Trung Quốc kiểm soát xuất khẩu đất hiếm để đáp trả thuế quan của Hoa Kỳ

Công nhân vận chuyển đất chứa các nguyên tố đất hiếm để xuất khẩu tại một cảng ở Liên Vân, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh Reuters

Động thái này của Trung Quốc có khả năng sẽ làm giảm nguồn cung cấp khoáng sản (có tầm quan trọng trong lĩnh vực từ quốc phòng đến ô tô điện) đến Hoa Kỳ và phương Tây.

Trung Quốc sản xuất khoảng 90% đất hiếm tinh chế của thế giới. Đất hiếm là một nhóm gồm 17 nguyên tố được sử dụng trong các ngành công nghiệp quốc phòng, xe điện, năng lượng sạch và điện tử. Hầu hết đất hiếm ở Hoa Kỳ đều được nhập khẩu, và hầu hết lượng nhập khẩu này đến từ Trung Quốc.

Các nhà phân tích cho biết Trung Quốc đã đáp trả mạnh mẽ, không chỉ đối với các khoáng sản khai thác mà cả các sản phẩm hoàn thiện như nam châm vĩnh cửu – mặt hàng vốn khó có thể thay thế.

Ryan Castilloux, người sáng lập công ty tư vấn Adamas Intelligence, cho biết: "Những hạn chế xuất khẩu toàn diện đối với đất hiếm sẽ ảnh hưởng nặng nề đến các ngành công nghiệp nước ngoài và lĩnh vực quốc phòng, tạo ra cuộc tranh giành để tiếp cận các nguồn cung cấp thay thế hạn chế - cụ thể là ở Nhật Bản và Hàn Quốc".

"Trong thời gian tới, các nhà nhập khẩu đang nín thở chờ xem liệu họ có bị ảnh hưởng hay không. “Các khẩu pháo đã được nạp đạn” nhưng cho đến nay vẫn chưa ai biết chúng được nhắm đến đâu."

Theo thông cáo của Bộ Thương mại Trung Quốc, bảy loại đất hiếm trung bình và nặng, bao gồm samarium, gadolinium, terbi, dysprosi, luteti, scandi và các mặt hàng liên quan đến yttri, sẽ được đưa vào danh sách kiểm soát xuất khẩu kể từ ngày 4 tháng 4.

Động thái này, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu sang tất cả các quốc gia, không chỉ riêng Hoa Kỳ, đồng thời cũng là minh chứng mới nhất cho khả năng của Trung Quốc trong việc sử dụng “vũ khí”, để thống trị ngành khai thác và chế biến các khoáng sản quan trọng.

Bắc Kinh đã áp đặt lệnh cấm hoàn toàn việc xuất khẩu ba kim loại sang Hoa Kỳ, và áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với nhiều kim loại khác.

David Merriman tại công ty tư vấn Project Blue cho biết các động thái hạn chế đất hiếm nặng đặc biệt quan trọng, vì Trung Quốc muốn kiểm soát chặt chẽ hơn các nguyên tố này.

Ông Merriman cho biết: "Hiện tại chỉ có một khu vực khai thác HREE (nguyên tố đất hiếm nặng) bên ngoài Trung Quốc, đó là ở Myanmar và Lào", đồng thời nói thêm rằng Trung Quốc có sự tham gia chặt chẽ vào chuỗi cung ứng từ Myanmar và Lào.

Ông Merriman cho biết thêm rằng mỏ Serra Verde ở Brazil hiện đang vận chuyển sản phẩm của mình đến Trung Quốc để chế biến.

Yến Anh

Reuters