Châu Âu, Canada và Saudi Arabia thúc đẩy công nhận nhà nước Palestine, thách thức lập trường Mỹ
Trong bối cảnh chiến sự tại Gaza leo thang, một liên minh giữa các nước châu Âu, Canada và Saudi Arabia đang tìm cách công nhận nhà nước Palestine, bất chấp sự phản đối từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Toàn cảnh một phiên họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc ở New York, Mỹ. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 19/9, sự chia rẽ ngày càng rõ rệt giữa Mỹ và một nhóm các quốc gia châu Âu - Arab sẽ được phơi bày tại Đại hội đồng Liên hợp quốc tuần tới, khi nhiều nước dự kiến tuyên bố công nhận Palestine là một nhà nước độc lập.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron sẽ chủ trì một cuộc họp bên lề nhằm thúc đẩy nỗ lực này, với ít nhất sáu quốc gia đã cam kết công nhận, gồm Australia, Bỉ, Canada, Malta, Bồ Đào Nha và Vương quốc Anh. Một số nước khác, trong đó có Đức, sẽ tham dự để bày tỏ ủng hộ giải pháp hai nhà nước, nhưng chưa sẵn sàng đưa ra tuyên bố chính thức.
Một nhà ngoại giao châu Âu cho biết: “Chúng ta cần phản ứng trước những gì Israel đang làm và cho thấy một tầm nhìn khác. Nhưng người Pháp có thể đã đánh giá thấp mức độ khó chịu mà điều này gây ra với chính quyền Trump”.
Paris giữ kín chi tiết sự kiện, song khẳng định nội dung sẽ bao gồm các tuyên bố công nhận nhà nước Palestine và những cam kết cụ thể để tiến tới giải pháp hai nhà nước.
Nhiều chính phủ tham gia sáng kiến này đang đối mặt với áp lực trong nước buộc phải cứng rắn hơn với Israel, đặc biệt sau khi Tel Aviv tăng cường các biện pháp quân sự, từ việc tấn công các nhà đàm phán Hamas tại Qatar đến mở chiến dịch trên bộ ở Thành phố Gaza và siết chặt viện trợ nhân đạo, khiến hàng trăm nghìn người Palestine rơi vào tình trạng cận kề nạn đói. Israel phủ nhận việc “vũ khí hóa nạn đói” và bác bỏ kết luận của các tổ chức quốc tế rằng Gaza đang xảy ra nạn đói.
Trong khi đó, Washington vẫn kiên quyết ủng hộ Israel. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio phát biểu tại Qatar tuần này rằng Israel “không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đánh bại Hamas bằng biện pháp quân sự”.
Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman, đồng chủ trì sự kiện, được cho là sẽ không tham dự trực tiếp, bất chấp nỗ lực vận động từ ông Macron. Vương quốc Anh dự kiến công bố quyết định công nhận Palestine ngay trước thềm hội nghị, nhưng mức độ tham gia vẫn ở mức hạn chế khi Thủ tướng Keir Starmer không tới New York, thay vào đó là Phó thủ tướng David Lammy và Ngoại trưởng Yvette Cooper.
Trong khi đó, Đức chọn cách tiếp cận thận trọng. Ngoại trưởng Đức sẽ tham dự hội nghị nhưng Berlin khẳng định chưa thể công nhận Palestine do “tính chất phức tạp” của mối quan hệ lịch sử với Israel sau Thế chiến II, đồng thời lo ngại đối đầu trực diện với chính quyền Trump. Ông Peter Beyer, thành viên Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Đức, cho rằng công nhận Palestine ở thời điểm này “chỉ mang tính hình thức và không thay đổi thực tế trên thực địa”.
Theo các chuyên gia, việc công nhận Palestine không đồng nghĩa với thay đổi địa vị pháp lý tại Liên hợp quốc, bởi để trở thành thành viên đầy đủ vẫn cần Hội đồng Bảo an phê chuẩn - điều gần như bất khả thi khi Mỹ có quyền phủ quyết.
Chính quyền Mỹ bày tỏ phản đối mạnh mẽ trước kế hoạch của Pháp và các nước đồng minh. Một quan chức Washington cho rằng hội nghị chỉ mang tính hình thức và có thể bị lợi dụng, đồng thời khẳng định Mỹ sẽ “tiếp tục dẫn dắt các nỗ lực thực tế nhằm chấm dứt xung đột và hướng tới hòa bình lâu dài”. Truyền thông quốc tế cũng dẫn nguồn tin cho biết Washington đã gây sức ép để Pháp và một số quốc gia không đơn phương công nhận Palestine.
Hiện tại, 147 trong số 193 thành viên Liên hợp quốc đã công nhận Palestine, trong đó có 10 nước đưa ra quyết định này kể từ khi xung đột Gaza nổ ra, như Mexico, Ireland và Tây Ban Nha. Tuy nhiên, phần lớn các quốc gia châu Âu và Mỹ - những đối tác có ảnh hưởng trực tiếp với Israel - vẫn chưa tham gia.
Canada cũng nổi lên như một nhân tố quan trọng trong nỗ lực lần này. Thủ tướng Mark Carney khẳng định Ottawa sẽ công nhận Palestine tại Đại hội đồng, đồng thời yêu cầu Chính quyền Palestine cải cách và tổ chức bầu cử mới trong năm 2026, với điều kiện Hamas không được tham gia.
Dù triển vọng thành công còn bỏ ngỏ, ông Macron và các đồng minh tin rằng bước đi này sẽ phát đi tín hiệu mạnh mẽ rằng giải pháp hai nhà nước không thể bị “xóa sổ” bởi chiến dịch quân sự đang diễn ra tại Gaza. Một quan chức Pháp khẳng định: “Đây là cách cộng đồng quốc tế thể hiện cam kết duy trì giải pháp hai nhà nước và không để nó biến mất khỏi bàn đàm phán”.
