Trí tuệ nhân tạo và dữ liệu quyết định vị thế quốc gia

Việt Nam chỉ có thể tận dụng được “kho báu dữ liệu” và tiềm năng AI khi biết biến tầm nhìn thành luật pháp, chiến lược và hành động cụ thể.

Hội thảo “Chiến lược AI và kiến trúc dữ liệu quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp”. Ảnh: Lê Minh

Chiều nay 10-9, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia tổ chức hội thảo “Chiến lược AI và kiến trúc dữ liệu quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp”. Đây là hội thảo chuyên sâu để các nhà khoa học, doanh nghiệp và cơ quan hoạch định chính sách cùng thảo luận, phân tích và tìm kiếm sự đồng thuận trong cách tiếp cận chiến lược phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu (data) trong giai đoạn tới.

Chia sẻ tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Ái Việt, Viện trưởng Viện Công nghệ và giáo dục trí tuệ mới tạo sinh (IGNITE) phân tích, những quốc gia nắm bắt được dữ liệu - tài nguyên, tư liệu sản xuất quan trọng của nền kinh tế số, sẽ bứt phá.

Với Việt Nam, ngay từ bây giờ, “kiến trúc dữ liệu”, “phương pháp luận dữ liệu”, “mô hình chiến lược quốc tế” phải trở thành nền móng để xây dựng con đường đặc sắc của trí tuệ Việt Nam trong kỷ nguyên AI.

PGS.TS Nguyễn Ái Việt. Ảnh: Lê Minh

“Con đường này hiện còn rào cản về thể chế, thói quen, văn hóa và những thách thức trong đổi mới”, ông Ái Việt nói.

Đồng tình với quan điểm này, ông Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nêu, Nghị quyết 57 đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam nằm trong nhóm dẫn đầu Đông Nam Á về AI. Vì vậy, Luật AI phải được ban hành sớm, trong giai đoạn 2025-2026 là thời điểm phù hợp.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Trần Văn Khải. Ảnh: Lê Minh

Luật AI cần cụ thể hóa các chính sách quan trọng, như nguyên tắc AI nhân văn, bảo đảm AI phục vụ con người, tôn trọng quyền riêng tư và các giá trị đạo đức; quản lý rủi ro và minh bạch, bắt buộc dán nhãn nội dung do AI tạo ra để ngăn ngừa tin giả…

Tại hội thảo, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an), Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia chia sẻ, với dân số đông và tốc độ chuyển đổi số nhanh, Việt Nam đang sở hữu “kho báu dữ liệu” lớn.

Dữ liệu là yếu tố sản xuất thứ tư, sau lao động, vốn và đất đai. Đặc biệt, nó có thể tăng hiệu quả của cả ba yếu tố truyền thống này thông qua tối ưu hóa lao động, hiệu quả vốn và sử dụng đất hiệu quả. Vì vậy, những quốc gia nào có thể thu thập, xử lý và khai thác hiệu quả dữ liệu sẽ có lợi thế cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia. Ảnh. Lê Minh

Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang đối mặt với những thách thức lớn trong quản trị dữ liệu. Đó là nhiều dữ liệu nhưng thiếu kết nối, chủ quyền dữ liệu và quản trị. Một nguy cơ đáng chú ý là “thuộc địa hóa dữ liệu”, khi phần lớn dữ liệu người dùng được lưu trữ trên các nền tảng nước ngoài như Facebook. Điều này có thể dẫn đến ba hệ quả nghiêm trọng: Phụ thuộc công nghệ, chảy máu giá trị và rủi ro an ninh.

Ông Nguyễn Ngọc Cương đề xuất có 3 việc cần làm: Xây dựng hệ thống quản trị dữ liệu thống nhất dựa trên 4 trụ cột thể chế, công nghệ, quy trình và con người; phát triển năng lực khai phá dữ liệu toàn diện; xây dựng hệ sinh thái dữ liệu bền vững, tạo ra mạng lưới các bên liên quan cùng hưởng lợi, từ Nhà nước, doanh nghiệp đến viện, trường và người dân.

Châu Anh