Trung Quốc có 'phom E' mẫu mới, hàng nghẽn ở cửa khẩu

Câu chuyện bắt nguồn từ sự tắc trách của các cơ quan quản lý có liên quan đến Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu E dành cho Hiệp định khung về hợp tác kinh tế toàn diện giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc (dân xuất nhập khẩu gọi nôm na là phom E).

Hàng nhập khẩu từ Trung Quốc bị ùn ứ

Giấy chứng nhận xuất xứ mẫu E.

Rất nhiều nhân viên làm thủ tục hải quan của các doanh nghiệp cho biết từ ngày 20-8, nhiều container hàng nhập khẩu từ Trung Quốc của các doanh nghiệp Việt Nam bị ùn tại cửa khẩu Hữu Nghị và Tân Thanh, tỉnh Lạng Sơn. Nguyên nhân rất đơn giản, phía Trung Quốc cấp cho hàng của họ xuất sang Việt Nam giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) theo mẫu mới, khác mẫu trước đó, gọi là mẫu E (phom E).

Chuyện không có gì đáng nói khi các nhân viên làm thủ tục hải quan của các doanh nghiệp mang C/O phom E đến hải quan Việt Nam ở cửa khẩu thì không được chấp nhận. Tình hình nóng tới mức trong các nhóm (group) trên mạng xã hội facebook của những người chuyên làm thủ tục hải quan trong 2 tuần nay, dòng trạng thái “có thông báo mới về C/O phom E mẫu mới chưa mọi người” xuất hiện liên tục. Mọi người nháo nhào hỏi thăm nhau nơi này nơi kia hải quan có chịu “phom E” mẫu mới của Trung Quốc hay không?

Cái lý của cơ quan hải quan là doanh nghiệp trình C/O mẫu mới cho hàng nhập, được quy định trong Thông tư 12/2019 của Bộ Công Thương quy định quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định khung về hợp tác kinh tế toàn diện giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc, nhưng thông tư này đến ngày 12-9 mới có hiệu lực thi hành.

Và cứ thế hải quan không có căn cứ để chấp nhận các C/O mẫu mới bởi không phù hợp với quy định hiện hành tại Thông tư 36/2010 của Bộ Công Thương.

Vậy là hải quan có nơi cho linh động “nợ C/O”, có nơi bắt nộp thuế trước mà không cho hưởng ưu đãi thuế, khi nào có C/O mẫu mới thì tính sau làm các doanh nghiệp gặp không ít khó khăn.

Chữa cháy bằng công văn hỏa tốc

Công văn của Tổng cục Hải quan.

Ngày 23-8, Tổng cục Hải quan có công văn hỏa tốc gửi Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đề nghị để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, nên chấp nhận C/O mẫu E mới do Trung Quốc cấp từ ngày 20-8-2019 theo đúng thông báo của Ban thư ký ASEAN và của Trung Quốc.

Điều khó hiểu ở đây là ngày 30-7-2019, Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 12/2019/TT-BCT về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong hiệp định khung ACFTA, hiệu lực thi hành kể từ ngày 12-9-2019. Thế nhưng Ban thư ký ASEAN thì thông báo cho Tổng cục Hải quan rằng Trung Quốc sẽ cấp C/O mẫu E mới từ ngày 20-8.

Về lý, từ ngày 20-8 tới 12-9-2019, hải quan không có cơ sở chấp nhận C/O mẫu E mới của Trung Quốc và thực tế, chính Tổng cục Hải quan thừa nhận, sẽ gây rất nhiều khó khăn cho doanh nghiệp không được hưởng ưu đãi thuế, gây ách tắc hàng hóa tại các cửa khẩu cũng như phát sinh thêm các thủ tục sau này cho hải quan.

Ngay trong ngày 23-8, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh ký công văn hỏa tốc 6225 gửi Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan. Văn bản viện dẫn điều này điều kia khá dài dòng nhưng đại ý nói Trung Quốc sẽ cấp C/O mẫu E mới từ ngày 20-8 và hai bên (Trung Quốc và ASEAN) chấp nhận cả 2 mẫu C/O mẫu E mới và cũ kể từ ngày 20-8 tới hết ngày 31-8-2019.

Cũng trong ngày 23-8, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cũng có công văn hỏa tốc gửi các cơ quan kiểm soát hàng xuất khẩu của Việt Nam sang các quốc gia thành viên ASEAN và Trung Quốc. Theo đó, từ ngày 20-8 đến hết ngày 31-8-2019, tùy theo đề nghị của thương nhân xuất khẩu, có thể cấp C/O mẫu E cũ theo quy định hiện hành hoặc C/O mẫu E mới cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, với điều kiện hàng hóa đáp ứng quy tắc xuất xứ hàng hóa theo quy định tại Thông tư 12/2019/TT-BCT ngày 30-7. Còn từ ngày 1-9-2019, cấp C/O mẫu E mới.

Ba ngày sau, Tổng cục Hải quan cũng hỏa tốc gửi hải quan các địa phương chấp nhận C/O mẫu E mới của Trung Quốc cấp từ ngày 20-8. Đối với C/O mẫu E mới do các nước ASEAN cấp được chấp nhận từ ngày 1-8.

Đối với C/O mẫu E cũ cấp trước 31-8 trong thời gian còn hiệu lực được chấp nhận và sau ngày này, mẫu này được cấp sẽ không còn giá trị.

Đông Hòa