Trung Quốc hưởng lợi khi ông Trump 'cấm cửa' Lào, Myanmar

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời phóng viên trên chuyên cơ Air Force One khi đang trên đường đến New Jersey, ngày 6/6. Ảnh: Nathan Howard/Reuters.

Lệnh cấm đi lại do Tổng thống Donald Trump công bố hôm 4/6 đưa Myanmar và Lào vào danh sách các quốc gia bị cấm/hạn chế nhập cảnh vào Mỹ, gây lo ngại sâu sắc trong giới quan sát. Các nhà phân tích cho rằng quyết định này không chỉ "vô nghĩa", mà còn là một bước lùi trong quan hệ giữa Mỹ và Đông Nam Á, theo SCMP.

Myanmar nằm trong nhóm 12 quốc gia bị cấm hoàn toàn, cùng với Afghanistan, Iran, Libya, Yemen và một số nước châu Phi. Trong khi đó, Lào thuộc nhóm 7 quốc gia bị áp dụng các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt hơn, bao gồm Cuba, Venezuela và Turkmenistan.

Chính sách này được ông Trump công bố qua video, sau vụ tấn công ở Colorado do một công dân Ai Cập thực hiện. Đáng chú ý, Ai Cập không nằm trong danh sách cấm.

Tổng thống Trump cho biết các yếu tố dẫn đến lệnh cấm bao gồm sự hiện diện phổ biến của các phần tử khủng bố, thiếu hợp tác trong vấn đề thị thực, hồ sơ tiền án không đầy đủ và tỷ lệ lưu trú quá hạn thị thực cao. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ báo cáo An ninh Nội địa năm 2023, tỷ lệ lưu trú quá hạn ở Myanmar và Lào chiếm một tỷ lệ tương đối nhỏ so với tổng lượng người nhập cảnh.

Cụ thể, trong số 2.006 lượt khởi hành dự kiến từ Myanmar, có 543 người lưu trú quá hạn, tương đương 27%. Với Lào, con số này là 660 người trong tổng số 1.898 lượt, chiếm 34,77%. Dù những tỷ lệ này được nêu làm lý do cho lệnh cấm, chúng không vượt trội đáng kể so với các quốc gia khác. Đơn cử như Haiti - cũng nằm trong danh sách cấm - có tỷ lệ quá hạn là 31,38% (27.269/86.906 lượt).

Những người biểu tình giơ cao biểu ngữ phản đối lệnh cấm đi lại của Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters.

Bridget Welsh, chuyên gia tại Đại học Nottingham Malaysia, cho rằng việc đưa Myanmar và Lào vào danh sách cấm phản ánh sự thiếu hiểu biết cơ bản về bối cảnh thực địa tại Đông Nam Á. Cả Myanmar và Lào đều có những lý do khác nhau liên quan đến việc công dân của họ đi du lịch đến Mỹ hoặc ở lại quá hạn.

Bà cho rằng lý do dẫn đến tỷ lệ quá hạn cao ở hai nước này liên quan đến hoàn cảnh xã hội và chính trị, bao gồm cuộc đảo chính tại Myanmar và điều kiện kinh tế khó khăn khiến người dân không thể quay về.

“Người dân đang xin gia hạn vì cuộc đảo chính… Họ không thể quay lại, vì nếu quay lại, họ có thể bị giết”, bà nói.

Welsh cảnh báo lệnh cấm có thể "thay đổi cuộc sống" của nhiều người dân, đồng thời chỉ trích chính quyền Trump tàn nhẫn, áp đặt lệnh cấm đi lại “vì những lý do rất vô lý và phi lý”.

Hơn nữa, động thái này cũng làm suy yếu mối quan hệ lịch sử giữa Mỹ với Myanmar và Lào – hai quốc gia từng có liên kết đặc biệt với chính quyền Washington trong thời kỳ cũ và thông qua cộng đồng người di cư tại Mỹ.

Các chuyên gia cảnh báo việc đóng kênh tiếp cận Mỹ sẽ khiến hai quốc gia Đông Nam Á phải tìm đến Trung Quốc như một giải pháp thay thế về chính trị và kinh tế.

Phó giáo sư Kei Koga từ Đại học Công nghệ Nanyang nhận định lệnh cấm có thể “tạo ra bầu không khí khiến họ không thể không dựa vào Trung Quốc” để ổn định và phát triển.

Bà Welsh đồng tình và bổ sung Trung Quốc “ngầm hưởng lợi” từ lệnh cấm của Mỹ. Bà cho rằng Đông Nam Á đang ngày càng có cảm giác bị Mỹ bỏ rơi, lệnh cấm chỉ làm sâu sắc thêm sự rạn nứt.

“Không chỉ với Myanmar và Lào, lệnh cấm còn có thể ảnh hưởng đến toàn bộ khu vực Đông Nam Á”, bà nhấn mạnh.

Quỳnh Trang