Tranh chấp về thanh lý cây cao su khiến xây khu tái định cư phục vụ 'siêu dự án' thủy lợi đình trệ

Khu tái định cư phục vụ "siêu dự án" thủy lợi bị đình trệ

Dự án Hồ thủy lợi Bản Mồng (giai đoạn 1) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư tại Quyết định số 1248/QĐ-TTg ngày 26/10/2023.

Tiếp đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phê duyệt điều chỉnh dự án tại Quyết định số 532/QĐ-BNN-XD ngày 07/02/2024, trong đó bổ sung nội dung và kinh phí thực hiện hợp phần bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Như Xuân tỉnh Thanh Hóa với tổng kinh phí dự kiến hơn 516 tỷ đồng.

Theo thiết kế, tổng diện tích đất thu hồi phục vụ dự án tại Thanh Hóa là 1.114,27ha (diện tích thuộc lòng hồ tại xã Thanh Phong và xã Xuân Bình là 781,28ha; diện tích đất phục vụ khu tái định cư và sản xuất tại thôn Đồng Trình, xã Xuân Bình là 332,99ha, trong đó khu ở tái định cư khoảng 18,9ha, đất sản xuất khoảng 314,09ha). Dự án do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) làm chủ đầu tư.

Để có quỹ đất xây dựng khu tái định cư, chủ đầu tư phải thu hồi đất của Công ty Cao su Thanh Hóa. Diện tích đất này liên quan đến 110 hộ dân tại xã Xuân Bình đang canh tác, sản xuất. Vấn đề phát sinh chính là phần đất này đang tồn tại hai nhóm cư dân cùng có quyền lợi liên quan, đó là nhóm hộ nhận khoán chăm sóc, khai thác cây cao su và nhóm hộ lấn chiếm đất công để trồng cây nông nghiệp khác.

Diện tích khu đất khoảng 1ha được nhà nước thu hồi để xây dựng cầu vào khu tái định cư thủy lợi Bản Mồng.

Ông Phạm Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Xuân Bình cho biết: "Để xây dựng khu tái định cư cho 119 hộ dân xã Thanh Phong, chúng tôi phải thu hồi đất của Công ty Cao su Thanh Hóa quản lý (110 hộ dân xã Xuân Bình đang trực tiếp sản xuất tại phần diện tích này). Trong đó, 34 hộ dân có hợp đồng giao khoán trồng, chăm sóc cao su với Công ty. Khi thu hồi đất, những hộ này đã được hỗ trợ kinh phí chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm tương đương 1,5 lần tiền đất theo bảng giá đất, tổng số tiền gần 7 tỷ đồng. Tuy nhiên, phần cây cao su trên đất lại thuộc tài sản nhà nước giao cho Công ty Cao su Thanh Hóa quản lý, nên theo quy định, việc bồi thường cây là bồi thường cho doanh nghiệp, không phải cho người dân".

Công ty Cao su Thanh Hóa được bồi thường số tiền hơn 12,6 tỷ đồng cho diện tích cây cao su bị thu hồi (không được bồi thường về đất). Tuy nhiên, 34 hộ dân được giao khoán cho rằng họ là người trực tiếp trồng, chăm sóc, nay mất đất, mất công sức mà không được bồi thường về cây, nên không đồng thuận với phương án thu hồi.

Theo ông Phạm Văn Tuấn, Công ty Cao su Thanh Hóa khẳng định, toàn bộ cây cao su là tài sản hình thành từ vốn nhà nước, nên khi thanh lý phải hoàn vốn về ngân sách, không thể để dân tự ý khai thác. Chính việc này khiến 34 hộ dân có hợp đồng giao khoán không chấp nhận bàn giao đất, dẫn tới tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, kéo dài.

Ngoài ra, 107 hộ dân khác tại khu vực thôn Đồng Trình, xã Xuân Bình không có hợp đồng giao khoán nhưng đã tự ý lấn chiếm đất của Công ty Cao su Thanh Hóa để trồng mía, sắn, keo… Việc xác định rõ ranh giới, thời điểm lấn chiếm và tính hợp pháp của việc sử dụng đất là rất khó, dẫn đến tranh cãi về việc có được bồi thường hay không. Nếu xác định đây là đất lấn chiếm trái phép, thì theo Luật Đất đai, các hộ này không được bồi thường cả đất lẫn cây.

Bảo vệ thi công để bàn giao mặt bằng phục vụ dự án

Ngày 8/9/2025, UBND xã Xuân Bình cùng Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Như Xuân đã tổ chức lễ động thổ thi công khu tái định cư phục dự án thủy lợi Bản Mồng.

Tiếp đó, ngày 3/10/2025, UBND xã Xuân Bình đã tổ chức bảo vệ thi công, bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công cầu vào khu tái định cư, hạng mục đầu tiên của dự án. Buổi bảo vệ thi công diễn ra an toàn, có sự tham gia của lãnh đạo xã, lực lượng công an và các phòng, ban chuyên môn. Nhờ sự kiên trì, mềm dẻo trong tuyên truyền, vận động của chính quyền địa phương nên người dân đồng thuận cao, do đó không xảy ra xung đột hay cản trở.

