Triển khai nhiệm vụ năm học mới: Phát triển đội ngũ nhà giáo thời đại mới

Học sinh Trường Tiểu học Đặng Trần Côn (Vĩnh Hội, TPHCM) trải nghiệm hoạt động STEM tại trường. Ảnh: TH

Họ còn là người dẫn dắt, truyền cảm hứng và kiến tạo môi trường học tập nhân văn, sáng tạo, hội nhập. Do đó, việc bồi dưỡng năng lực số, ngoại ngữ và kỹ năng quản lý hiện đại trở thành ưu tiên hàng đầu, góp phần xây dựng lực lượng nhà giáo thích ứng với những thách thức mới.

Bước tiến tích cực

Trước thềm năm học 2025 - 2026, Sở GD&ĐT TPHCM triển khai hàng loạt hoạt động bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý. Từ hội thi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào thiết kế bài giảng đến các khóa đào tạo năng lực số, mục tiêu là thúc đẩy chuyển đổi số toàn ngành và nâng cao chất lượng dạy - học.

Ông Đinh Văn Trịnh - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền (phường Tân Thới Hiệp, TPHCM), nhận định thành phố đã có những bước tiến rõ rệt trong xây dựng đội ngũ giáo viên và trường học. Các chương trình chính sách và tập huấn được triển khai nhằm khắc phục hạn chế, hướng tới lực lượng nhà giáo hiện đại, linh hoạt trước xu thế đổi mới.

Về cơ bản, hầu hết trường trong thành phố đảm bảo đủ biên chế giáo viên. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng thiếu hụt cục bộ ở những bộ môn đặc thù như Tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc và Mỹ thuật. Song song đó, TPHCM đang tích cực nâng chuẩn trình độ cho giáo viên theo lộ trình rõ ràng.

“Với mục tiêu bồi dưỡng chất lượng, thành phố tập trung vào ba trụ cột: Năng lực số, ngoại ngữ và kỹ năng quản lý hiện đại. Những chương trình này không chỉ giúp thầy cô cập nhật phương pháp giảng dạy mà còn tạo ra môi trường giáo dục chất lượng, thu hút nhân lực trẻ tài năng. Tuy nhiên, khó khăn về nguồn lực tài chính, sắp xếp thời gian cho giáo viên tham gia đào tạo và tình trạng thiếu giáo viên ở một số môn vẫn cần được giải quyết”, ông Trịnh chia sẻ.

Hiện TPHCM đã và đang tổ chức nhiều khóa tập huấn chuyển đổi số trong giáo dục, đồng thời hỗ trợ giáo viên làm quen với các công cụ công nghệ như phần mềm quản lý lớp học và ứng dụng trình chiếu. Dù đã có khởi đầu tích cực, mức độ thành thạo kỹ năng số giữa các giáo viên vẫn chưa đồng đều. Việc ứng dụng công nghệ một cách sáng tạo và cá nhân hóa trải nghiệm học tập cho học sinh vẫn là thách thức lớn.

Về năng lực ngoại ngữ, Sở GD&ĐT TPHCM đã khảo sát trình độ tiếng Anh của toàn bộ giáo viên từ cấp tiểu học đến THPT. Kết quả cho thấy nhiều thầy cô chưa đạt chuẩn B1 theo Khung tham chiếu châu Âu, trong khi khoảng cách giữa giáo viên dạy tiếng Anh và giáo viên các môn khác còn khá lớn.

Trên cơ sở đó, từ tháng 4 đến tháng 12/2025, lớp bồi dưỡng tiếng Anh và tin học dành cho giáo viên, cán bộ quản lý được tổ chức nhằm giúp họ sử dụng ngoại ngữ hiệu quả trong hoạt động chuyên môn và dạy học tích hợp. Khi hoàn thành kế hoạch này, TPHCM kỳ vọng đội ngũ nhà giáo không chỉ giỏi chuyên môn mà còn linh hoạt, sáng tạo trong việc ứng dụng công nghệ và ngoại ngữ, đáp ứng yêu cầu giáo dục trong kỷ nguyên số.

