Trọng trách của Quốc hội!

Trong 4 nội dung được trình Quốc hội tại Kỳ họp bất thường, có thể nói rằng, dự thảo Nghị quyết này được cử tri và Nhân dân mong đợi nhất, áp lực với các cơ quan trình, thẩm tra, chuẩn bị cũng lớn nhất bởi đây là các chính sách trực tiếp hỗ trợ tiến trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau những tác động nặng nề của đại dịch Covid-19 hai năm qua.

Ảnh: Lâm Hiển

Việc chuẩn bị, trình Quốc hội ban hành nghị quyết này đã được đặt ra ngay từ khi Trung ương quyết định chuyển hướng chiến lược phòng, chống dịch Covid-19 sang thích ứng an toàn và kiểm soát hiệu quả, xây dựng và triển khai Chương trình tổng thể phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Lãnh đạo Quốc hội đặt quyết tâm nếu chuẩn bị kịp thì sẽ trình Quốc hội ngay tại Kỳ họp thứ Hai. Dù vậy, một gói chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội là vấn đề khó, phức tạp, có phạm vi tác động rất rộng lớn, đa chiều, nên không phải cứ “muốn làm là làm ngay được”.

Vì thế, từ khi Kỳ họp thứ Hai diễn ra đến nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, với sự chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, đã tổ chức nhiều cuộc tọa đàm chuyên sâu về các nội dung liên quan đến gói chính sách tài khóa, tiền tệ và liên tục làm việc với các cơ quan của Chính phủ. Diễn đàn Kinh tế Việt Nam cũng đã được tổ chức để bàn riêng về chủ đề phục hồi, phát triển bền vững, trong đó có chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ thực hiện mục tiêu này. “Với phương châm tiếp cận sớm, chủ động từ sớm, từ xa, có thể nói rằng, không còn gì mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội chưa làm để chuẩn bị cho gói chính sách tài khóa, tiền tệ này nữa”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch Quốc hội, đến thời điểm này, Chính phủ đã tiếp thu tối đa các vấn đề được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đặt ra, có những nội dung ban đầu trình không có nhưng trong dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội đã được bổ sung. Ví dụ việc sử dụng Quỹ Phát triển khoa học, công nghệ. Trước thực tế được doanh nghiệp phản ánh có tiền sẵn trong Quỹ này nhưng lại không tiêu được, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã gợi ý với Chính phủ và giao Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường làm việc với Bộ Tài chính và Bộ Khoa học và Công nghệ. Kết quả rà soát Quỹ tại một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Nhà nước thì đã có hơn 11.000 tỷ đồng, chưa kể các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác. “Bây giờ tiền đang có sẵn lại không tiêu được mà phải bỏ tiền khác ra tiêu thì vô lý quá. Dự kiến gói chính sách ban đầu chủ yếu chỉ tập trung vào đầu tư công thôi. Nhưng quá trình làm việc ngày đêm, trao đi đổi lại mới ra được gói chính sách như trình Quốc hội tại kỳ họp này”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Ảnh: Quang Khánh

Hay một ví dụ cụ thể khác về thuế VAT, ban đầu Chính phủ không đề xuất, sau đó đề xuất với mức giảm thuế 1% và thực hiện trong 3 năm 2021, 2022, 2023. Tuy nhiên, giảm 1% thì không tạo được cú hích về tiêu dùng. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất cần nâng mức giảm lên 2% nhưng thu hẹp phạm vi, áp dụng cho các mặt hàng thiết yếu, lượng tiêu dùng lớn và trước mắt có thể áp dụng trong một năm, sau đó tùy tình hình thực tế có thể điều chỉnh tiếp. Tại dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội, Chính phủ đã tiếp thu vấn đề này. Đây là chính sách quan trọng, đa mục tiêu bởi sức cầu của thị trường trong nước đang rất yếu.

