Trục lợi nhà ở xã hội: Bán từ chỗ xếp hàng cho tới 'suất ngoại giao'

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 10/2025 do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã đề cập tới các vấn đề tiêu cực trong hoạt động mua, bán nhà ở xã hội.

"Bộ Xây dựng đã trực tiếp đi kiểm tra và ghi nhận có tình trạng xếp chỗ mua nhà ở xã hội rồi bán chỗ chênh lệch từ 200 - 500 triệu đồng. Đề nghị các địa phương nắm bắt hiện tượng này để chấn chỉnh, minh bạch trong việc xét duyệt hồ sơ mua nhà ở xã hội", Bộ trưởng Trần Hồng Minh nêu rõ.

Nhằm giải quyết vấn đề này, phía Bộ Xây dựng cho biết, đã dự thảo xong và trình lên Chính phủ Chỉ thị về việc chấn chỉnh, tăng cường minh bạch, phòng ngừa tiêu cực trong xét duyệt mua, bán, cho thuê nhà ở xã hội.

Nhiều dự án chưa xây xong móng nhưng đã được "cò" rao bán khắp nơi. Ảnh: Thanh Vũ

Không chỉ trục lợi từ việc “giữ chỗ”, nhiều đối tượng còn kiếm lời bất chính bằng việc làm giả bảng lương cho người nộp hồ sơ. Chia sẻ với phóng viên Báo điện tử Đầu tư - Baodautu.vn, anh N.T - một người mua nhà ở xã hội trên địa bàn phường Bồ Đề (quận Long Biên cũ) cho biết, do bản thân là lao động tự do nên anh gặp rất nhiều khó khăn trong việc xin xác nhận thu nhập.

Do bất lực trong quá trình hoàn thiện hồ sơ, anh đã tìm đến những cá nhân chuyên “hướng dẫn” làm thủ tục mua nhà ở xã hội. Giải pháp mà họ đưa ra là “gán” anh vào một doanh nghiệp nhỏ để được xác nhận bảng lương tại công ty, dù bản thân anh không làm việc tại đây một ngày nào.

Tuy nhiên, kế hoạch này đã đổ bể bởi dự án mà anh đăng ký bất ngờ yêu cầu bổ sung thêm giấy xác nhận tham gia bảo hiểm xã hội. Dẫu vậy, với các dự án nhà ở xã hội khác tại Hà Nội, khi chủ đầu tư không còn yêu cầu loại giấy này, hàng trăm hồ sơ với bảng lương được “phù phép” có thể dễ dàng vượt rào.

Trước đó, Công ty BIC Việt Nam - một chủ đầu tư nhà ở xã hội cũng xác nhận rằng, nhiều người sẵn sàng chi tiền để các công ty xác nhận bảng lương trái quy định. Trong khi đó, phía các chủ đầu tư rất khó phát hiện các trường hợp khai khống bảng lương. Các công ty chỉ có thể kiểm chứng điều kiện về nhà ở thông qua văn phòng đăng ký đất đai và xác minh đối tượng đã được hưởng chính sách nhà ở xã hội hay chưa.

Ngoài chiêu trò trên, lợi dụng tâm lý mệt mỏi của người dân khi phải xếp hàng từ đêm để giành suất mua, nhiều đối tượng đã trục lợi bằng cách rao bán các “suất ngoại giao”. Khi việc nộp hồ sơ ngày càng khó khăn do tỷ lệ chọi cao, những “miếng pho mát” này dễ đánh trúng tâm lý muốn đi đường tắt của nhiều người.

Trong vai người mua nhà ở xã hội, phóng viên đã tiếp cận một số đối tượng như vậy. Trên các hội nhóm, một người sẽ đóng vai khách hàng, đăng bài bày tỏ mong muốn mua nhà ở xã hội mà không cần bốc thăm. Ngay sau đó, những tài khoản khác sẽ vào bình luận, khẳng định chắc “như đinh đóng cột” là có cách làm và đã thực hiện thành công. Cách tung hứng có chủ đích này chính là chiêu dẫn dụ để những người chưa nộp được hồ sơ nhìn vào và sập bẫy.

“Để mua được nhà ở xã hội tại dự án Calyx Residence (xã Đông Anh) mà không cần bốc thăm, khách hàng sẽ phải trả thêm 800 triệu đồng. Người mua sẽ ra đặt cọc công chứng 100 triệu đồng trước. Sau đó 3 - 4 ngày, khách sẽ nhận được mã căn và được ký hợp đồng mua bán trực tiếp tại văn phòng của chủ đầu tư”, một người tự nhận đã mua được “suất ngoại giao” chia sẻ.

Tuy nhiên, trên thực tế, dự án này còn đang trong giai đoạn nộp hồ sơ. Theo công bố từ Sở Xây dựng Hà Nội, những căn hộ được ký hợp đồng sớm nhất cũng phải từ ngày 24/12.

Chia sẻ trực tiếp tại nơi nộp hồ sơ, Thượng tá Nguyễn Văn Dũng, Phó giám đốc Ban Quản lý các dự án đầu tư - Chi nhánh Tổng công ty 319 cho biết, bản thân đã nhận được không ít cuộc gọi hỏi thăm về “suất ngoại giao”. Tuy nhiên, ông khẳng định, toàn bộ quá trình tiếp nhận, xử lý và bốc chọn hồ sơ sẽ được thực hiện công khai, minh bạch, công bằng.

“Không có bất kỳ ngoại lệ nào, kể cả với người quen. Ai cũng phải xếp hàng và nộp hồ sơ đúng quy định”, ông Nguyễn Văn Dũng tuyên bố.

Hiện Bộ Xây dựng đang dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng. Tại dự thảo, Bộ Xây dựng đã đề xuất tăng mức xử lý vi phạm đối với hành vi mua bán nhà ở xã hội sai quy định.

Theo đó, mức phạt tiền sẽ từ 120 - 160 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

Bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở thuộc tài sản công không đúng thẩm quyền hoặc không đúng đối tượng hoặc không đủ điều kiện quy định; Bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội không đúng đối tượng theo quy định; Bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội không tuân thủ các điều kiện theo quy định.

Ngoài ra, mức phạt tiền sẽ từ 80 - 120 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

Bên thuê, thuê mua nhà ở xã hội không sử dụng nhà ở phục vụ vào mục đích ở cho bản thân và thành viên trong gia đình trong thời gian thuê, thuê mua; Bên mua, thuê mua nhà ở xã hội bán lại nhà ở không đúng theo quy định; Thu tiền ứng trước của người mua nhà ở xã hội không đúng theo quy định…

Thanh Vũ