Giáo viên Trường THCS Huỳnh Văn Nghệ (An Hội Tây, TPHCM) tham gia tập huấn AI vào dịp hè 2025. Ảnh: MA

Chuyển mình cùng chuyển đổi số

Trong thời đại 4.0, công nghệ đã trở thành một phần không thể tách rời của quản lý và giảng dạy. Ông Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng THPT Bùi Thị Xuân (phường Bến Thành, TPHCM), khẳng định người cán bộ quản lý giáo dục không chỉ cần nắm vững kỹ năng tổ chức, phân công công việc và quản trị nhân sự, mà còn phải truyền lửa để tập thể thầy trò cùng hướng về mục tiêu chung. Lãnh đạo bằng tầm nhìn, gương mẫu và khả năng tạo động lực chính là chìa khóa để nhà trường phát triển bền vững.

“Với giáo viên, thầy cô cần thành thạo các nền tảng dạy học số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công cụ trực tuyến nhằm nâng cao hiệu quả truyền đạt, tương tác với học sinh. Giáo viên không còn là người độc quyền tri thức mà trở thành người hướng dẫn, gợi mở và đồng hành.

Họ cần kỹ năng thiết kế bài giảng sinh động, biết ứng dụng công nghệ thông tin, kết hợp các phương pháp học tập tích cực - từ dạy học dự án, trải nghiệm đến cá thể hóa việc học. Năng lực này biến lớp học thành nơi khơi gợi sáng tạo, rèn luyện tư duy phản biện và phát triển toàn diện cho học sinh”, ông Phú chia sẻ.

Tiết học của học sinh Trường Tiểu học Thuận Kiều (Đông Hưng Thuận, TPHCM). Ảnh: NTCC

Ở góc độ quản lý, ông Đinh Văn Trịnh, nhấn mạnh cán bộ quản lý không chỉ là nhà hành chính mà còn là nhà lãnh đạo giáo dục với tầm nhìn chiến lược. Họ phải xây dựng, triển khai và đánh giá chiến lược giáo dục phù hợp với mục tiêu chung của thành phố. Năng lực chuyển đổi số đóng vai trò then chốt: Từ số hóa hồ sơ, quản lý dữ liệu học sinh đến triển khai hệ thống quản lý học đường trực tuyến (LMS).

“Ngoài ra, cán bộ quản lý phải biết tạo động lực, bồi dưỡng và phát triển chuyên môn cho giáo viên, xây dựng văn hóa làm việc tích cực, khuyến khích sáng tạo và đổi mới trong giảng dạy. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, họ cần sử dụng thành thạo tiếng Anh hoặc ngoại ngữ khác để tiếp cận tài liệu và phương pháp quản lý tiên tiến, đồng thời tạo điều kiện phát triển năng lực ngoại ngữ cho cả giáo viên và học sinh. Đặc biệt, khi đối mặt với tình huống không lường trước, khả năng phân tích, ra quyết định kịp thời và giải quyết vấn đề thấu đáo là yếu tố sống còn”, ông Trịnh đánh giá.

Đối với giáo viên, thầy Võ Minh Nghĩa - Trường THPT Nguyễn Du (phường Hòa Hưng, TPHCM), cho rằng sự sáp nhập đòi hỏi mỗi thầy cô phải giữ tâm lý vững vàng để trở thành chỗ dựa tinh thần cho học sinh. Thầy cô không nên gieo rắc mối lo âu mà cần xem sáp nhập là cơ hội để vượt qua thách thức, từ đó tạo đột phá thành công. Giáo viên cần chủ động học hỏi, giao lưu và mở rộng mối quan hệ.

“Năm học 2025 - 2026, giáo viên phải tích cực làm mới mình bằng cách tìm hiểu chương trình giáo dục và quy định chính sách tại địa phương cũ, vừa tăng kiến thức chuyên môn vừa mở rộng kết nối. Khi các kỳ thi, hội thi có thay đổi, thầy cô tại TPHCM mới cần đổi mới phương pháp giảng dạy để học sinh không bỡ ngỡ với chương trình mới.

Bên cạnh đó, nâng cao kỹ năng tin học và ngoại ngữ là nhiệm vụ xuyên suốt, không chỉ sau sáp nhập mà luôn được nhắc đến trước đây. Trong xu hướng toàn cầu hóa, hai kỹ năng này chính là nguồn sống để thầy cô đồng hành cùng thế hệ học sinh - công dân toàn cầu tương lai”, thầy Nghĩa bày tỏ.

