Trở lại Iraq: 'Ván bài tất tay' của ông lớn BP
Sau nhiều năm khởi đầu sai lầm, hỗn loạn địa chính trị và các cuộc đàm phán bị đình trệ, ông lớn dầu mỏ của Anh BP được cho là đang chuẩn bị đầu tư tới 25 tỷ USD vào các mỏ dầu khí Kirkuk của Iraq.
Ảnh: Reuters
Thông tin về sự trở lại của BP được chia sẻ bởi một quan chức cấp cao của Iraq, người đã có buổi nói chuyện độc quyền với Reuters. Quan chức này cho rằng, đó là một cái giá quá đắt đối với một khu vực vốn thường xuyên xảy ra xung đột và bất ổn.
Tuy nhiên, với giá dầu thô dao động gần mốc 75 USD và Iraq mong muốn giành lại vị thế là nhà cung cấp dầu hàng đầu toàn cầu, thời điểm này có thể phù hợp.
Đường đến Kirkuk
BP có một bề dày lịch sử ở Kirkuk. Công ty này trước đây là một phần của tập đoàn ban đầu đã phát hiện ra dầu ở Kirkuk gần một thế kỷ trước, nhưng những nỗ lực gần đây hơn của họ nhằm phát triển các mỏ này đều không suôn sẻ.
Một thỏa thuận năm 2013 với Baghdad đã bị hủy bỏ sau khi tổ chức nhà nước Hồi giáo tự xưng (ISIS) xé nát miền Bắc Iraq vào năm 2014. Sau đó, vào năm 2017, Chính phủ Iraq đã giành quyền kiểm soát khu vực này từ lực lượng người Kurd sau cuộc trưng cầu dân ý về độc lập thất bại, làm tăng thêm kịch tính chính trị hiện có.
Đến năm 2019, BP đã quyết định bỏ lại hoàn toàn sau khi không đạt được thỏa thuận mở rộng khu mỏ. Giờ đây, BP đã quay trở lại – lần này với thỏa thuận chia sẻ lợi nhuận có thể kéo dài hơn 25 năm. Nếu thành công, thỏa thuận này sẽ là một trong những khoản đầu tư nước ngoài lớn nhất vào lĩnh vực dầu mỏ của Iraq kể từ siêu thương vụ trị giá 27 tỷ USD của TotalEnergies ở Basra năm ngoái.
Có gì dành cho BP?
Đối với BP, sức hấp dẫn rất đơn giản: Iraq nắm giữ trữ lượng dầu lớn thứ năm thế giới và chỉ riêng Kirkuk đang có khoảng 9 tỷ thùng dầu thô có thể khai thác được.
Theo thỏa thuận này, BP dự kiến sẽ tăng sản lượng từ 300.000 thùng/ngày lên 450.000 thùng/ngày trong vòng 2 đến 3 năm. Không giống như các hợp đồng dịch vụ kỹ thuật thông thường của Iraq – trả cho các công ty dầu mỏ một khoản phí cố định cho công việc của họ – mô hình chia sẻ lợi nhuận này cho phép BP thu hồi chi phí trước và sau đó bắt đầu kiếm tiền khi sản lượng tăng trên mức hiện tại.
Đó là một sự khác biệt lớn so với các thỏa thuận trước đây từng khiến các công ty dầu mỏ nước ngoài phàn nàn về tỷ suất lợi nhuận thấp.
Điều gì đón chờ Iraq?
Iraq có thể có trữ lượng dầu khổng lồ nhưng nước này cũng gặp phải những vấn đề nghiêm trọng về cơ sở hạ tầng. Nhiều năm chiến tranh, tham nhũng và sự quản lý yếu kém của chính phủ đã làm tê liệt năng lực khai thác và các nhà đầu tư thận trọng trong việc quay trở lại.
Iraq là thành viên lớn thứ hai trong OPEC, nhưng ngành công nghiệp dầu mỏ của nước này đang hoạt động dưới mức tiềm năng. Baghdad rất cần đầu tư nước ngoài để hiện đại hóa các mỏ đã cũ và cải thiện khả năng khai thác khí đốt tự nhiên, đặc biệt vì phần lớn khí đốt liên quan của đất nước được đốt cháy thay vì sử dụng.
Thỏa thuận này của BP không chỉ nhằm mục đích bơm thêm dầu thô mà còn giúp mở khai thác năng lượng trong nước của Iraq để đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng.
Rủi ro và thực tế
Cần nhìn nhận thực tế, đây là Iraq - và ngay cả khi giá dầu tương đối ổn định thì bất ổn chính trị vẫn là mối lo ngại lớn. Ngành dầu mỏ của nước này vẫn còn đầy rẫy nạn quan liêu, rủi ro an ninh và sự thay đổi liên minh giữa Baghdad và Chính quyền khu vực bán tự trị của người Kurd (KRG).
Một số phương tiện truyền thông trong nước và quốc tế cho rằng, dòng dầu thô từ khu vực người Kurd tại Iraq (Kurdistan) có thể quay trở lại thị trường trong năm nay, sau khi chính quyền khu vực này và chính quyền Baghdad nhất trí về một thỏa thuận chia sẻ sản lượng mới.
"Trước đây, chính quyền người Kurd đã ký một số thỏa thuận với chính quyền trung ương về xuất khẩu dầu. Tuy nhiên, luật ngân sách của Iraq quy định chi phí khai thác và vận chuyển dầu ở mức 6 USD một thùng, trở thành rào cản lớn đối với xuất khẩu dầu", quyền Bộ trưởng tài nguyên thiên nhiên của Kurdistan nói với hãng tin Kurdistan 24.
Sau các cuộc đàm phán, chi phí khai thác và vận chuyển đã được điều chỉnh lên 20,6 USD/thùng, trong đó 16 USD/thùng sẽ dành cho các công ty hoạt động tại Kurdistan trong giai đoạn đầu của thỏa thuận mới, quyền Bộ trưởng Kamal Mohammad Salih cho biết.
Và với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng cường áp lực lên Iran và các đồng minh trong khu vực, Iraq có thể dễ dàng bị cuốn vào những vấn đề mới.
BP, hiện đang hoạt động tại mỏ dầu Rumaila phía nam Iraq, sẽ phải vượt qua tất cả những điều này trong khi cố gắng kiếm lợi nhuận ở Kirkuk.
Có đáng để đánh cược?
Với 25 tỷ USD trong 25 năm, BP đang đặt cược lớn rằng Iraq có thể ổn định ngành dầu mỏ và mang lại môi trường đầu tư thân thiện mà đất nước này đã không thể có được trong nhiều thập kỷ.
Nếu dự án thành công, BP có thể có chỗ đứng vững chắc ở một trong những khu vực giàu dầu mỏ nhất thế giới. Nhưng nếu lịch sử bất ổn của Iraq lặp lại, BP có thể sẽ lặp lại quyết định hồi năm 2019 – thu dọn đồ đạc và trở về.
