Trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm hoàn thiện thể chế về phổ biến, giáo dục pháp luật

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu. Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, năm 2025 là năm đánh dấu nhiều bước ngoặt mang tính lịch sử của đất nước. Đảng, Nhà nước thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, phân quyền, phân cấp, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Triển khai những Nghị quyết trọng yếu của Bộ Chính trị để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, thể chế đã được xác định là "điểm nghẽn của điểm nghẽn", do đó cần tập trung nguồn lực để tháo gỡ, khơi thông. Cùng với đó, nhiều lĩnh vực quản lý nhà nước trong đó có lĩnh vực phổ biến giáo dục pháp luật cũng đặt ra yêu cầu đổi mới, để theo kịp đời sống thực tiễn và cụ thể hóa, thực hiện chủ trương của Đảng.

Hội thảo là diễn đàn khoa học để trao đổi, lắng nghe các kinh nghiệm trong xây dựng hành lang pháp lý giúp bảo đảm chất lượng, hiệu quả quản lý, tổ chức thực hiện các hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật, cung cấp thông tin pháp luật cho các cá nhân, doanh nghiệp và các chủ thể đặc thù, yếu thế trong xã hội; so sánh và đề xuất các giải pháp có thể vận dụng hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Đồng thời, các cơ quan, tổ chức, chuyên gia của Việt Nam tham gia tham luận, phát biểu đề xuất việc hoàn thiện pháp luật về phổ biến giáo dục pháp luật để làm cơ sở thảo luận tại hội thảo.

Báo cáo đề dẫn, ông Phan Hồng Nguyên, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp cho hay, công tác phổ biến giáo dục pháp luật ngày càng được Đảng, Nhà nước quan tâm, gắn với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/04/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, đều nhấn mạnh thượng tôn Hiến pháp, pháp luật, xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, đặt ra yêu cầu đổi mới toàn diện công tác phổ biến giáo dục pháp luật.

Ông Phan Hồng Nguyên, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp trình bày báo cáo đề dẫn hội thảo. Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN

Trên cơ sở đó, Chính phủ đã đề nghị đưa dự án Luật Phổ biến giáo dục pháp luật (sửa đổi) vào Chương trình lập pháp năm 2026 để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XVI (tháng 10/2026). Ngày 26/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về chương trình lập pháp năm 2026, trong đó có nhiệm vụ sửa đổi Luật Phổ biến giáo dục pháp luật.

Sau hơn 12 năm thi hành, Luật Phổ biến giáo dục pháp luật năm 2012 đã tạo nền tảng pháp lý, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, tăng cường hiệu quả quản lý xã hội, phát triển kinh tế-xã hội. Tuy vậy, vẫn còn nhiều bất cập như trách nhiệm Phổ biến giáo dục pháp luật của các cơ quan Trung ương và địa phương chưa rõ ràng; một số quy định không còn phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền; chưa thống nhất với các luật về giáo dục, ngân sách, tiếp cận thông tin; chưa có quy định về truyền thông dự thảo chính sách…

Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự-hành chính, Bộ Tư pháp, bà Nguyễn Thị Kim Thoa cho rằng, cần mở rộng phạm vi thông tin pháp luật được phổ biến, không chỉ giới hạn trong văn bản quy phạm pháp luật. Các thông tin liên quan đến chế độ, chính sách, kế hoạch, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội; dự toán, quyết toán ngân sách; quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, viện trợ, quỹ xã hội; đất đai, bồi thường, tái định cư; hoạt động doanh nghiệp nhà nước… đều có ý nghĩa quan trọng, giúp người dân bảo vệ quyền lợi, giám sát, phản biện và tham gia góp ý chính sách. Do vậy, nội dung phổ biến trong Luật Phổ biến giáo dục pháp luật cần được bổ sung để phản ánh đầy đủ nhu cầu thực tiễn.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN

Bà Phạm Thúy Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) nhấn mạnh, cần phân định rõ trách nhiệm của bộ, ngành và Hội đồng Phổ biến giáo dục pháp luật, tránh chồng chéo. Hội đồng nên tập trung định hướng, giám sát hơn là trực tiếp triển khai. Theo bà Hạnh, công tác phổ biến giáo dục pháp luật không chỉ dừng ở truyền thông sau ban hành mà là quá trình xuyên suốt trước, trong và sau xây dựng chính sách.

Tại Hội thảo, ông Onishi Hiromichi, chuyên gia dài hạn của Dự án JICA đã trình bày những xu hướng chính trong hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan đến hoạt động cung cấp thông tin, phổ biến giáo dục pháp luật tại Nhật Bản; nhất là vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, AI và giáo dục pháp luật trong trường học... Qua đó, cung cấp thông tin để cơ quan hữu quan của Việt Nam nghiên cứu, tham khảo những nội dung liên quan đến công tác hoàn hiện thể chế về phổ biến, giáo dục pháp luật trong thời gian tới.

Đỗ Bình (TTXVN)