Lớp học số tại Trường Tiểu học Trung Lập Thượng (xã Thái Mỹ, TPHCM). Ảnh: NTCC

Tạo động lực để giáo viên cống hiến

Theo ông Huỳnh Thanh Phú, để thu hút nhân lực trẻ, tâm huyết về giảng dạy ở những địa bàn còn thiếu hụt, chính sách cần được xây dựng đồng bộ, vừa giải quyết nhu cầu vật chất, vừa chạm đến khát vọng cống hiến và phát triển nghề nghiệp của họ. Chính sách đãi ngộ tài chính phải thực sự thuyết phục, không chỉ dừng lại ở mức lương cơ bản.

Nhà nước và địa phương nên thiết kế phụ cấp đặc thù, hỗ trợ nhà ở, đi lại, thậm chí tạo điều kiện vay vốn ưu đãi để giáo viên an cư. Khi cuộc sống ổn định, người trẻ sẽ yên tâm gắn bó và cống hiến lâu dài. Ở vùng khó khăn, nếu chỉ coi giáo viên là “người dạy chữ” mà thiếu hạ tầng, trang thiết bị và cơ hội tập huấn, họ dễ nản lòng.

Ngược lại, khi được tham gia bồi dưỡng chuyên môn, học sau đại học và giao lưu học thuật, thầy cô trẻ sẽ coi đây là hành trình rèn luyện quý báu. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn giữ chân người tài.

Ông Phú cũng nhấn mạnh cần có cơ chế ghi nhận và thăng tiến cho đội ngũ nhà giáo một cách minh bạch, công bằng. Trong đó, những đóng góp tại địa bàn khó khăn được đánh giá cao trong hồ sơ thi đua, xét nâng hạng và bổ nhiệm. Khi thấy công sức được nhìn nhận, giáo viên trẻ sẽ có thêm động lực gắn bó. Hệ thống khen thưởng minh bạch sẽ tiếp thêm niềm tin cho đội ngũ nhà giáo.

Chính sách hỗ trợ tinh thần cũng quan trọng. Việc tổ chức các hoạt động văn hóa - xã hội, xây dựng cộng đồng giáo viên trẻ đoàn kết và kết nối với các tổ chức thiện nguyện, doanh nghiệp sẽ giúp họ cảm nhận được giá trị của sự cống hiến. Cuối cùng, cần tầm nhìn dài hạn, coi việc thu hút giáo viên trẻ không chỉ là “lấp chỗ trống” mà là đầu tư cho tương lai. Khi chính sách chạm tới nhu cầu sống, khẳng định bản thân và khát vọng cống hiến, chắc chắn nguồn nhân lực trẻ sẽ tìm thấy lý do để đến, để ở lại và tỏa sáng.

Thầy Võ Minh Nghĩa cho rằng ngành Giáo dục cần khuyến khích giáo viên trẻ về công tác tại vùng sâu xa của TPHCM với chính sách ưu đãi toàn diện và hậu đãi hấp dẫn. Các sinh viên ưu tú tốt nghiệp từ Trường Đại học Sư phạm TPHCM, Trường Đại học Sài Gòn nên được hỗ trợ khi về giảng dạy tại các địa bàn này trong thời gian từ 36 đến 48 tháng.

Việc tăng cường nguồn nhân lực trẻ là điều cần thiết để xóa bỏ mất cân bằng giáo dục sau sáp nhập và tránh tình trạng tập trung “giáo viên giỏi” ở khu vực trung tâm. Sinh viên các trường sư phạm hiện nay đã nhận được nhiều chính sách hỗ trợ, nên khi tốt nghiệp phục vụ cho địa phương là điều hiển nhiên.

Bên cạnh hỗ trợ vật chất, phải chú trọng đến phương tiện tinh thần để thầy cô an tâm công tác và không cảm thấy thiệt thòi so với đồng nghiệp trung tâm. Công tác kết nối chuyên môn liên tục giữa các khu vực sẽ tạo nên mối ân tình vui vẻ trong ngành, giúp nhà giáo vững tâm và gắn bó lâu dài.

Hồ Phúc