằng cách thêm vào nhiều động tác, biểu cảm cợt nhả, dung tục để thu hút người xem. Một số nội dung cố tình bị “chế” thành những câu phản giáo dục như “ở đây là vùng ta cứ chạm vào”, “tôi sẽ đấm vào mồm bạn”…

Cô giáo mầm non Nguyễn Thị Năm (phường Thanh Xuân, Hà Nội) bày tỏ: “Không nên biến tấu bài hát thành trò cười mua vui. Việc dựng các clip với bối cảnh, kịch bản quay không phù hợp có thể khiến trẻ nghĩ những hành động trong bài hát chỉ là trò đùa, dẫn đến hiểu sai lệch về các hành vi của kẻ xấu, không nhận thức được nguy cơ bị xâm hại có thể xảy ra”.

Đây không phải là lần đầu tiên những bài hát, bài thơ hay bị đổi lời, tạo thành các sản phẩm có nội dung độc hại với mục đích thu hút người xem. Trước đó, một bài rap “chế” từ bài thơ “Lượm” với những câu từ vô nghĩa, xuyên tạc đã khiến cộng đồng mạng “dậy sóng”. Các chỉ trích, phản ứng càng trở nên gay gắt khi nhiều bạn trẻ “bắt trend” với những cảnh quay nữ sinh mặc áo dài, đồng phục học sinh đứng trong lớp học, kê bàn ghế nhảy nhót, uốn éo phản cảm.

Theo Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thanh niên (Trung ương Đoàn), khi sáng tạo một video mới, nhiều tác giả chỉ có suy nghĩ đơn giản là tìm ra yếu tố hài hước, vui vẻ, mới mẻ trong nội dung để chia sẻ với cộng đồng nhằm thu hút người xem. Tuy nhiên, vẫn xuất hiện không ít video xuyên tạc các bài hát, bài thơ chính thống.

"Trước tiên, điều này đã xâm hại đến quyền tác giả của tác phẩm. Đây là vấn đề được pháp luật bảo hộ. Hành vi thay đổi lời bài hát có thể vi phạm pháp luật với những tác phẩm chưa hết thời hạn bảo hộ. Thứ hai, phần lời mới đã chạm đến những giá trị thuần phong mỹ tục, không đúng với chuẩn mực của văn hóa xã hội hiện nay. Thứ ba, những sản phẩm này thể hiện sự coi thường các chuẩn mực trong giáo dục của nhà trường, gây ra những tác động không tốt tới nhận thức, hành vi của học sinh”, Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh nhấn mạnh.

Tạo "sức đề kháng" trên không gian mạng

Hiện nay, mỗi ngày trên mạng xã hội TikTok có rất nhiều video ra đời, thu hút sự theo dõi của các bạn trẻ, đặc biệt là học sinh. Các chủ đề liên quan đến giáo dục, các cảnh quay lấy bối cảnh trường lớp hay nhân vật liên quan đến học đường luôn mang lại nhiều lượt xem và tương tác khiến nhiều người say sưa với đề tài này. Từ đó, họ tìm mọi cách để thu hút, giữ chân người theo dõi bằng các video “mượn danh” giáo dục.

Từ các tài khoản tự xưng là giáo viên, các phim ngắn nhập vai thầy trò, các bài nhảy trong khuôn viên trường học, lớp học, cho đến các chia sẻ gây sốc như “cách đáp trả giáo viên cực gắt”, “mẹo làm phao thi mà thầy cô khó phát hiện”, “hướng dẫn bùng học một cách an toàn”… đều thu hút lượng theo dõi và tương tác đáng kể.

Đáng nói là, không chỉ vào mạng xã hội TikTok trong vai trò người xem, mà ngày càng nhiều thanh thiếu niên tham gia với vị trí của người sáng tạo nội dung, dựng và quay các video được mọi người yêu thích, bình luận, chia sẻ. Tuy nhiên, ở lứa tuổi đang hình thành nhân cách, nhiều bạn trẻ còn chưa nhận thức đúng đắn về sử dụng mạng xã hội, dễ dàng đăng tải những video, những bình luận "nhảm" mà không lường trước được hậu quả.

Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng, mạng xã hội mang lại kho thông tin và cơ hội lớn nhưng cũng dễ biến con người thành những cái tôi ảo. "Trên môi trường mạng, do thiếu vắng các thiết chế kiểm soát nên giới trẻ dễ trở nên “bất quy tắc” và thể hiện cái tôi một cách tùy tiện trong khi nhận thức pháp luật của các em còn rất hạn chế, gần như chưa được trang bị bài bản”, Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh nói.

Vì vậy, để loại bỏ những video phản cảm gắn mác giáo dục, cần xây dựng ý thức và thói quen cho người trẻ trong việc sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm và có văn hóa. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh và nhà trường cần đồng hành và hướng dẫn để trẻ nhận diện được các nội dung xấu độc trên mạng xã hội, biết thận trọng khi đăng tải, bình luận, chia sẻ bất cứ nội dung nào, qua đó tạo ra cho các em “sức đề kháng” trước những thông tin độc hại, tiêu cực trên không gian ảo.

Hạ Yến