Trình Quốc hội 3 phương án chuyển đổi đầu tư cao tốc Bắc - Nam

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể vừa thừa ủy quyền Thủ tướng ký Tờ trình của Chính phủ, kiến nghị Quốc hội xem xét điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020.

Lần này, Chính phủ trình và đề xuất Quốc hội 3 phương án chuyển đổi hình thức đầu tư theo thứ tự ưu tiên.

3 phương án

Phương án 1 là tiếp tục đầu tư 3 dự án thành phần đầu tư công theo Nghị quyết 52/2017 của Quốc hội. Theo đó sẽ chuyển đổi hình thức đầu tư từ hình thức PPP sang đầu tư sử dụng 100% vốn đầu tư công toàn bộ 8 dự án thành phần.

Tổng mức đầu tư theo phương án này khoảng 99.493 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước đã bố trí 55.000 tỷ, cần bổ sung khoảng 44.493 tỷ đồng. Khoản này Chính phủ kiến nghị bổ sung trong kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể. Ảnh: Hoàng Hà.

Phương án 2 là tiếp tục đầu tư 3 dự án thành phần đầu tư công theo Nghị quyết 52/2017 của Quốc hội; chuyển đổi hình thức đầu tư từ PPP sang đầu tư sử dụng 100% vốn đầu tư công đối với 5 dự án, gồm: 4 dự án cấp bách (đoạn Mai Sơn - QL45 dài 63 km, QL45 - Nghi Sơn dài 43 km, Nghi Sơn - Diễn Châu dài 50 km và Phan Thiết - Dầu Giây dài 99 km) và 1 dự án không có nhà đầu tư qua sơ tuyển (đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết).

3 dự án thành phần còn lại có nhiều nhà đầu tư qua sơ tuyển (Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo) sẽ tiếp tục lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP.

Theo phương án này, tổng mức đầu tư khoảng 100.250 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước khoảng 88.056 tỷ đồng (đã bố trí 55.000 tỷ đồng, cần bổ sung 33.056 tỷ đồng); vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 12.194 tỷ đồng.

Phương án 3, tiếp tục đầu tư 3 dự án thành phần đầu tư công theo Nghị quyết 52/2017 của Quốc hội; chuyển đổi hình thức đầu tư 3 dự án thành phần, gồm: Hai dự án cấp bách (đoạn Mai Sơn - QL45 dài 63 km và Phan Thiết - Dầu Giây dài 99 km) và 1 dự án không có nhà đầu tư qua sơ tuyển (đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết).

5 dự án thành phần còn lại (QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo) tiếp tục lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP.

Theo phương án này, tổng mức đầu tư khoảng 100.816 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước khoảng 78.461 tỷ đồng (đã bố trí 55.000 tỷ đồng, cần bổ sung 23.461 tỷ đồng); vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 22.355 tỷ đồng.

Chính phủ kiến nghị triển khai thực hiện toàn bộ dự án đảm bảo hoàn thành tiến độ, theo đó, hoàn thành các dự án thành phần đầu tư công sử dụng 100% vốn đầu tư công trong năm 2022, riêng dự án thành phần cầu Mỹ Thuận 2 và các dự án thành phần đầu tư theo hình thức PPP hoàn thành trong năm 2023.

Có thể tạo tiền lệ không tốt

Đánh giác tác động sau điều chỉnh, Bộ GTVT nhận định bên cạnh những tác động tích cực như đảm bảo tiến độ hoàn thành dự án, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế, việc chuyển đổi hình thức đầu tư từ hình thức PPP sang đầu tư công cũng có những hạn chế nhất định.

Việc này cần sử dụng nhiều hơn vốn đầu tư công, phải bổ sung 44.493 tỷ đồng (đối với phương án 1); 33.056 tỷ đồng (đối với phương án 2) hoặc 23.461 tỷ đồng (đối với phương án 3) trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.

Chính phủ cho rằng việc chuyển đổi hình thức đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam có thể tạo tiền lệ không tốt, tác động đến việc huy động nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng trong những năm tiếp theo. Ảnh: Quảng Đà.

Việc chuyển đổi hình thức đầu tư cũng sẽ ảnh hưởng đến doanh thu các dự án PPP trên Quốc lộ 1 và các tuyến song hành do các phương tiện sẽ lựa chọn đường cao tốc để lưu thông nếu không phải trả phí.

Đặc biệt, theo Bộ GTVT, việc chuyển đổi hình thức đầu tư có thể tạo tiền lệ không tốt, tác động đến việc huy động nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng trong những năm tiếp theo.

Để khắc phục những hạn chế này, Bộ GTVT kiến nghị xây dựng phương án để thu hồi vốn Nhà nước. Đồng thời, điều hành kế hoạch đầu tư công trung hạn một cách hợp lý, tạo nguồn vốn ưu tiên để đầu tư đẩy nhanh tiến độ cho các dự án quan trọng quốc gia.

Trước đó, với mục tiêu khắc phục triệt để khó khăn về huy động tín dụng, bảo đảm triển khai thành công toàn bộ các dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam, Chính phủ đã trình Quốc hội đề nghị điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam theo phương án chuyển hình thức đầu tư toàn bộ 8 dự án thành phần từ PPP có sử dụng một phần vốn đầu tư công sang đầu tư công sử dụng 100% vốn đầu tư công.

Ngày 19/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có kết luận về nội dung này.

Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý việc chuyển đổi hình thức đầu tư phải đảm bảo các nguyên tắc: Lựa chọn dự án không có nhà đầu tư tham gia đấu thầu (đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết); dự án thật sự cấp bách, quan trọng, có nhà đầu tư tham gia nhưng khó cả khả năng huy động vốn tín dụng; khả năng đấu thầu không thành công; đảm bảo kết nối liên tục và không để nợ lớn vốn đầu tư công sang kế hoạch đầu tư công giai đoạn sau…

Hoài Thu - Ngọc Tân