Tri thức - kết nối - Phát triển bền vững: Sách thời chuyển đổi số: Gợi ý đọc năm 2025 dành cho doanh nhân (Bài 14)

"Chiến lược chuyển đổi số" (Digital Transformation Playbook) của David L. Rogers, cuốn sách mang đến một cái nhìn toàn diện về cách thức các doanh nghiệp (DN) truyền thống có thể thực hiện chuyển đổi số để duy trì sự phát triển bền vững. Rogers - một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực chuyển đổi số, đã dành nhiều năm nghiên cứu về cách các công ty lớn như Coca-Cola, LEGO, và Walmart đã thành công trong việc chuyển đổi số. Ông nhấn mạnh rằng chuyển đổi số là một quá trình thay đổi toàn diện trong chiến lược kinh doanh, văn hóa tổ chức, và cách thức vận hành. Rogers chỉ ra rằng nhiều DN thất bại trong chuyển đổi số vì thiếu sự hiểu biết về cách thức tích hợp công nghệ vào mô hình kinh doanh hiện tại. Cuốn sách đưa ra một “playbook” (sổ tay chiến thuật) thực sự hữu ích với các bước cụ thể: từ việc đánh giá hiện trạng DN, xây dựng đội ngũ chuyển đổi số, đến việc triển khai các dự án (pilot) và nhân rộng ra toàn tổ chức. Rogers khẳng định rằng chuyển đổi số là một điều bắt buộc đối với mọi DN nếu muốn tồn tại và phát triển lâu dài trong một thế giới đang thay đổi không ngừng.

"Tư duy số" (The Digital Mindset) của Paul Leonardi và Tsedal Neeley là một cuốn sách đáng đọc cho những lãnh đạo muốn phát triển tư duy số để thích ứng với môi trường công nghệ thay đổi liên tục. Hai tác giả này đến từ trường kinh doanh hàng đầu thế giới - Đại học Northwestern. Cuốn sách đưa ra ba yếu tố cốt lõi để phát triển tư duy số, bao gồm hợp tác (collaboration), tính toán (computation), và thay đổi (change). Với những hướng dẫn cụ thể về cách áp dụng tư duy số trong các quyết định kinh doanh và lãnh đạo, cuốn sách giúp các nhà lãnh đạo xây dựng chiến lược phù hợp để đối mặt với những thách thức của kỷ nguyên số. Leonardi và Neeley chỉ ra rằng trong thời đại số, việc ra quyết phải dựa vào dữ liệu và phân tích. Điều này đòi hỏi các lãnh đạo phải thay đổi cách thức tư duy của mình, từ tư duy tuyến tính sang tư duy hệ thống, từ tập trung vào sản phẩm sang tập trung vào khách hàng và trải nghiệm.

"Lộ trình chuyển đổi số doanh nghiệp" (The Digital Transformation Roadmap) của chính David L. Rogers, một tác phẩm cung cấp những hướng dẫn thực tiễn về cách các DN có thể thực hiện chuyển đổi số. Cuốn sách chia sẻ những nghiên cứu điển hình và các công cụ lập kế hoạch chi tiết, giúp các lãnh đạo xây dựng một chiến lược chuyển đổi số phù hợp với đặc thù của DN mình. Rogers đã nghiên cứu hàng chục trường hợp thực tế từ các công ty lớn như Amazon, Google, đến các tập đoàn truyền thống như Siemens hay GE, để chỉ ra rằng không có một công thức chung nào cho chuyển đổi số, mà mỗi DN cần có một lộ trình riêng. Điều đặc biệt ở cuốn sách này là Rogers cung cấp những giải pháp thiết thực để vượt qua chúng. Ông đề xuất một quy trình gồm 5 bước chính: (1) Xác định mục tiêu chuyển đổi số, (2) Đánh giá năng lực hiện tại, (3) Xây dựng đội ngũ chuyển đổi, (4) Triển khai các dự án số, và (5) Đo lường & điều chỉnh liên tục. Với cách tiếp cận thực tế và dễ hiểu, cuốn sách này giúp các tổ chức thích ứng nhanh chóng và hiệu quả trong một thế giới kỹ thuật số.

"Vượt xa kỹ thuật số" (Beyond Digital) của Paul Leinwand và Mahadeva Matt Mani cũng là một tài liệu quan trọng dành cho các nhà lãnh đạo DN. Hai tác giả này đến từ công ty tư vấn chiến lược nổi tiếng Deloitte, đã nghiên cứu hàng trăm DN trên toàn cầu để tìm ra câu trả lời cho câu hỏi: Làm thế nào để thực sự thành công trong kỷ nguyên số? Leinwand và Mani chỉ ra rằng các DN muốn thành công cần phải phát triển các hệ sinh thái mạnh mẽ, tập trung vào khách hàng và tổ chức lại theo kết quả. Họ đưa ra khái niệm “công ty định hướng kết quả” (outcome-driven company), nơi mọi hoạt động đều hướng tới việc tạo ra giá trị cho khách hàng một cách nhanh chóng và linh hoạt. Bằng việc áp dụng các nguyên lý lãnh đạo và phương pháp sáng tạo, cuốn sách này giúp các lãnh đạo vượt qua giới hạn của công nghệ và tập trung vào việc tạo ra giá trị bền vững.

