Tránh cào bằng khi rút ngắn thời hạn xử lý thủ tục trong quy trình đàm phán, ký kết và phê duyệt điều ước quốc tế

Hợp nhất hội đồng kiểm tra và thẩm định điều ước quốc tế

Về cơ bản, các đại biểu nhất trí với sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về các Điều ước quốc tế; cụ thể hóa Hiến pháp về tuân thủ hiến chương và các Điều ước quốc tế mà nước Việt Nam là thành viên. Đồng thời, hoàn thiện cơ sở pháp lý bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật; khắc phục hạn chế, tháo gỡ điểm nghẽn của luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu chính trị đối ngoại, hội nhập quốc tế sâu rộng.

Toàn cảnh họp tổ. Ảnh: Xuân Quý

ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung (Phú Thọ) đồng tình cao với việc rút gọn, đơn giản hóa các trình tự thủ tục về đàm phán, ký kết phê duyệt, phê chuẩn, sửa đổi bổ sung gia hạn thực hiện Điều ước quốc tế, nhất là trong lĩnh vực là vay ODA và vốn vay ưu đãi, bảo đảm phù hợp với Luật Quản lý nợ công. Về việc rút ngắn quy trình việc kết thúc đàm phán, dự thảo quy định Bộ Ngoại giao giảm thời hạn kiểm tra điều ước quốc tế từ 15 ngày xuống 10 ngày, nếu có Hội đồng kiểm tra thì thời hạn giảm ừ 30 xuống 15 ngày; Bộ Tư pháp giảm thời hạn thẩm định từ 20 ngày xuống 10 ngày, trong trường hợp thành lập Hội đồng thẩm định thì từ 60 xuống 20 ngày.

ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Đại biểu cho rằng, việc cắt giảm này cần đi đôi với đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và quy định điều khoản dự phòng để bảo đảm khả thi. Đồng thời, đề xuất gộp Hội đồng kiểm tra và Hội đồng thẩm định điều ước quốc tế thành một hội đồng thống nhất do thành phần gần như trùng lặp (Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan liên quan). Việc này sẽ giúp giảm bớt thủ tục, nâng cao hiệu quả trong công tác thẩm định.

Theo đại biểu, dự thảo hiện mới nêu thời hạn rút ngắn mà chưa có chế tài cụ thể nếu cơ quan không thực hiện đúng thời hạn. Do đó, đại biểu đề nghị, quy định rõ trách nhiệm và cơ chế mặc nhiên đồng ý, tức nếu quá thời hạn mà không có ý kiến trả lời chính thức thì coi như đồng ý, nhằm bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả trong thực thi pháp luật.

ĐBQH Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) cho rằng, hội đồng thẩm định cũng nằm trong Bộ Tư pháp do vậy nên gộp vai trò của Bộ Tư pháp và Hội đồng thẩm định thành một sẽ hợp lý. Nếu đưa vào dự thảo Luật cũng cần phải làm rõ mối quan hệ giữa Hội đồng thẩm định và Bộ Tư pháp như: ai là người chủ trì, ai là người chịu trách nhiệm cuối cùng về hồ sơ kết luận thẩm định.

Cùng chủ đề này, ĐBQH Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) chia sẻ quan điểm, việc rút ngắn thời hạn xử lý thủ tục trong quy trình đàm phán, ký kết và phê duyệt điều ước quốc tế là bước tiến tích cực, góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính. Tuy nhiên, ông lưu ý không nên áp dụng cào bằng thời hạn cho mọi loại điều ước, bởi có những điều ước quan trọng, phức tạp cần được xem xét kỹ lưỡng, thậm chí mất nhiều năm đàm phán. Vì vậy, ông đề nghị phân loại điều ước quốc tế để quy định thời hạn phù hợp với tính chất và mức độ phức tạp.

ĐBQH Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Đại biểu Ngô Trung Thành cũng nhất trí với quy định thời hạn bắt buộc trả lời ý kiến bằng văn bản. Nếu quá hạn mà không có phản hồi, được coi là đồng ý và cơ quan chậm trễ phải chịu trách nhiệm pháp lý về sự đồng ý này. Ông nhấn mạnh việc lấy ý kiến cần thực hiện “đúng và trúng” với chức năng, thẩm quyền của từng cơ quan, tránh chồng chéo và bảo đảm rõ trách nhiệm.

Quy định rõ nguyên tắc ủy quyền trong trường hợp đặc biệt

Góp ý về điểm 1a, khoản 3, Điều 1 của dự thảo Luật, quy định khi cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Chủ tịch nước hoặc Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo bằng văn bản về việc quyết định đàm phán Điều ước quốc tế, hồ sơ trình chỉ cần bao gồm nội dung kiến nghị ủy quyền đàm phán. Một số đại biểu cho rằng, quy định này thể hiện tính linh hoạt và chủ động trong chỉ đạo đối ngoại, phù hợp với các tình huống đột xuất, cấp bách.

Tuy nhiên, ĐBQH Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) nhận định, hồ sơ như vậy là chưa đủ, cần bổ sung thêm thông tin về phạm vi, đối tác, rủi ro và đánh giá sự cần thiết của việc đàm phán để bảo đảm cơ sở pháp lý và chất lượng nội dung. Do đó, đề nghị bổ sung quy định yêu cầu hồ sơ kèm theo kiến nghị ủy quyền đàm phán phải có bản tóm tắt nội dung dự kiến đàm phán, đối tác và đánh giá tác động sơ bộ.

ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ) cũng cho rằng, dự thảo Luật còn quy định nhiều cụm từ thể hiện mang tính chung chung, không cụ thể và không rõ, chưa đủ tính quy phạm để quy định trong văn bản quy phạm pháp luật nên gây khó trong áp dụng, cụ thể: tại khoản 3 điều 1 sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 11 có quy định cụm từ “có thể được áp dụng ngay”. Vậy thế nào là “áp dụng ngay” quy định như vậy sẽ rất khó để chúng ta quyết định. Ngoài ra, tại khoản 23 điều 1 sửa đổi, bổ sung Điều 72a có quy định “trong khoảng thời gian xác định”, quy định như vậy không rõ đó là khoảng thời gian nào. Do đó, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị, cơ quan soạn thảo rà soát các điều khoản có quy định không rõ, chưa cụ thể để chỉnh sửa bổ sung cho phù hợp.

ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Liên quan đến sửa đổi bổ sung Điều 21, tại khoản 2 quy định: “Hồ sơ đề nghị kiểm tra, thẩm định điều ước quốc tế được gửi bằng bản điện tử và một bản giấy”. ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) đề nghị, chỉ nên quy định gửi bằng bản điện tử, nhằm tạo thuận lợi cho người chuẩn bị, tiết kiệm thời gian và chi phí vẫn bảo đảm theo đúng tiêu chuẩn, quy trình, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong hành chính nhà nước.

ĐBQH Đặng Bích Ngọc ( Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Về bổ sung Điều 72a về ủy quyền trong trường hợp đặc biệt, đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị, xem xét, rà soát trong luật nguyên tắc xác định trường hợp đặc biệt, cần thiết, cấp bách để được áp dụng cơ chế này, nhất là trong điều kiện các thủ tục hành chính được cắt giảm tối đa như dự thảo Luật. Việc quy định cụ thể nguyên tắc áp dụng để tránh tình trạng áp dụng thực hiện tùy nghi, tạo sự thống nhất trong cách hiểu và thống nhất tổ chức thực hiện.

Trần Tâm