Trung Quốc chỉ bán được 13 chiếc C919 trong năm 2025 do ảnh hưởng chiến tranh thương mại
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng của C919, làm chậm tiến độ và gây thiếu hụt linh kiện quan trọng.
Hãng tin Bloomberg ngày 24/12 đưa tin, Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC) chịu tác động bất lợi từ các yếu tố của cuộc chiến thương mại như kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, khiến hãng khó có thể đảm bảo nguồn cung linh kiện ổn định, do đó nhiều khả năng không đạt được mục tiêu giao hàng trong năm của máy bay chở khách C919.
Đổ bể kế hoạch do phụ thuộc động cơ Mỹ
Theo bài báo, cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng các linh kiện cần thiết cho việc sản xuất máy bay mới, kéo giảm năng lực sản xuất của COMAC.
Trước đó trong năm nay, COMAC đã hạ mục tiêu giao hàng cả năm từ 75 chiếc theo kế hoạch ban đầu xuống còn 25 chiếc, song tiến độ giao hàng vẫn chậm đáng kể. Dữ liệu từ các tổ chức tư vấn hàng không Cirium và trang theo dõi máy bay Planespotters.net cho thấy, trong vòng một năm tính đến ngày 22/12, công ty COMAC mới chỉ bàn giao cho các khách hàng được 13 chiếc C919, tức mức thiếu hụt so với mục tiêu ban đầu đã vượt quá 80%..
Ba hãng hàng không Trung Quốc là Air China, China Southern Airlines và China Eastern Airlines – những khách hàng tiếp nhận C919 – cho biết trong báo cáo thường niên năm 2024 rằng họ dự kiến tổng cộng sẽ đưa vào khai thác 32 máy bay. Tuy nhiên, theo dữ liệu hiện có, trên thực tế ba hãng này mới chỉ nhận được 12 chiếc.
Tính đến tháng 5/2025, COMAC đã bàn giao tổng cộng 18 chiếc C919, với tổng thời gian khai thác đạt 28.000 giờ bay, vận chuyển khoảng 1,57 triệu lượt hành khách.
Là dòng máy bay thân hẹp do Trung Quốc tự chủ nghiên cứu và phát triển, sức chứa 158–174 hành khách, tầm bay 4.000km, C919 được định vị để cạnh tranh trực tiếp với Boeing 737 và Airbus A320. Tuy nhiên, các vấn đề về chuỗi cung ứng đang làm nổi bật những thách thức mà C919 phải đối mặt trong quá trình mở rộng ra thị trường toàn cầu.
Trung Quốc đặt hy vọng C919 sẽ đủ sức cạnh tranh với Airbus A320 và Boeing 737. Ảnh: NetEase.
Mục tiêu giao hàng C919 trong năm nay của COMAC đã nhiều lần gặp trắc trở; đến ngày 22/12, số lượng giao thực tế được cho là chỉ đạt 13 chiếc. Điều thu hút sự chú ý không chỉ là con số giao hàng, mà còn là “trái tim” của C919 – động cơ LEAP-1C do CFM International, liên doanh giữa General Electric (Mỹ) và Safran (Pháp) sản xuất.
Cuối tháng 5 năm nay, Bộ Thương mại Mỹ bất ngờ đình chỉ giấy phép xuất khẩu động cơ và các công nghệ liên quan cho COMAC, động thái này được nhìn nhận rộng rãi là nhằm đáp trả việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu khoáng sản then chốt đất hiếm.
Quyết định này ngay lập tức chạm vào điểm nhạy cảm nhất của C919. Chuỗi cung ứng của C919 có mức độ quốc tế hóa rất cao: không chỉ động cơ phụ thuộc vào công nghệ Mỹ, mà các bộ phận then chốt như hệ thống điện tử hàng không, hệ thống điều khiển bay cũng đến từ các công ty Mỹ như Honeywell.