"Chuyển đổi số" (Digital Transformation) của Thomas Siebel, một chuyên gia hàng đầu về công nghệ DN. Tác giả này đã có hơn 30 năm kinh nghiệm trong việc tư vấn chuyển đổi số cho các tập đoàn lớn, và trong cuốn sách này, ông cung cấp cái nhìn tổng quát về các công nghệ tiên tiến như AI, điện toán đám mây, và Internet Vạn Vật (IoT) và cách thức chúng ảnh hưởng đến các DN. Siebel chỉ rõ rằng chuyển đổi số không chỉ là việc áp dụng công nghệ mới, mà là việc thay đổi toàn diện mô hình kinh doanh. Với các ví dụ thực tế từ các công ty lớn như 3M (sáng tạo các sản phẩm thông minh nhờ IoT) hay Enel (chuyển đổi mô hình năng lượng nhờ AI), Siebel chỉ ra cách các tổ chức áp dụng các công nghệ này để tạo ra giá trị và thành công. Ông cũng nhấn mạnh rằng yếu tố quyết định là cách thức DN sử dụng công nghệ để giải quyết vấn đề thực sự của khách hàng và tạo ra lợi thế cạnh tranh.

Vì sao chuyển đổi số thất bại (Why Digital Transformations Fail) của Tony Saldanha. Cuốn sách phân tích những sai lầm thường gặp như: đặt mục tiêu không rõ ràng, thiếu đầu tư đủ cho chuyển đổi, hay không thay đổi đủ sâu văn hóa tổ chức. Saldanha đề xuất một mô hình 5 giai đoạn giúp các tổ chức tự động hóa, tích hợp công nghệ số vào cốt lõi của mô hình kinh doanh và đạt được sự thành công trong chuyển đổi số. Đây là một tài liệu không thể thiếu cho các nhà lãnh đạo muốn duy trì tính cạnh tranh trong thời đại số.

"Người & Máy - Định hình lại công việc trong thời đại AI" (Human + Machine) của Paul R. Daugherty và H. James Wilson mang đến một góc nhìn hoàn toàn mới về tương lai của công việc. Hai tác giả này đến từ Accenture, đã nghiên cứu cách các công ty sử dụng AI để tự động hóa và tăng cường khả năng của con người, từ đó tạo ra sự hợp tác hiệu quả giữa con người và máy móc. Cuốn sách đề xuất 6 "vai trò" mới cho con người và máy móc trong tổ chức, giúp các lãnh đạo hiểu rõ hơn về cách AI có thể bổ trợ chứ không thay thế hoàn toàn con người. Daugherty và Wilson chỉ ra rằng trong thời đại AI, các công việc lặp đi lặp lại sẽ được máy móc đảm nhiệm, còn con người sẽ tập trung vào các công việc đòi hỏi sáng tạo, tư duy chiến lược, và kỹ năng cảm xúc. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đào tạo lại nhân viên của mình để thích nghi với môi trường mới. Cuốn sách này mang đến cái nhìn lạc quan về tương lai, nơi con người và máy móc cùng làm việc hiệu quả hơn bao giờ hết.

“Cạnh tranh trong thời đại AI" (Competing In The Age Of AI) của Marco Iansiti và Karim R. Lakhani. Cuốn sách giúp các lãnh đạo nắm bắt các cơ hội mới mà AI mang lại trong môi trường cạnh tranh. Hai tác giả này từ Harvard Business School đã nghiên cứu sâu về cách thức mà AI đang thay đổi công việc và cách thức hoạt động của các công ty. Họ chỉ ra rằng các tổ chức có thể đạt được sự tăng trưởng mạnh mẽ bằng cách sử dụng AI để tái tạo các quy trình truyền thống và tạo ra giá trị vượt trội trong các ngành công nghiệp. Với các ví dụ từ những công ty thành công như Microsoft (sử dụng AI để nâng cấp sản phẩm) và Airbnb (dùng AI để tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng), Iansiti và Lakhani giúp các lãnh đạo thấy rõ rằng AI không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà là động lực chính cho sự đổi mới và tăng trưởng trong thời đại số.

"IoT - Kiến trúc IoT, IoT công nghiệp và Công nghiệp 4.0" của Nguyễn Phạm Anh Dũng, một chuyên gia hàng đầu về IoT tại Việt Nam. Cuốn sách này khám phá các kiến thức cơ bản về Internet Vạn Vật (IoT), giúp các DN hiểu rõ về kiến trúc IoT và cách thức áp dụng IoT trong công nghiệp và công nghiệp 4.0. Đây là tài liệu quan trọng cho các lãnh đạo muốn tận dụng IoT để cải thiện quy trình sản xuất, tối ưu hóa năng suất, và tạo ra các sản phẩm thông minh hơn.

Nếu bạn là một doanh nhân hay lãnh đạo DN, hãy dành thời gian để đọc và nghiền ngẫm những cuốn sách này. Chúng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chuyển đổi số và chỉ cho bạn con đường dẫn đến thành công trong một thế giới đầy biến động.

Hoài Lê