Triển vọng nhân rộng các giống cây ăn quả chất lượng cao

Sầu riêng trồng trên đất Vĩnh Thủy, Vĩnh Linh cho chất lượng tốt. Ảnh: TT

Trước đây anh Tạ Đức Tiến ở thôn Nam Cường, xã Trung Nam, huyện Vĩnh Linh trồng tiêu và giống bơ địa phương. Vườn tiêu già cỗi, thường xuyên bị bệnh, năng suất thấp nên anh đã chuyển toàn bộ diện tích sang trồng bơ nhưng hiệu quả không cao. Năm 2015, Công ty TNHH cây giống Bảo Nguyên phối hợp với Phòng Trồng trọt, Sở Nông nghiệp và PTNT Quảng Trị, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Vĩnh Linh đưa vào ghép cải tạo thử nghiệm giống bơ 034 trên 100 gốc bơ hộ anh Tạ Đức Tiến. Qua theo dõi cho thấy cây ghép giống bơ 034 có khả năng sinh trưởng rất tốt, kể cả trong điều kiện khí hậu nắng nóng khắc nghiệt mùa hè. Theo anh Tiến, cây bơ 034 ít bệnh, không cần dùng thuốc bảo vệ thực vật, chỉ sử dụng lượng nhỏ phân bón hữu cơ vi sinh, đầu tư chi phí thấp hơn, thời gian cho quả ngắn, chỉ từ 3- 4 năm, không như bơ thường phải mất 5- 6 năm. Đặc biệt đối với giống bơ này, quả chín vào khoảng tháng 7- 8 hằng năm, tức là trước mùa mưa bão miền Trung nên tránh được rủi ro về thiên tai.

Vườn bơ giống 034 của anh Tiến đã cho thu hoạch được 2 năm, năng suất trung bình 50- 60 kg quả/cây. Với giá bán tại vườn giao động từ 50.000- 60.000 đồng/kg, mỗi cây bơ 034 của vụ đầu thu về ít nhất 2,5- 3 triệu đồng/cây, riêng năm 2019 giá bán 100.000 -120.000/kg, thu 5- 6 triệu đồng/cây.

Trên địa bàn tỉnh có trên 6.000 ha cây ăn quả các loại, trong đó cây bơ đã được người dân phát triển trong vườn nhà từ nhiều năm trước đây, sau đó mở rộng ra ở các vùng trang trại với quy mô lớn hơn. Tính đến năm 2019, diện tích trồng bơ quy đông đặc toàn tỉnh gần 250 ha, phân bố rải rác ở các địa phương, trong đó tập trung nhiều ở huyện Hướng Hóa, Gio Linh, Vĩnh Linh với nhiều loại giống bơ khác nhau như bơ sáp địa phương, bơ Booth, bơ Trịnh Mười, bơ 034…

Tuy vậy, hầu hết trong các vườn gia đình chủ yếu trồng giống bơ sáp địa phương, trong đó có một số giống có chất lượng ngon nhưng năng suất và hiệu quả kinh tế chưa cao do người dân chưa đầu tư thâm canh, chưa áp dụng quy trình kỹ thuật chăm sóc, tưới nước trong mùa khô hạn. Một số giống bơ mới như bơ Booth, bơ Trịnh Mười... phát triển chưa ổn định, tỉ lệ đậu quả không cao qua các năm. Riêng giống bơ 034 tuy với diện tích nhỏ, nhưng bước đầu cho thấy sinh trưởng ổn định, phù hợp với điều kiện tự nhiên thổ nhưỡng, khí hậu trên địa bàn, cho năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cao.

Nhận thấy tính phù hợp và hiệu quả của giống bơ 034 trên địa bàn, năm 2018, 2019, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Vĩnh Linh đã triển khai thực hiện mô hình trồng mới 0,5 ha bơ 034 và phối hợp với Công ty cây giống Bảo Nguyên ghép cải tạo cho nông dân trên địa bàn huyện được gần 10 ha. Đến nay hầu hết các vườn cây phát triển tốt. Năm 2020, theo đề xuất của các hộ nông dân, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện hỗ trợ triển khai trồng mới thêm 3,2 ha bơ 034 tại các xã Trung Nam, Kim Thạch, Hiền Thành từ nguồn vốn hỗ trợ phát triển cây con chủ lực của tỉnh.

Đối với cây sầu riêng, loại cây trồng còn khá mới mẻ trên địa bàn tỉnh, từ những năm 2010 - 2012, một số hộ nông dân trên địa bàn các huyện Vĩnh Linh, Cam Lộ mua giống về trồng tự phát trong vườn nhà. Tại vườn của ông Nguyễn Tân Tạo, ở thôn Tân Thủy, xã Vĩnh Thủy, Vĩnh Linh hiện có khoảng 150 cây sầu riêng, trong đó có 40 cây sầu riêng trên 7 năm tuổi cho thu nhập khoảng 4,8- 6 triệu đồng/cây. Ở xã Cam Thành, Cam Lộ có 5 cây 10 năm tuổi đã cho quả ổn định, chất lượng tốt. Hai giống sầu riêng được xác định phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu của địa phương là sầu riêng Monthong (Thái Lan) và Ri6. Hiện nhiều địa phương đang đưa giống sầu riêng Monthong vào trồng, diện tích đến nay ước đạt 2 ha, nhiều vườn đã trồng được 3 năm, cây phát triển tốt, ít sâu bệnh.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Trần Thanh Hiền, để triển khai nhân rộng có hiệu quả đối với giống bơ 034, sầu riêng Monthong và Ri6 đối với các địa phương, ngành nông nghiệp sẽ tập trung rà soát, quy hoạch phát triển các vùng cây ăn quả. Vùng Tây của tỉnh được ưu tiên lựa chọn để tập trung phát triển các loại cây này trên diện tích chuyển đổi từ cây hằng năm và rừng trồng hiệu quả kinh tế thấp. Quan điểm của ngành là không phát triển với quy mô lớn, tập trung, nhất là cây sầu riêng ở các vùng ven biển (vùng Đông Vĩnh Linh) để hạn chế tổn thất do bão, lốc tố gây ra.

Trong định hướng phát triển đối với giống bơ 034, ngoài việc mở rộng đưa vào trồng mới giống cây này trên địa bàn tỉnh, ngành chức năng chú trọng đánh giá, bình tuyển các giống bơ bản địa ở các địa phương có năng suất, chất lượng tốt để làm cây đầu dòng, tạo vật liệu nhân giống bơ trên địa bàn tỉnh. Đồng thời tiến hành rà soát các vườn bơ địa phương hoặc giống khác có hiệu quả thấp, để ghép cải tạo giống bơ 034 nhằm tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu, rút ngắn thời gian thu hoạch nhưng vẫn cho hiệu quả kinh tế cao. Đối với cây sầu riêng, hiện Sở Nông nghiệp và PTNT đang phối hợp với các địa phương quy hoạch đất và hoàn thiện, ban hành quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến cây sầu riêng Monthong.

Với đặc điểm khí hậu không thuận lợi như ở địa bàn tỉnh, để hai giống cây này phát huy năng suất, chất lượng, ngành nông nghiệp khuyến cáo các địa phương khi triển khai nhân rộng các giống cây bơ 034 và sầu riêng cần tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nhất là hệ thống tưới tiết kiệm tự động để đảm bảo cho cây phát triển tốt trong mùa hè. Ngoài ra cần quản lý tốt nguồn giống trước khi đưa vào trồng, cây giống phải đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng theo quy định, nông dân phải được tập huấn hướng dẫn kỹ thuật trước và trong suốt quá trình sản xuất.

Thanh Trúc