Tranh cãi về kiểm soát súng thu hút dư luận Úc sau vụ xả súng khiến 15 người chết ở Sydney

Sau vụ xả súng ở bãi biển tại Sydney, lời kêu gọi siết chặt kiểm soát súng đạn của Thủ tướng Úc Anthony Albanese đang gặp phải sự phản đối từ các chính trị gia dân túy cánh hữu đang lên và một số người bảo thủ chính thống, cho thấy một bức tranh ngày càng phân cực hơn trong nền chính trị của nước này.

Thay vì một "khoảnh khắc đoàn kết quốc gia", thủ tướng Albanese đang phải đối mặt với "sự ngờ vực và bất mãn" - theo nhận định của Simon Jackman, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Sydney.

Vụ xả súng hàng loạt tại lễ hội Hanukkah của người Do Thái xảy ra trong bối cảnh các đảng dân túy cánh hữu đang gia tăng mạnh mẽ sự ủng hộ trong các cuộc thăm dò dư luận bằng cách lợi dụng mối lo ngại của công chúng về vấn đề nhập cư và tội phạm để hút phiếu từ các cử tri. Giới chức trách cho biết vụ tấn công được những kẻ tấn công lấy “cảm hứng” từ tư tưởng cực đoan của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Một trong những kẻ tấn công - Sajid Akram, người đã bị cảnh sát bắn chết, là chủ sở hữu hợp pháp của 6 khẩu súng. Akram đã có được giấy phép sử dụng súng vào năm 2023, mặc dù con trai ông ta đồng thời là đồng phạm Naveed Akram đã bị các quan chức tình báo điều tra vào năm 2019 vì bị cáo buộc có liên hệ với những cá nhân bị kết án về tội khủng bố.

Thủ tướng Úc Anthony Albanese muốn siết kiểm soát súng - Ảnh: Reuters

Vụ việc đã phơi bày những lỗ hổng trong việc đánh giá cấp phép và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan nhà nước mà các nhà hoạch định chính sách cho biết họ muốn khắc phục.

Hôm 19/12, Thủ tướng Albanese cho biết chính phủ của ông có kế hoạch hạn chế số lượng súng mà một cá nhân có thể sở hữu và các loại súng hợp pháp; thực hiện đăng ký vũ khí quốc gia; mở rộng việc kiểm tra lý lịch bằng cách sử dụng dữ liệu tình báo; định kỳ xem xét lại giấy phép và yêu cầu phải có quốc tịch Úc để sở hữu súng.

Ông cũng cho biết chính phủ sẽ mua lại các loại súng dư thừa và súng mới bị cấm từ các cá nhân, điều mà ông dự đoán sẽ giúp loại bỏ hàng trăm nghìn khẩu súng khỏi dòng lưu thông.

Đảng Một Quốc Gia (One Nation) theo chủ nghĩa dân túy đã bác bỏ việc ủng hộ các luật kiểm soát súng nghiêm ngặt hơn. Người sáng lập đảng, bà Pauline Hanson cho rằng: "Vấn đề không phải là súng. Vấn đề là người cầm súng”.

Đảng Một Quốc Gia hiện nắm giữ bốn ghế tại Thượng viện, đã tăng vọt sự ủng hộ trong các cuộc thăm dò dư luận trong những tháng gần đây.

Lãnh đạo đảng Tự do - bà Sussan Ley trong khi đó cho biết đầu tuần này rằng các luật kiểm soát súng chặt chẽ hơn "nên được đưa ra thảo luận" và bà sẽ xem xét các đề xuất "hợp lý", mà không cam kết lập trường chính thức. Thay vào đó, bà Ley tập trung vào việc đối phó với chủ nghĩa bài Do Thái.

Một số đối tác liên minh của bà trong đảng Quốc Gia không mấy mặn mà với các hạn chế mới.

"Đây là hành động độc ác của những kẻ khủng bố và cuộc điều tra cần tập trung vào đó, chứ không phải những người sở hữu súng tuân thủ pháp luật” - bà Bridget McKenzie, lãnh đạo đảng Quốc Gia tại Thượng viện, nói với Reuters.

Andrew Willcox - một nghị sĩ thuộc liên minh bảo thủ ở bang Queensland, cho biết chính phủ không nên trừng phạt nông dân và những người tham gia hoạt động săn bắn thể thao.

"Đây không phải là vấn đề kiểm soát súng; đây là sự thất bại về lãnh đạo và an ninh" - ông nói với Reuters.

Người dân đặt hoa tưởng niệm các nạn nhân của vụ xả súng ở Sydney - Ảnh: Reuters

Trên đài phát thanh quốc gia ABC, chương trình phát thanh "Country Hour" đã lên tiếng bày tỏ sự lo ngại từ nông dân và thợ săn.

Ông Grant Roberts ước tính có hàng nghìn con lợn và thỏ, hàng trăm con lừa và hàng chục con chó hoang đang lang thang trên trang trại chăn nuôi gia súc rộng 186.000 mẫu Anh của ông ở vùng hẻo lánh của bang New South Wales. Ông cất giữ ba khẩu súng trong tủ khóa.

"Chúng tôi cần súng của mình, không có gì phải bàn cãi - liệu chính phủ có lắng nghe không? Sự thay đổi sẽ mạnh mẽ đến mức nào?" - ông chia sẻ với Reuters.

Nghị sĩ đảng Tự do Andrew Hastie, một thành viên câu lạc bộ súng và là một cựu binh, nói với truyền thông địa phương tuần này rằng ông sẽ không bình luận về việc liệu ông có ủng hộ việc kiểm soát súng chặt chẽ hơn hay không.

John Howard, người từng giữ chức thủ tướng năm 1996 và thực hiện những thay đổi sâu rộng — bao gồm kiểm tra lý lịch bắt buộc, cấm vũ khí bán tự động và thực hiện chương trình mua lại súng của chính phủ — tuần này cho biết kiểm soát súng không nên là "sự đánh lạc hướng" khỏi việc giải quyết vấn nạn bài Do Thái.

Nhưng Thủ tướng Úc đương nhiệm Albanese hôm 18/12 cho biết chính phủ sẽ giải quyết cả động cơ và phương thức của vụ tấn công ở bãi biển Bondi.

"Có điều gì đó không ổn với luật cấp phép khi người này có thể sở hữu sáu khẩu súng trường công suất cao" - ông nói tại một cuộc họp báo khi đề cập đến nghi phạm. Sajid Akram.

Anh Duy (Theo Reuters)