Trực thăng UH-1 Mỹ trong KQND Việt Nam: Chiến lợi phẩm sống mãi cùng thời gian

Ít có loại trực thăng nào lại gắn liền với chiến tranh Việt Nam nhiều như UH-1. Trong ký ức thế giới, tiếng cánh quạt “bụp bụp” của Huey trên bầu trời đã trở thành âm thanh quen thuộc, biểu trưng cho chiến tranh trực thăng của Mỹ và đồng minh.

Nhưng lịch sử có một nét đặc biệt: sau ngày toàn thắng 30/4/1975, chính những “chuồn chuồn sắt” này lại tiếp tục cất cánh dưới lá cờ đỏ sao vàng, đồng hành cùng KQND Việt Nam cho đến tận hôm nay.

UH-1 được Mỹ đưa vào trang bị từ cuối thập niên 1950. Trong chiến tranh Việt Nam, hàng nghìn chiếc UH-1 đã hoạt động tại Đông Dương, thực hiện từ vận tải quân sự, tải thương đến yểm trợ hỏa lực.

Khi quân giải phóng tiếp quản các căn cứ không quân vào tháng 4/1975, hàng trăm chiếc UH-1 còn nguyên vẹn đã trở thành chiến lợi phẩm.

Đây là bước ngoặt quan trọng: KQND Việt Nam lần đầu tiên sở hữu một số lượng lớn trực thăng hiện đại, có tính đa nhiệm và cơ động cao, bổ sung sức mạnh đáng kể cho lực lượng hàng không vận tải – chiến đấu.

Trong số nhiều biến thể UH-1 được Mỹ triển khai tại Việt Nam, loại phổ biến nhất mà Không quân Nhân dân Việt Nam tiếp quản sau năm 1975 là UH-1H.

Đây là phiên bản nâng cấp của dòng Huey, có chiều dài tổng thể khoảng 17,4 mét nếu tính cả cánh quạt, còn đường kính cánh quạt chính đạt 14,6 mét.

Máy bay sử dụng một động cơ turboshaft Lycoming T53-L-13, cho công suất 1.400 mã lực, đủ sức đưa trực thăng đạt tốc độ tối đa hơn 217 km/giờ và tầm bay khoảng 510 km.

Về khả năng chuyên chở, UH-1H có thể mang theo 14 người, bao gồm cả phi hành đoàn, hoặc chở khối lượng hàng hóa hơn 1,7 tấn.

Trong điều kiện chiến đấu, trực thăng còn có thể trang bị thêm vũ khí, từ súng máy 7,62 mm gắn hai bên cửa, đến minigun M134 hoặc các giàn rocket cỡ 70 mm, biến nó thành một phương tiện yểm trợ hỏa lực đáng gờm bên cạnh vai trò vận tải.

Ưu điểm lớn nhất của UH-1 là tính linh hoạt: cất hạ cánh trên bãi đất dã chiến, dễ cơ động ở tầm thấp, dễ thích nghi nhiều nhiệm vụ.

Sau 1975, UH-1 được sử dụng rộng rãi trong nhiều nhiệm vụ: vận tải quân sự, tiếp tế, sơ tán thương binh, huấn luyện phi công, trinh sát, thậm chí tham gia yểm trợ hỏa lực.

Trong những năm chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và thực hiện nghĩa vụ quốc tế ở Campuchia, UH-1 của Việt Nam đã góp phần không nhỏ vào thành công của các chiến dịch.

Đến thời bình, UH-1 vẫn tiếp tục hoạt động, được dùng trong các chuyến bay vận tải, bay huấn luyện, cứu hộ – cứu nạn, hỗ trợ nhân đạo. Đặc biệt, trong một số nhiệm vụ ở vùng sâu vùng xa, UH-1 cho thấy giá trị thực tiễn nhờ khả năng hạ cánh trên địa hình khó khăn.

Mặc dù đã trải qua hơn nửa thế kỷ, UH-1 vẫn chưa hoàn toàn “nghỉ hưu” tại Việt Nam. Một số chiếc được bảo dưỡng, đại tu và tiếp tục phục vụ trong biên chế, chứng tỏ độ bền bỉ đáng kinh ngạc của thiết kế này.

Hiện nay, UH-1 chủ yếu đảm nhận vai trò huấn luyện, vận tải nhẹ và nhiệm vụ phi tác chiến, song vẫn là hình ảnh quen thuộc trong các phi đội trực thăng của Không quân Nhân dân Việt Nam.

UH-1 Huey là minh chứng cho sự bền bỉ của một thiết kế đã đi vào lịch sử hàng không. Từ chiến lợi phẩm của đối phương, Huey đã trở thành phương tiện phục vụ hiệu quả trong tay KQND Việt Nam.

Dù đã qua nhiều thập kỷ, tiếng cánh quạt đặc trưng của UH-1 vẫn vang trên bầu trời, gợi nhắc một biểu tượng lịch sử sống động và trường tồn.

Việt Hùng