“Các nước giàu kích cầu bằng phát tiền trực tiếp hàng tháng cho dân. Chúng ta không có điều kiện để làm như thế nhưng chính sách giảm thuế sẽ vừa san sẻ gánh nặng cho người dân vừa kích cầu nền kinh tế. Khi hàng hóa tiêu thụ tăng lên thì tổng thu ngân sách chưa chắc đã giảm mà còn tăng lên. Như chính sách giảm thuế trước bạ 50% trong năm 2021 đã giúp tăng thu ngân sách”, Chủ tịch Quốc hội phân tích.

Đánh giá tổng thể dự thảo Nghị quyết tại phiên họp tổ chiều qua, đa số các đại biểu Quốc hội cũng đều thống nhất cho rằng, về cơ bản, các chính sách tài khóa, tiền tệ được trình Quốc hội đã bảo đảm đúng định hướng: kết hợp cả tài khóa và tiền tệ; tác động cả phía cung và phía cầu; quy mô đủ lớn (khoảng 5,25% GDP, cộng với các chính sách hỗ trợ được thực hiện trong 2 năm 2020 - 2021 thì tổng quy mô hỗ trợ đã gần 10% GDP, cao gấp đôi so với mức bình quân của các nước có điều kiện tương tự như nước ta - PV);thời gian đủ dài trong 2 năm; phân bổ vốn vào các lĩnh vực giải ngân được ngay, tạo ra được hiệu quả cho nền kinh tế.

Tuy vậy, các đại biểu Quốc hội cũng đặt ra những vấn đề rất cụ thể và yêu cầu Chính phủ cần tập trung làm rõ. Như việc cần bảo đảm cân đối hơn nữa các chính sách dành cho lĩnh vực kinh tế và lĩnh vực xã hội, vừa bảo đảm xử lý các vấn đề cấp bách trước mắt, vừa bảo đảm các vấn đề phát triển lâu dài và phù hợp với định hướng tái cơ cấu nền kinh tế. Hay chính sách dành cho chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ còn ít, nguồn lực chi từ ngân sách để thúc đẩy các lĩnh vực này trong dự thảo Nghị quyết chưa rõ nét. Nếu chưa sửa đổi quy định về việc sử dụng Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia tại Luật Khoa học và Công nghệ thì chính sách hỗ trợ doanh nghiệp từ Quỹ này cũng khó có thể phát huy hiệu quả như mong đợi. Lượng hóa các giải pháp của chính sách tiền tệ để đánh giá tác động đến nền kinh tế; làm rõ hơn quy mô, liều lượng của việc miễn, giảm thuế...

Chia sẻ với những băn khoăn và yêu cầu được các đại biểu Quốc hội đặt ra, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh trách nhiệm rất lớn của Quốc hội và Chính phủ bởi các chính sách tài khóa, tiền tệ sẽ hỗ trợ trực tiếp cho nhiệm vụ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội bền vững của đất nước. "Nếu quyết đúng, quyết trúng thì tác động vô cùng lớn, thúc đẩy nhanh tiến trình phục hồi và phát triển. Nhưng nếu quyết sai thì hậu quả rất nặng nề, chúng ta sẽ có lỗi với sự phát triển của đất nước”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Cuối tuần này, dự thảo Nghị quyết sẽ được Quốc hội xem xét, thảo luận tại phiên họp toàn thể trực tuyến trước khi ấn nút biểu quyết vào ngày bế mạc Kỳ họp bất thường. “Trách nhiệm càng lớn thì càng phải thận trọng, thấu đáo”, Chủ tịch Quốc hội chia sẻ với các đại biểu Quốc hội tại phiên họp tổ. Nhưng đó cũng là yêu cầu của cử tri và Nhân dân cả nước đối với Quốc hội, với Chính phủ trong việc tiếp tục hoàn thiện các nội dung cụ thể của dự thảo Nghị quyết này nhằm bảo đảm hiệu quả cao nhất của các chính sách.

Quỳnh Chi