Tranh cãi vắc xin Trung Quốc ở Brazil là do chính trị?

Ảnh minh họa.

Ông Bolsonaro và ông Doria đã có một loạt phát biểu công khai về vắc xin CoronaVac thử nghiệm kể từ khi tổng thống vào tháng trước đã hủy bỏ một thỏa thuận do Bộ Y tế và bang São Paulo thực hiện đối với 46 triệu liều vắc xin này. Ông Doria, người dự định tranh cử tổng thống vào năm 2022, cho biết vào thời điểm đó rằng quyết định của ông Bolsonaro là tội ác.

Tổng thống, được gọi là “Trump của vùng nhiệt đới” cho nền tảng dân túy của mình, cho biết người Brazil đang được sử dụng làm chuột lang cho CoronaVac và đặt câu hỏi về sự an toàn của nó. Cơ quan quản lý đã đình chỉ các thử nghiệm sau cái chết của một người tham gia, đây là một thủ tục tiêu chuẩn nhưng là một thủ tục mà tổng thống đã sử dụng để tấn công đối thủ của mình.

“Chết chóc, tàn tật, dị thường. Đây là loại vắc-xin mà Doria muốn buộc người dân São Paulo phải dùng” - ông Bolsonaro cho biết hôm 10-11.

Truyền thông địa phương, trích dẫn cuộc điều tra của cảnh sát, cho biết cái chết của người tham gia vào 29-10, một nam giới 32 tuổi, không được nêu tên, đang được coi là một vụ tự tử nghi ngờ. Trong khi điều này cho thấy việc đình chỉ các thử nghiệm vắc xin có thể sớm được dỡ bỏ, các nhà chức trách y tế Brazil đã đưa ra các thông điệp mâu thuẫn vào 10-11.

Dimas Covas, chủ tịch Instituto de Butantan có trụ sở tại São Paulo, cơ quan nghiên cứu làm việc với Sinovac để thử nghiệm và cuối cùng sản xuất CoronaVac, cho biết các cuộc thử nghiệm có thể tiếp tục trong tuần này. Ông nói với một cuộc họp báo rằng cơ quan quản lý y tế, được gọi là Anvisa, biết rằng cái chết của người tham gia không liên quan đến vắc xin.

“Anvisa có tất cả thông tin và tôi cho bạn biết kết luận của báo cáo của họ là thế này: tác dụng phụ đã được phân tích và nó không liên quan đến vắc xin.”

Nhưng ông Covas sau đó cáo buộc cơ quan quản lý, nói rằng quyết định đình chỉ các thử nghiệm là không cần thiết, gây ra nỗi sợ hãi trong công chúng và hàng nghìn người tham gia thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối.

Ông Covas nói: “[Anvisa] đã tạo ra một môi trường đáng tiếc nhất vì thực tế là vắc-xin được sản xuất cùng với Trung Quốc. Họ đã tạo ra sự mất uy tín này mà không có lý do. Để làm gì?”

Anvisa đã triệu tập cuộc họp báo của chính mình cùng ngày và phản pháo lại viện nghiên cứu Butantan, nói rằng họ đã không cung cấp tất cả dữ liệu mà cơ quan quản lý cần về “sự kiện bất lợi”, đồng thời nói thêm rằng các cuộc thử nghiệm sẽ vẫn bị đình chỉ cho đến khi họ hài lòng về độ an toàn.

“Chúng tôi không có bằng chứng cũng như dữ liệu để tin tưởng rằng các thử nghiệm có thể tiếp tục” - Gustavo Mendes, tổng giám đốc phụ trách thuốc của Anvisa cho biết.

Oliver Stuenkel, phó giáo sư Quan hệ Quốc tế tại Quỹ Getúlio Vargas ở São Paulo, cho biết vấn đề này đã bị ông Bolsonaro và ông Doria chính trị hóa.

Phó giáo sư Stuenkel nói: “Doria sử dụng chủ đề này [của vắc-xin] để phân biệt bản thân với Bolsonaro và cho thấy anh ấy là một người tin tưởng vào khoa học, tất cả vì chiến dịch tranh cử [tổng thống] trong tương lai của mình, nhưng Bolsonaro cũng đang sử dụng điều này để tạo ra câu chuyện rằng Doria bị điều khiển.”

Chỉ vài giờ trước khi Anvisa thông báo tạm dừng các thử nghiệm vào 9-11, ông Doria đã lên Twitter để đăng một video, cho thấy ông đang ở bên trong nhà máy rộng 10.000 mét vuông ở Sao Paulo, nơi sẽ sản xuất CoronaVac.

“Nhà máy mới này sẽ có khả năng sản xuất 100 triệu liều vắc xin Covid-19 mỗi năm. Một kỳ tích lịch sử cho SP [São Paulo] và Brazil.”

Marcos Caramuru de Paiva, đại sứ Brazil tại Trung Quốc từ năm 2016-2018, cho biết cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ sẽ là một yếu tố dẫn đến xung đột vắc xin diễn ra như thế nào.

Ông Bolsonaro và giới bên trong của ông bị ảnh hưởng nặng nề bởi chính sách cứng rắn với Trung Quốc của Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhưng giờ ông Trump đang trên đường rời Nhà Trắng, tổng thống Brazil càng có ít động lực để theo đuổi chính sách như vậy với một đối tác thương mại quan trọng như Trung Quốc.

Caramuru de Paiva nói: “Chính phủ Brazil lo ngại sự trả đũa của Trung Quốc và diễn ngôn của [Bolsonaro] hoàn toàn là ý thức hệ, nó không gắn liền với thực tế.”

Nhã Trúc