Trụ cột và 'người cầm lái' trong chiến lược phát triển Hàng không Việt Nam
Vietnam Airlines cần chuyển mình mạnh mẽ từ mô hình hãng bay truyền thống sang nền tảng số, trở thành một mắt xích trung tâm kết nối giữa hàng không, logistics, du lịch và thương mại điện tử.
Máy bay của Hãng hàng không Vietnam Airlines tại Sân bay Tân Sơn Nhất. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Với sứ mệnh kép, vừa phục vụ phát triển kinh tế vừa bảo đảm quốc phòng, an sinh và đối ngoại quốc gia, Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) từ lâu đã vượt ra ngoài khuôn khổ của một doanh nghiệp thương mại thông thường và cần được trao một cơ chế đặc thù, vượt trội để gia tăng quyền tự chủ, trở thành hình mẫu của một doanh nghiệp Nhà nước đổi mới, sáng tạo và hiệu quả trong kỷ nguyên phát triển xanh và số hóa toàn cầu.
Ông Đặng Ngọc Hòa, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vietnam Airlines nhấn mạnh: "Mỗi chuyến bay không chỉ kết nối điểm đến mà còn kết nối văn hóa, niềm tin và khát vọng phát triển, góp phần mở rộng 'biên giới mềm' của quốc gia."
Cụ thể, sau hơn 30 năm phát triển, Vietnam Airlines đã phục vụ 350 triệu lượt hành khách, vận chuyển 4,5 triệu tấn hàng hóa, thực hiện 1,6 triệu chuyến bay, và đạt doanh thu lên tới 1,1 triệu tỷ đồng.
Trong đại dịch COVID-19, Hãng không chỉ là lực lượng duy trì kết nối quốc tế mà còn là điểm tựa quan trọng giữ ổn định thị trường vận tải, thể hiện vai trò đặc biệt của doanh nghiệp Nhà nước trong thời khắc khủng hoảng.
Theo các chuyên gia, để phát triển bền vững ngành hàng không, cần có sự phối hợp hài hòa giữa khối Nhà nước và tư nhân. Tuy nhiên, Vietnam Airlines cần giữ vai trò định hướng, dẫn dắt sự phát triển của ngành Hàng không Việt Nam trong kỷ nguyên mới.
Tại Hội thảo khoa học "Vai trò của doanh nghiệp Nhà nước trong các ngành trọng yếu của nền kinh tế: Góc nhìn từ ngành Hàng không" vào ngày 14/10 vừa qua, ông Trịnh Xuân An, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội ví von: “Nếu coi tàu bay Việt Nam đang bay lên, thì Vietnam Airlines là cánh đuôi - bộ phận quyết định phương hướng và tốc độ.”
Ngoài ra, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Thọ Đạt, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, Vietnam Airlines cần chuyển mình mạnh mẽ từ mô hình hãng bay truyền thống sang nền tảng số, trở thành một mắt xích trung tâm kết nối giữa hàng không, logistics, du lịch và thương mại điện tử.
Trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, Vietnam Airlines đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Hãng phải cạnh tranh với 6 hãng bay nội địa và hơn 60 hãng quốc tế, trong khi vẫn chưa có hệ thống hậu cần hoặc hạ tầng chiến lược được Nhà nước giao như mô hình thành công của Turkish Airlines tại Sân bay Istanbul.
Ở khía cạnh công nghệ, Vietnam Airlines được đánh giá đã đạt những kết quả ban đầu tích cực trong quá trình chuyển đổi số, giúp tiết kiệm khoảng 500 tỷ đồng mỗi năm và nâng mức độ hài lòng của khách hàng lên hơn 90%. Tuy nhiên, Hãng vẫn gặp khó khăn về hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, thiếu hụt nhân lực số và cần cải thiện văn hóa tổ chức để thích ứng nhanh hơn.
Bên cạnh đó, trong xu thế toàn cầu hướng tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero), việc sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) đang là thách thức không nhỏ. Theo tính toán, chi phí khai thác các đường bay từ châu Âu của Vietnam Airlines có thể tăng thêm khoảng 4,8 triệu USD mỗi năm nếu áp dụng đầy đủ quy định về SAF.
Hành khách làm thủ tục chuyến bay tại quầy vé của Hãng hàng không Vietnam Airlines. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Trước thực tế này, ông Trịnh Xuân An đề xuất cần mạnh dạn cho phép Vietnam Airlines giữ lại toàn bộ lợi nhuận để đầu tư cho các nhiệm vụ do Nhà nước giao, thay vì nộp ngân sách rồi xin cấp lại, đồng thời cần xem xét mô hình “doanh nghiệp Nhà nước tự chủ toàn phần” để Vietnam Airlines có đủ quyền tự quyết trong đầu tư, phát triển đội bay, mở rộng thị phần và xây dựng cơ sở hạ tầng riêng.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cũng đánh giá hiệu quả của Vietnam Airlines không thể chỉ dựa vào các chỉ số tài chính mà thay vào đó cần xây dựng bộ tiêu chí toàn diện bao gồm: an toàn bay, hiệu quả kết nối, đóng góp vào chính sách công, quốc phòng-an ninh và tác động xã hội.
“Nhà nước nên áp dụng cơ chế đánh giá dài hạn (10 năm) cho ban lãnh đạo để khuyến khích đầu tư chiến lược, thay vì chỉ nhìn vào kết quả ngắn hạn,” ông Hồ Sỹ Hùng cho hay./.
