'Một rừng dữ liệu' đang lãng phí và chuyện số hóa hoạt động giám sát

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) nhấn mạnh, trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, đặc biệt là Quốc hội điện tử và HĐND điện tử, đòi hỏi hoạt động giám sát phải được số hóa toàn bộ quy trình như: thu thập thông tin, lưu trữ dữ liệu, xử lý kiến nghị, theo dõi thực hiện.

Tuy nhiên, ông nhận thấy, dự thảo luật hiện chưa có điều khoản nào điều chỉnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát, dẫn đến nguy cơ thiếu nền tảng pháp lý cho Quốc hội số và HĐND số.

Do đó, ông Bình kiến nghị bổ sung một điều mới với tên gọi “Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động giám sát”. Điều này sẽ có nội dung: Quốc hội, HĐND tổ chức triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử về hoạt động giám sát, kết nối với các cơ quan hành pháp, tư pháp và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long phát biểu

Theo đó, mọi báo cáo, văn bản giải trình, kiến nghị giám sát, kết quả thực hiện kết luận giám sát đều phải được đăng tải, lưu trữ và tra cứu công khai trên hệ thống thông tin điện tử thống nhất của Quốc hội và HĐND.

Ông Bình cũng đề nghị khuyến khích áp dụng công cụ phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo trong tổng hợp, thống kê và cảnh báo sớm các vấn đề cần giám sát. Cho phép đại biểu Quốc hội, HĐND sử dụng chữ ký số, hồ sơ điện tử khi ban hành kiến nghị, yêu cầu hoặc báo cáo giám sát.

Đại biểu Vũ Hồng Luyến (Hưng Yên) cũng đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung về việc áp dụng công nghệ số trong lưu trữ và truy cập thông tin, tài liệu giám sát. Việc này sẽ giúp cho các chủ thể giám sát, đặc biệt là ĐBQH và đại biểu HĐND có thể tra cứu, khai thác dữ liệu liên quan một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (TP.Huế) đề nghị cho phép công khai nội dung, kết quả, kiến nghị giám sát trên Cổng thông tin điện tử Quốc hội và HĐND; khuyến khích sử dụng dữ liệu mở, giám sát trực tuyến, phản ánh xu thế quản trị số và tăng cường sự tham gia của người dân.

Đại biểu Tạ Đình Thi (TP.Hà Nội) nhấn mạnh cần coi đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động giám sát là một nhiệm vụ then chốt và có lộ trình rõ ràng. Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động giám sát, kết nối liên thông từ Trung ương đến địa phương là hết sức cần thiết.

“Cơ sở dữ liệu này cần tích hợp được thông tin từ các báo cáo, kết luận giám sát, chất vấn, kiến nghị cử tri, kết quả thanh tra và kiểm toán”, ông Thi nói.

Đại biểu Tạ Đình Thi, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội

Ông Thi cũng cho hay ứng dụng công nghệ sẽ giúp hoạt động giám sát minh bạch hơn, nhanh chóng hơn và giảm thiểu chi phí.

“Bằng việc củng cố một cơ chế phối hợp hiệu quả, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và bảo đảm đầy đủ các điều kiện cần thiết, chúng ta sẽ từng bước hiện thực hóa mục tiêu giám sát toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm. Điều này góp phần xây dựng một nền công vụ minh bạch, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn”, ông nhấn mạnh.

Đánh giá cao quy định về ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng cần phải có một hệ thống cơ sở quốc gia hoặc là cơ sở dữ liệu chung về hoạt động giám sát.

“Hiện nay, dữ liệu về giám sát có thể nói là một rừng dữ liệu. Rất nhiều kết luận, thông tin và chuyên đề giám sát dày tới hàng nghìn trang, nhưng chúng ta chưa có một hệ thống đồng bộ dữ liệu này... Nếu chúng ta không đồng bộ được, không số hóa được thì chúng ta sẽ không tận dụng được nguồn dữ liệu này, kể cả trong điều hành và trong việc xây dựng các chương trình giám sát tiếp theo”, ông An phân tích.

Qua đó, ông An đề nghị bổ sung thêm hoặc nâng cấp Điều 43 thành một mục về chuyển đổi số và áp dụng khoa học công nghệ trong hoạt động giám sát. Trong đó có cơ sở dữ liệu chung, có tích hợp AI, sử dụng các phần mềm chuyên biệt.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai)

Tán thành với ý kiến trên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (TP.Hải Phòng) đề nghị xem xét thành lập cơ sở dữ liệu của hoạt động giám sát của Quốc hội. Điều này giúp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát nói riêng và trong hoạt động của Quốc hội nói chung. Nhờ đó, nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của Quốc hội, ĐBQH.

Đại biểu Bế Trung Anh lại cho rằng hoàn toàn có thể truy cập vào hệ thống dữ liệu của Chính phủ và có thể giám sát bằng dữ liệu số trên thời gian thực của Chính phủ.

"Sau khi theo quy trình số như vậy, chúng ta hoàn toàn có thể giám sát theo chu trình chính sách. Thậm chí là khi xây dựng một chính sách, chúng ta bắt đầu có khảo sát, có ý tưởng, rồi có quá trình xây dựng dự luật. Nếu chúng ta tham gia ngay từ đầu hoạt động này theo chu trình chính sách thì hoàn toàn có thể cùng với Chính phủ, cơ quan trình dự án luật có những điều chỉnh ngay từ bước đầu, từ khâu khảo sát”, ông Trung Anh đề xuất.

Lam Thanh