Sau khi thông tin đình chỉ xuất khẩu được công bố, các chuyên gia trong ngành lập tức chỉ ra rằng điều này có thể cấu thành vi phạm hợp đồng và sẽ gây trở ngại cho việc sản xuất, giao hàng C919.
Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng động cơ này đã có bước ngoặt chỉ sau một tháng: ngày 4/7, sau các cuộc đàm phán kinh tế – thương mại, Trung Quốc và Mỹ đạt được đồng thuận, phía Mỹ khôi phục việc cung cấp động cơ máy bay và các linh kiện then chốt cho Trung Quốc.
Máy bay C919 hiện vẫn phụ thuộc và động cơ LEAP-1C nhập của Mỹ. Ảnh: NetEase.
Kỳ vọng vào động cơ nội địa CJ-1000A để trỗi dậy
Điều đó đã thúc đẩy Trung Quốc đẩy nhanh tiến trình nghiên cứu và phát triển động cơ nội địa. Động cơ CJ-1000A (Trường Giang-1000A), được thiết kế để trang bị cho C919, được cho là đang tiến triển vững chắc trên con đường tự chủ. Đây là động cơ turbofan cánh quạt lớn đầu tiên của Trung Quốc được phát triển nghiêm ngặt theo các yêu cầu chứng nhận đủ điều kiện bay của hàng không dân dụng.
Viện sĩ Viện Hàn lâm Kỹ thuật Trung Quốc Trương Ngạn Trọng khi nói về tiến triển của CJ-1000A đã rất lạc quan. Tuy vậy, quá trình chứng nhận đủ điều kiện bay đối với động cơ hàng không dân dụng kéo dài và vô cùng nghiêm ngặt…
Trung Quốc đang đẩy nhanh tiến độ phát triển động cơ nội địa CJ1000A để thay thế LEAP-1C nhập của Mỹ. Ảnh: NetEase.
Theo tiến độ mới nhất, nếu quá trình chứng nhận diễn ra suôn sẻ, CJ-1000A có thể hoàn tất chứng nhận vào cuối năm 2025. Thử nghiệm lắp đặt trên máy bay dự kiến sẽ bắt đầu trong quý I/2026, và chiếc C919 đầu tiên trang bị CJ-1000A dự kiến sẽ được bàn giao cho China Eastern Airlines. Việc lắp đặt hàng loạt thực sự có thể phải đến năm 2027 mới được hiện thực hóa.
COMAC đã bắt đầu triển khai nhiều biện pháp nhằm giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng. Tăng dự trữ là một chiến lược ngắn hạn, với phân tích cho rằng COMAC đã mua tích trữ một số lượng nhất định động cơ LEAP-1C và các hệ thống then chốt, đủ tạo vùng đệm cho sản lượng trong vài tháng.
Đồng thời, Trung Quốc đang nuôi dưỡng hệ sinh thái chuỗi cung ứng trong nước, tương tự cách phát triển ngành đường sắt cao tốc và xe điện: bồi dưỡng có hệ thống các nhà cung cấp nội địa, tích hợp nguồn lực và từng bước giảm phụ thuộc bên ngoài. Chiến lược này đã được chứng minh là hiệu quả trong nhiều lĩnh vực công nghiệp, và được kỳ vọng sẽ phát huy tác dụng trong ngành chế tạo hàng không.
Mục tiêu cuối cùng của C919 không chỉ giới hạn ở thị trường nội địa. COMAC đang áp dụng chiến lược mở rộng theo từng giai đoạn và theo khu vực, trước mắt nhắm tới thị trường Đông Nam Á. Máy bay phản lực khu vực ARJ21 (Advanced Regional Jet 21- tên chính thức hiện nay là C909) đã được đưa vào khai thác tại Đông Nam Á, qua đó thiết lập mạng lưới đào tạo, phụ tùng và đối tác cho thuê – tạo nền tảng cho C919 thâm nhập khu vực này trong tương lai.
