Trồng lúa giảm phát thải, nông dân thu lãi trên nửa lượng vàng một ha

Đó là những con số ấn tượng được báo cáo tại Diễn đàn Khuyến nông & Nông nghiệp chủ đề “Giải pháp thúc đẩy canh tác lúa phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh tại vùng ĐBSCL” do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Kiên Giang tổ chức ngày 28/3, tại xã Nam Thái Sơn, huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang.

Các đại biểu xem trình diễn máy thu hoạch có chức năng rải rơm theo luống. ( Ảnh: KNQG)

Nông dân có lợi nhuận lên đến 55,5 triệu đồng/ha

Trong vụ Đông Xuân 2024-2025, Hợp tác xã Nông nghiệp Vinacam Hòn Đất được lựa chọn thực hiện mô hình trình diễn thuộc dự án Khuyến nông Trung ương: “Xây dựng mô hình canh tác lúa giảm phát thải phục vụ phát triển bền vững vùng nguyên liệu lúa gạo xuất khẩu của Đồng bằng sông Cửu Long”.

Trên diện tích 10ha trồng giống lúa ĐS1, năng suất trung bình đạt 10,3 tấn/ha (lúa tươi), tổng thu nhập đạt 82,2 triệu đồng/ha, sau khi trừ chi phí, nông dân có lợi nhuận lên đến 55,5 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng đối chứng 6,7 triệu đồng/ha. Khí phát thải nhà kính giảm trung bình 13.05 tấn CO2 tương đương/ha so với mô hình canh tác truyền thống.

Hơn 200 đại biểu là cán bộ nông nghiệp, nông dân, thành viên hợp tác xã tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao vùng Đồng bằng sông Cửu Long tham quan mô hình này và theo dõi trình diễn máy gặt tuốt có chức năng băm rơm hoặc rải rơm theo luống, máy cuộn rơm đưa khỏi đồng ruộng, máy xới vùi rơm rạ kết hợp phun chế phẩm vi sinh xử lý thành phân bón hữu cơ.

Đặc biệt, các cán bộ, thành viên hợp tác xã còn gặp gỡ, trao đổi với doanh nghiệp đối tác cung cấp và hỗ trợ lúa giống chất lượng cao, hướng dẫn quy trình quản lý dịch hại IPM, IPHM, việc thực hiện liên kết tiêu thụ lúa có kiểm soát dư lượng.

Mô hình thí điểm của Hợp tác xã Nông nghiệp Vinacam Hòn Đất, xã Thái Nam Sơn, huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang. ( Ảnh: KNQG)

Doanh nghiệp tham gia tích cực vào mô hình trồng lúa giảm phát thải

Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho biết, kể từ khi khởi động Đề án "Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030", Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có những giải pháp tiếp cận đồng bộ, kêu gọi được sự tham gia tích cực của cộng đồng doanh nghiệp. Đơn cử, triển khai mô hình thí điểm ở huyện Hòn Đất, Kiên Giang, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã kêu gọi được trên 10 doanh nghiệp với các giải pháp công nghệ khác nhau, chuyển giao vào thực tiễn sản xuất.

Các mô hình thí điểm đều áp dụng đồng bộ quy trình sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp. Có thể kể đến phương pháp sạ cụm, sạ hàng giúp giảm 50-60% lượng giống, từ mức 100-150 kg/ha xuống còn 60-70 kg/ha, giúp giảm cạnh tranh dinh dưỡng và sâu bệnh, từ đó giảm nhu cầu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

Phương pháp tưới ướt khô xen kẽ (AWD - Alternate Wetting and Drying) giúp giảm 20-30% lượng nước sử dụng, đồng thời giảm đáng kể lượng khí CH₄ phát thải do hạn chế điều kiện yếm khí trong đất. Sử dụng phân bón hữu cơ và bón vùi phân, giúp nâng cao độ phì nhiêu của đất, giảm phát thải nitrous oxide (N₂O) - khí có tác động mạnh hơn CO₂ gấp 300 lần.

Khi áp dụng đồng bộ các giải pháp này, năng suất lúa tăng cao hơn, chất lượng tốt hơn, giá lúa tươi tại ruộng cũng được doanh nghiệp xuất khẩu thu mua cao hơn so với trước. “Bà con không chỉ tiết kiệm được chi phí, mà còn được thu mua lúa với giá cao hơn 300 đồng/kg so với lúa canh tác thông thường”, ông Lê Quốc Thanh nói thêm. Ông Thanh cũng đánh giá cao sự thay đổi tư duy của nông dân, bà con đã áp dụng tích cực các tiến bộ kỹ thuật để kiểm soát các yếu tố gây hại đến môi trường.

Sau giai đoạn thí điểm, các địa phương đang từng bước mở rộng mô hình canh tác lúa phát thải thấp, hướng tới mục tiêu đạt 200.000 ha trong năm 2025 và 1 triệu ha vào năm 2030. Để nhân rộng mô hình, cần có những chính sách hỗ trợ về tài chính cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tham gia sản xuất lúa giảm phát thải, thúc đẩy liên kết giữa nông dân, hợp tác xã với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu nhằm đảm bảo đầu ra ổn định.

Những giải pháp về khoa học công nghệ và quản lý nước trong sản xuất lúa nhằm nâng cao hiệu quả và giảm phát thải khí nhà kính; giải pháp về tổ chức sản xuất và phát triển hợp tác xã; giải pháp về đào tạo, tập huấn và truyền thông, tiếp tục xây dựng mô hình trình diễn, thúc đẩy chuyển đổi sản xuất theo hướng bền vững cũng cần được thúc đẩy.

ĐÀO NHÀN