Trung Quốc cảnh báo Papua New Guinea về hiệp ước quốc phòng với Australia
Tranh cãi đang bùng lên tại Papua New Guinea quanh dự thảo hiệp ước quốc phòng với Australia, khi nhiều cựu tướng lĩnh và lãnh đạo chính trị lo ngại văn bản này có thể ảnh hưởng đến chủ quyền và đẩy quốc gia Thái Bình Dương vào cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc.
Bài đăng của Đại sứ quán Trung Quốc tại Papua New Guinea ngày 18/9. Ảnh: Facebook
Theo The Guardian ngày 19/9, Trung Quốc vừa lên tiếng kêu gọi Papua New Guinea cân nhắc kỹ lưỡng về hiệp ước quốc phòng dự kiến ký với Australia, trong bối cảnh nhiều nhân vật chính trị và quân sự cấp cao tại quốc gia Thái Bình Dương này cũng bày tỏ lo ngại hiệp ước có thể ảnh hưởng đến chủ quyền.
Trong bài đăng trên mạng xã hội Facebook hôm 18/9, Đại sứ quán Trung Quốc tại Papua New Guinea khẳng định tôn trọng quyền ký kết hiệp ước song phương của quốc gia này, song nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng không nên mang tính “độc quyền” hoặc hạn chế khả năng hợp tác với bên thứ ba.
Tuyên bố trên được đưa ra chỉ một ngày sau khi Thủ tướng Australia Anthony Albanese rời Port Moresby mà chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng với người đồng cấp James Marape về hiệp ước phòng thủ chung Pukpuk. Hai bên đã thống nhất văn bản dự thảo, nhưng nội các Papua New Guinea chưa phê duyệt, buộc lễ ký kết phải hoãn lại. Ông Albanese cho biết hai chính phủ sẽ tiếp tục hoàn tất quy trình trong những tuần tới.
Nếu được ký kết, hiệp ước này sẽ ràng buộc Australia và Papua New Guinea trong các hoạt động phòng thủ chung khi xảy ra tấn công quân sự, đồng thời cho phép công dân hai nước phục vụ trong lực lượng vũ trang của nhau.
Tuy nhiên, chính giới và một số quan chức quân đội tại Papua New Guinea đã lên tiếng cảnh báo về hậu quả tiềm ẩn. Lãnh đạo phe đối lập Douglas Tomuriesa khẳng định quốc gia này cần các đối tác mạnh mẽ, nhưng không thể đánh đổi thẩm quyền hiến pháp, quyền lợi pháp lý của công dân hay khả năng ra quyết định độc lập. Ông kêu gọi bổ sung cơ chế giám sát và đánh giá nhằm bảo đảm chủ quyền.
Cựu Tư lệnh lực lượng phòng vệ Papua New Guinea Jerry Singirok coi hiệp ước là một sự vi phạm hiến pháp, nhấn mạnh chính sách đối ngoại của PNG luôn dựa trên nguyên tắc bạn với tất cả và không coi ai là kẻ thù. Theo ông, thỏa thuận với Australia dễ bị hiểu như việc lôi kéo Papua New Guinea vào cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc.
Cựu Tư lệnh Gilbert Toropo thì nhận định quốc gia này đang đứng ở ngã ba địa chính trị, nơi Papua New Guinea có nguy cơ trở thành sân chơi cho các cường quốc. Ông kêu gọi thắt chặt quan hệ với Australia nhưng không nên đánh mất quyền tự do hợp tác với các nước khác.
Trong khi đó, ông Peter Ilau, chỉ huy lực lượng phòng vệ Papua New Guinea giai đoạn 2001–2010, cảnh báo rằng đất nước không thể đánh đổi chủ quyền chỉ vì một văn bản được trình bày hào nhoáng. Ông cho rằng mọi người dân cần được tham vấn và hiểu rõ nội dung hiệp ước trước khi thông qua.
Các chuyên gia quốc phòng cũng đồng tình rằng thỏa thuận không nên bị thúc ép thông qua. Ông Singirok nhấn mạnh mối quan hệ giữa Papua New Guinea và Australia vốn đã rất gần gũi, và vẫn có những phương án khác để nâng cao năng lực quốc phòng mà không cần sáp nhập quân đội Papua New Guinea vào lực lượng Australia.
