Tranh chấp tăng nhiệt ở Biển Hoa Đông

Các nhà phân tích lo ngại quần đảo không có người ở, được gọi là Senkaku ở Nhật Bản và Điếu Ngư ở Trung Quốc, có khả năng trở thành điểm nóng xung đột giữa hai nước láng giềng châu Á.

Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi cho biết trong cuộc họp báo ở Tokyo: “Chính phủ Nhật Bản rất coi trọng thực tế là đã có hàng loạt tàu đi vào khu vực tiếp giáp và xâm phạm lãnh hải”.

Người phát ngôn của chính phủ Nhật Bản không chia sẻ tần suất các tàu Trung Quốc đi vào lãnh hải Nhật Bản, mặc dù các tàu nước ngoài được phép “đi qua vô hại” qua vùng biển đó.

Vùng tiếp giáp kéo dài thêm 12 hải lý ngoài lãnh hải của một quốc gia, khu vực trải dài 12 hải lý tính từ bờ biển.

Tàu chiến nước ngoài được phép vào vùng biển tiếp giáp – vì vậy cảnh sát biển Trung Quốc không vi phạm bất kỳ thỏa thuận quốc tế nào – nhưng sự hiện diện liên tục của tàu Trung Quốc ở đó bị coi là hành động khiêu khích.

Theo Hayashi, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã nêu lên “mối quan ngại nghiêm trọng” của Tokyo với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường trong hội nghị thượng đỉnh ba bên với Hàn Quốc tại Seoul hôm 27/5.

Ông nói: “Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện mọi biện pháp phòng ngừa và giám sát có thể xung quanh quần đảo Senkaku với tinh thần cấp bách”.

Chuỗi đảo không có người này đang là tâm điểm nhức nhối trong quan hệ Nhật Bản-Trung Quốc trong nhiều năm.

Quần đảo Điếu Ngư/Senkaku

Các yêu sách về chuỗi đảo đá, cách Tokyo 1.200 dặm (1.900 km) về phía tây nam nhưng chỉ cách bờ biển phía đông của Trung Quốc khoảng 205 dặm (330 km), đã có từ nhiều thế kỷ trước, và cả Nhật Bản lẫn Trung Quốc đều không có khả năng nhượng bộ trên lãnh thổ được coi là quyền thừa kế quốc gia.

Căng thẳng nóng lên vào năm 2012, sau khi Tokyo mua một số hòn đảo từ một chủ sở hữu tư nhân Nhật Bản, hành động mà Bắc Kinh coi là thách thức trực tiếp đối với tuyên bố chủ quyền của mình.

Trung Quốc thường xuyên cử lực lượng cảnh sát biển và các tàu chính phủ khác đến vùng biển xung quanh quần đảo để khẳng định những yêu sách đó.

Một tài liệu của Bộ Ngoại giao Trung Quốc năm 2022 cho biết: “Các nhiệm vụ tuần tra và thực thi pháp luật của Trung Quốc ở vùng biển ngoài khơi quần đảo Điếu Ngư là các biện pháp hợp pháp được Trung Quốc thực hiện để thực thi chủ quyền của mình theo luật pháp và là những phản ứng cần thiết trước những hành động khiêu khích của Nhật Bản vi phạm chủ quyền của Trung Quốc”.

Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc đưa ra tuyên bố và đưa ra lập luận pháp lý có thể có về chủ quyền đối với các đảo bằng cách cho tàu chính phủ ở gần chúng.

Để đưa ra yêu sách pháp lý quốc tế đối với các đảo trên lãnh thổ Nhật Bản “Trung Quốc chỉ cần thiết lập sự hiện diện lớn hơn và lâu dài hơn của các tàu của mình ở vùng biển xung quanh các đảo” - James Brown, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Temple ở Tokyo nói với CNN.

Hayashi, người phát ngôn của chính phủ Nhật Bản, cho biết rằng Tokyo đang đáp trả sự hiện diện của Trung Quốc xung quanh quần đảo bằng tàu của mình.

Hayashi nhấn mạnh: “Chúng tôi đảm bảo một hệ thống an ninh toàn diện cho các vùng lãnh hải bằng cách triển khai các tàu tuần tra của cảnh sát biển luôn vượt trội so với năng lực của bên kia”.

Các nhà phân tích lưu ý rằng bất kỳ sự cố nào giữa Nhật Bản và Trung Quốc ở quần đảo Senkaku đều làm tăng nguy cơ xảy ra xung đột rộng hơn do hiệp ước phòng thủ chung của Nhật Bản với Hoa Kỳ.

Washington đã nhiều lần nói rõ rằng họ coi quần đảo Senkaku nằm trong phạm vi điều chỉnh của hiệp ước phòng thủ chung.

Anh Duy