Trên 280 triệu lượt góp ý được tiếp thu, giải trình trong quá trình sửa đổi Hiến pháp 2013

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng – đại diện Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 – trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến Nhân dân, ý kiến của đại biểu Quốc hội và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp

Đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, khơi dậy tinh thần trách nhiệm công dân

Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, từ ngày 6.5.2025, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã được công bố rộng rãi để lấy ý kiến Nhân dân trên toàn quốc. Việc lấy ý kiến được triển khai khẩn trương, đồng bộ, dân chủ, đa dạng về hình thức, ứng dụng công nghệ thông tin, phù hợp với thực tế địa phương, đảm bảo đúng tiến độ.

Đây không chỉ là một quy trình lập pháp thông thường, mà còn là một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, thể hiện tinh thần làm chủ, phát huy trí tuệ, trách nhiệm và tình yêu nước của các tầng lớp Nhân dân. Theo Báo cáo số 472/BC-CP của Chính phủ, chỉ sau một tháng lấy ý kiến, đã có hơn 280 triệu lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về toàn bộ nội dung dự thảo.

Chính phủ đã tổng hợp đầy đủ, khách quan, trung thực các ý kiến này để phục vụ cho việc tiếp thu, chỉnh lý. Ủy ban dự thảo đã nghiên cứu kỹ lưỡng các góp ý, bám sát chủ trương của Đảng, các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư để trình Quốc hội tại Kỳ họp lần này.

Đa số ý kiến đồng tình cao với nội dung sửa đổi

Theo Báo cáo giải trình ngày 12.6.2025, phần lớn ý kiến Nhân dân và đại biểu Quốc hội (chiếm tới 99,75%) tán thành với việc sửa đổi một số điều của Hiến pháp năm 2013, đặc biệt là các nội dung đã nêu trong Tờ trình.

Đối với Điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84, các ý kiến tập trung vào việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Trên cơ sở đó, Ủy ban dự thảo tiếp thu theo hướng: Tiếp tục khẳng định vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo (khoản 1 Điều 9).

Toàn cảnh phiên họp chiều 12.6 của Quốc hội

Đồng thời điều chỉnh Điều 10 để tránh trùng lặp với khoản 2 Điều 9, đồng thời khẳng định rõ vai trò đại diện duy nhất của Công đoàn Việt Nam trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và quốc tế; Khoản 1 Điều 84 được sửa theo hướng quy định rõ quyền trình dự án luật, pháp lệnh của cơ quan trung ương các tổ chức chính trị - xã hội; các tổ chức thành viên khác thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Một nội dung trọng tâm được nhiều ý kiến góp ý là việc sửa đổi các điều trong Chương IX của Hiến pháp về tổ chức chính quyền địa phương. Đa số các ý kiến tán thành với việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp: cấp tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh.

Cụ thể, Điều 110 được chỉnh lý theo hướng quy định các đơn vị hành chính của nước ta bao gồm hai cấp, đồng thời giữ nguyên quy định hiện hành về việc lấy ý kiến Nhân dân khi điều chỉnh địa giới hành chính. Riêng khoản 2 Điều 110 về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt được tách riêng, phản ánh rõ tính chất đặc biệt, không đồng nhất giữa các đơn vị.

Khoản 3 được đề xuất bổ sung vào Điều 111, xác định rõ rằng mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt sẽ do Quốc hội quy định khi thành lập.

Liên quan đến Điều 111, 112, 114, Ủy ban đề nghị giữ lại các quy định hiện hành về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” để đảm bảo cơ sở hiến định cho việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền phù hợp với đặc điểm từng vùng miền (nông thôn, đô thị, hải đảo...).

Dự kiến Nghị quyết có hiệu lực ngay sau khi được thông qua

Dự kiến Nghị quyết có hiệu lực ngay sau khi được thông qua

Một nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là khoản 2 Điều 115. Dù 99,11% ý kiến đồng tình với việc sửa đổi, vẫn có nhiều đại biểu đề nghị tiếp tục giữ quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân đối với Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân như quy định hiện hành.

Có ý kiến cho rằng, nên mở rộng quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với người đứng đầu các cơ quan Trung ương hoạt động trên địa bàn như cơ quan thi hành án, thuế, hải quan. Một số đề xuất thay đổi ngôn từ từ “người bị chất vấn” thành “người được chất vấn” nhằm tạo không khí dân chủ, tích cực hơn.

Tiếp thu những góp ý xác đáng này, Ủy ban dự thảo thống nhất giữ nguyên quy định tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 2013 nhằm đảm bảo quyền giám sát và phát huy vai trò làm chủ của Nhân dân thông qua HĐND các cấp. Như vậy, Điều 115 sẽ không được sửa đổi, bổ sung.

Để tạo điều kiện cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương và thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp từ ngày 1.7.2025, Ủy ban dự thảo kiến nghị Quốc hội quyết định cho Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp có hiệu lực ngay từ ngày thông qua (dự kiến là 16.6.2025).

Ủy ban cũng đề nghị Chủ tịch nước công bố Nghị quyết trong ngày được thông qua để kịp thời phổ biến đến toàn thể cử tri và Nhân dân. Bên cạnh đó, nhằm đảm bảo sự chuyển giao đồng bộ, hợp lý trong hệ thống chính trị, Ủy ban đề xuất chỉnh lý khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết, khẳng định các đơn vị hành chính cấp huyện hiện nay sẽ kết thúc hoạt động từ ngày 1.7.2025.

THU SÂM; ảnh: TRẦN HUẤN