Chính quyền địa phương và lực lượng công an tổ chức bảo vệ thi công bàn giao đất xây dựng cầu vào khu tái định cư thủy lợi Bản Mồng.

Thanh lý cây cao su phục vụ xây tái định cư cho dự án.

Ông Phạm Văn Tuấn chia sẻ thêm, thời gian qua, địa phương đã nỗ lực rất lớn để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng dự án. Xã đã nhiều lần gửi văn bản báo cáo UBND tỉnh, các bộ, ngành Trung ương nêu thực trạng và kiến nghị hướng giải quyết liên quan đến dự án.

"Tại địa phương, chúng tôi vừa tuyên truyền, vận động các bên nắm rõ quy định của pháp luật về bồi thường, trong đó chú trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, tổ chức. Đồng thời, chúng tôi kiên quyết thực thi dự án theo đúng quy định của pháp luật. Chúng tôi đã họp dân nhiều lần, giải thích rõ các quy định pháp luật, đề xuất các giải pháp để người dân đỡ thiệt. Mục tiêu là bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người dân, đồng thời giữ đúng tiến độ dự án quan trọng này", ông Tuấn cho hay.

Ông Phạm Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Xuân Bình thông tin thêm, UBND xã đề xuất UBND tỉnh Thanh Hóa ba hướng xử lý dứt điểm việc tranh chấp về thanh lý cây cao su, sớm bàn giao đất thực hiện dự án.

Thứ nhất, đề nghị Công ty Cao su Thanh Hóa cho phép các hộ dân được khai thác, bán cây cao su trước khi bàn giao đất, vì cây đã được nhà nước bồi thường cho doanh nghiệp (hơn 12 tỷ đồng), nếu cho người dân hưởng số cây này cũng không thiệt hại cho công ty. Giải pháp này vừa hợp tình, vừa giảm bức xúc trong đối với người dân được giao khoán.

Thứ hai, kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành chính sách hỗ trợ đối với 107 hộ không có hợp đồng giao khoán với Công ty Cao su Thanh Hóa, nhằm đảm bảo quyền lợi tối thiểu cho người dân, tránh phát sinh khiếu kiện kéo dài.

Thứ ba, trong trường hợp các giải pháp vận động, hỗ trợ không đạt kết quả, đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo lực lượng chức năng hỗ trợ cưỡng chế thu hồi đất, đảm bảo tiến độ dự án.

Ông Trương Ngọc Sơn, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Cao Su Thanh Hóa cho biết, đối với diện tích đất liên quan 107 hộ dân lấn chiếm (hơn 249ha), Công ty Cao su Thanh Hóa đã bàn giao đất thực địa cho dự án. Hiện nay, UBND tỉnh Thanh Hóa đang giao cho Sở Nông nghiệp và Môi trường, phối hợp với các đơn vị, cấp, ngành có liên quan nghiên cứu, xem xét có cơ chế hay chính sách nào hỗ trợ người dân hay không.

Đối với diện tích đất hơn 65,7ha (Công ty Cao su Thanh Hóa giao khoán cho 34 hộ dân trồng chăm sóc cây cao su), các hộ dân đề nghị hỗ trợ một phần kinh phí từ giá trị thanh lý cây cao su. Tuy nhiên, Tập đoàn Công nghiệp và Cao su Việt Nam khẳng định "không có cơ sở để thực hiện và chưa đảm bảo quy định pháp luật về đất đai, pháp luật về quản lý sử dụng vốn Nhà nước và tài sản doanh nghiệp".

Do vậy, Công ty Cao su Thanh Hóa đã niêm yết giá, thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng, bán thanh lý công khai để bàn giao trước diện tích 12,8ha cho chủ đầu tư. Phần diện tích còn lại, công ty sẽ tổ chức thực hiện thanh lý, bán tài sản theo quy trình đấu giá công khai theo đúng quy định của pháp luật.

UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản 204/UBND-TB thông báo kết luận của Phó Chủ tịch Mai Xuân Liêm tại hội nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư xây dựng do Bộ Nông nghiệp và Môi trường quyết định đầu tư trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, tỉnh Thanh Hóa yêu cầu Công ty Cao su Thanh Hóa khẩn trương thanh lý cây cao su (phần diện tích 12,8ha), bàn giao đất cho chủ đầu tư dự án trước ngày 20/10/2025. Nếu Công ty Cao su Thanh Hóa chưa hoàn thành việc thanh lý cây cao su thì UBND xã Xuân Bình có văn bản thông báo cho các hộ dân liên quan được phép thu hồi cây cao su trên diện tích đã được giao khoán (hoàn thành trước 30/10/2025).

Ngày 24/10, trao đổi với PV Người Đưa Tin, ông Phạm Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Xuân Bình thông tin thêm, UBND tỉnh Thanh Hóa gia hạn, cho Công ty Cao su Thanh Hóa đến hết ngày 25/10 sẽ phải thanh lý cây cao su, bàn giao mặt bằng phục vụ dự án. Nếu sau ngày 25/10, doanh nghiệp chưa thanh lý, xã Xuân Bình sẽ thông báo cho người dân thanh lý để đảm bảo tiến độ thực hiện dự án.

Xuân Chinh - Thắng Trần

Phạm Xuân Chinh