Triển khai công tác khuyến công: Địa phương băn khoăn sau sáp nhập

Mở rộng địa giới, tăng áp lực cho công tác khuyến công

Từng là địa phương nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về phát triển công nghiệp, Bắc Ninh đang phải thích nghi với một giai đoạn mới, sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, diện tích và số lượng đơn vị hành chính tăng mạnh.

Tại Hội nghị Khuyến công các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc lần thứ XIX năm 2025 do Bộ Công Thương tổ chức chiều 16/10, ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh cho biết, hiện tỉnh có 99 xã, phường, diện tích tăng nhiều so với trước khi sáp nhập. Sự thay đổi này khiến công tác tuyên truyền, triển khai các đề án khuyến công trở nên phức tạp, tốn thời gian và nguồn lực hơn.

Ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh. Ảnh: Thanh Tuấn

“Trước kia quy mô nhỏ, việc tiếp cận cơ sở dễ dàng hơn. Nay địa bàn mở rộng, cán bộ cơ sở thiếu, khâu phối hợp giữa xã, phường và các phòng kinh tế hạ tầng bị gián đoạn, dẫn tới tiến độ nhiều hoạt động chậm lại”, ông Tuấn chia sẻ.

Dù vậy, Bắc Ninh vẫn duy trì được đà phát triển công nghiệp mạnh mẽ nhờ sự hỗ trợ của Trung ương, địa phương và đặc biệt là Bộ Công Thương. Trong giai đoạn 2015 - 2025, tổng kinh phí khuyến công của tỉnh đạt khoảng 61 tỷ đồng, trong đó hơn 20 tỷ đồng từ nguồn hỗ trợ của Bộ Công Thương cho các hoạt động thiết thực như xúc tiến thương mại, cải tiến máy móc thiết bị, hỗ trợ đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất và bảo vệ môi trường.

Một điểm sáng đáng chú ý, Bắc Ninh triển khai mô hình nhà máy thông minh - hợp tác ba bên giữa Tập đoàn Samsung, Bộ Công Thương và UBND tỉnh Bắc Ninh. Tới nay, hơn 20 doanh nghiệp địa phương đã được hỗ trợ cải tiến sản xuất theo hướng thông minh, tiết kiệm năng lượng, nâng cao chất lượng sản phẩm. “Tỉnh mong muốn tiếp tục nhân rộng mô hình này, bởi đây là hướng đi bền vững giúp doanh nghiệp công nghiệp nông thôn bắt nhịp với xu hướng chuyển đổi số", ông Tuấn nói.

Tuy nhiên, thách thức vẫn hiện hữu. Sau khi sáp nhập, trung tâm khuyến công các cấp được hợp nhất thành một đơn vị duy nhất, khiến cơ chế hoạt động, phân bổ nhiệm vụ và tự chủ tài chính gặp khó. Hiện tỉnh mới chỉ tự chủ được khoảng 12% kinh phí khuyến công, phần còn lại phụ thuộc vào ngân sách và nguồn hỗ trợ trung ương.

“Thiếu cơ chế chi tiêu rõ ràng cho các hoạt động khuyến công khiến nhiều chương trình triển khai chưa đúng tiến độ. Tỉnh rất cần Bộ Công Thương sớm có hướng dẫn cụ thể về mức chi, cơ chế hỗ trợ, đặc biệt trong các chương trình phát triển chuỗi cung ứng, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ và nông sản chế biến”, ông Tuấn kiến nghị.

Thiếu cơ chế, thiếu nhân lực, khuyến công khó phát huy hiệu quả

Giống như Bắc Ninh, Ninh Bình cũng gặp nhiều khó khăn trong triển khai công tác khuyến công sau sáp nhập. Theo ông Hoàng Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Ninh Bình, thời gian đầu các sở, ngành và địa phương chủ yếu tập trung củng cố tổ chức bộ máy, dẫn đến các nhiệm vụ chuyên môn bị chậm trễ. “Đội ngũ cán bộ cấp xã, phường rất mỏng, nên việc triển khai nhiệm vụ khuyến công xuống cơ sở chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao”, ông Dũng thẳng thắn nhìn nhận.

Một điểm nghẽn lớn là vấn đề thể chế. Trước khi sáp nhập, mỗi tỉnh, huyện có quy định riêng về khuyến công, sau hợp nhất, tỉnh phải xây dựng chính sách thống nhất. Theo quy định mới, thẩm quyền ban hành quy định mức cho công tác khuyến công chuyển từ UBND sang HĐND tỉnh, khiến quy trình trở nên phức tạp, phụ thuộc vào thời điểm họp Hội đồng. “Từ khi sáp nhập đến nay, chúng tôi vẫn đang tham mưu cho HĐND ban hành quy định mới, chưa xong, do đó, chưa có kinh phí để thực hiện các đề án khuyến công”, ông Dũng cho biết.

Ông Hoàng Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Ninh Bình. Ảnh: Thanh Tuấn

Không chỉ vậy, việc hợp nhất Trung tâm khuyến công, xúc tiến thương mại, cụm công nghiệp và tiết kiệm năng lượng thành một đầu mối duy nhất cũng tạo áp lực về nhân lực và chuyên môn. “Khối lượng công việc rất lớn, nhưng nguồn lực hạn chế. Trong khi đó, cơ chế chi trả, định mức hỗ trợ chưa được điều chỉnh phù hợp thực tế", đại diện Ninh Bình chia sẻ.

Về nguồn lực tài chính, Ninh Bình là tỉnh có nguồn thu ngân sách hạn hẹp, trong khi mức bố trí cho hoạt động khuyến công địa phương rất thấp. Vì vậy, tỉnh kiến nghị Cục Công Thương địa phương tham mưu cho Bộ Công Thương tiếp tục quan tâm hỗ trợ nguồn kinh phí khuyến công quốc gia để địa phương có điều kiện thực hiện các đề án trọng điểm.

Theo ông Dũng, hiện quy định mức hỗ trợ cho chương trình khuyến công địa phương ở mức thấp, không còn phù hợp với biến động giá cả và chi phí sản xuất hiện nay. “Giá nguyên vật liệu, nhân công, vận hành đều tăng mạnh. Mức hỗ trợ cũ khiến doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nông thôn khó đủ động lực đầu tư đổi mới máy móc, công nghệ,” ông nói.

Tỉnh đề nghị Bộ sớm xây dựng văn bản mới theo hướng nâng mức hỗ trợ, giúp giảm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp và cơ sở công nghiệp nông thôn.

Thực tế cho thấy, mô hình sáp nhập hành chính giúp tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách, nhưng lại làm tăng yêu cầu điều phối và phối hợp trong triển khai nhiệm vụ chuyên môn, đặc biệt là lĩnh vực khuyến công vốn cần sự gắn kết chặt chẽ từ cấp tỉnh tới xã, phường. Cả Bắc Ninh và Ninh Bình đều đang trong quá trình điều chỉnh cơ chế, nhưng rất cần một khung chính sách thống nhất, rõ ràng, có tính linh hoạt, để khuyến công không bị chậm nhịp với tiến trình đổi mới cơ cấu hành chính.

Khuyến công không chỉ là nguồn lực hỗ trợ kỹ thuật và tài chính, mà còn là “chất xúc tác” kết nối sản xuất nông thôn với công nghiệp hiện đại. Chỉ khi các chính sách được cập nhật theo đúng nhịp thay đổi của thực tiễn, mới có thể khơi thông sức sống cho các làng nghề, cụm công nghiệp, góp phần củng cố nền công nghiệp địa phương trong giai đoạn mới.

Hải Linh