Trung Quốc làm khó, dự án 'cứu cánh' của Nga mắc kẹt?

Siêu dự án khí đốt bị trì hoán

Hãng tin Financial Times dẫn 3 nguồn tin quen thuộc với vấn đề cho hay những nỗ lực của Nga nhằm ký kết một thỏa thuận đường ống dẫn khí đốt lớn với Trung Quốc đã bị mắc kẹt vì Nga không chấp nhận yêu cầu từ phía Trung Quốc về mức giá và sản lượng khí đốt.

Cụ thể, những người này cho biết Trung Quốc đã yêu cầu trả mức giá gần bằng mức giá nội địa được trợ cấp mạnh mẽ của Nga và sẽ chỉ cam kết mua một phần nhỏ so với công suất hàng năm theo kế hoạch là 50 tỷ m3 khí đốt của đường ống này.

Thỏa thuận về đường ống Sức mạnh Siberia 2 được cho là một trong những yêu cầu hàng đầu của Tổng thống Nga Vladimir Putin đối với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình khi họ gặp nhau vào tháng trước (Ảnh: Alexandr Demyanchuk/Sputnik/Pool/AP)

Việc phê duyệt đường ống này được cho là sẽ thay đổi “vận mệnh” của Gazprom, công ty độc quyền xuất khẩu khí đốt của nhà nước Nga, bằng cách kết nối thị trường Trung Quốc với các mỏ khí đốt ở miền Tây nước Nga từng cung cấp cho châu Âu.

Gazprom đã lỗ 629 tỷ Rbs (6,9 tỷ USD) vào năm ngoái, khoản lỗ lớn nhất trong ít nhất một phần tư thế kỷ, trong bối cảnh doanh số bán khí đốt sang châu Âu giảm mạnh.

Trong khi Nga khẳng định họ tin tưởng vào thỏa thuận về Sức mạnh Siberia 2 “trong tương lai gần”, hai nguồn tin cho hay sự bế tắc của dự án là lý do khiến ông Alexei Miller, Gôíam đốc điều hành của Gazprom, không tham gia cùng Tổng thống Nga Putin trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh vào tháng trước.

Ông Tatiana Mitrova, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia, cho biết ông Miller, người đang có chuyến đi tới Iran, sẽ rất cần thiết cho bất kỳ cuộc đàm phán nghiêm túc nào với Trung Quốc và sự vắng mặt của ông “mang tính biểu tượng cao”.

Theo những người quen thuộc với vấn đề này, một thỏa thuận về đường ống là một trong ba yêu cầu chính mà ông Putin đưa ra cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi họ gặp nhau, cùng với nhiều hoạt động ngân hàng Trung Quốc hơn ở Nga và yêu cầu Trung Quốc từ chối hội nghị hòa bình do Ukraine tổ chức trong tháng này.

Trung Quốc hồi cuối tuần trước tuyên bố sẽ bỏ qua hội nghị thượng đỉnh Ukraine ở Thụy Sĩ. Tuy nhiên, một thỏa thuận về đường ống vẫn còn xa vời, trong khi đề xuất hợp tác với các ngân hàng Trung Quốc vẫn ở quy mô nhỏ hơn nhiều so với yêu cầu của Nga, người này nói thêm.

Gazprom sẽ “xuống nước”?

Ông Dmitry Peskov, người phát ngôn của Điện Kremlin, cho biết Nga và Trung Quốc vẫn đang đàm phán về đường ống này.

“Việc mỗi bên bảo vệ lợi ích của mình là điều hoàn toàn bình thường. Các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục nhờ quyết tâm chính trị của lãnh đạo hai nước. Các bên sẽ tiếp tục thảo luận về phương diện thương mại và chúng tôi tin chắc rằng tất cả các thỏa thuận cần thiết sẽ được thực hiện”, ông Peskov nói với các phóng viên ngày 3/6.

Một công nhân tại đường ống dẫn khí Sức mạnh Siberia hiện có của Gazprom tới Trung Quốc. (Ảnh: Maxim Shemetov/REUTERS)

“Tất nhiên, về các khía cạnh của các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra, chúng không được công khai”, ông Peskov nói thêm.

Khi được hỏi về các cuộc đàm phán về khí đốt, Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ nói rằng hai nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc và Nga “đã đạt đồng thuận về các nội dung đôi bên cùng có lợi, tăng cường dung hòa lợi ích và hướng đến thành công chung”.

Theo một bài báo do CGEP của Columbia xuất bản vào tháng 5, nhu cầu khí đốt nhập khẩu của Trung Quốc dự kiến sẽ đạt khoảng 250bcm vào năm 2030, tăng từ mức dưới 170bcm vào năm 2023.

Báo cáo đó cho biết mức nhu cầu năm 2030 vẫn có thể được đáp ứng phần lớn hoặc toàn bộ thông qua các hợp đồng cung cấp đường ống và khí đốt tự nhiên hóa lỏng hiện có. Tuy nhiên, đến năm 2040, khoảng cách giữa nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc và các cam kết hiện tại sẽ lên tới 150 bcm.

Ông Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Russia Eurasia ở Berlin, cho biết việc Nga thiếu một tuyến đường bộ thay thế để xuất khẩu khí đốt có nghĩa là Gazprom có thể sẽ phải chấp nhận các điều kiện của Trung Quốc.

“Trung Quốc tin rằng thời gian đang đứng về phía mình. Họ còn chỗ để chờ đợi để giành được những điều kiện tốt nhất từ người Nga. Đường ống này có thể được xây dựng khá nhanh chóng vì các mỏ khí đốt đã được phát triển. Cuối cùng, người Nga không còn lựa chọn nào khác để tiếp thị loại khí đốt này”, ông Gabuev lập luận thêm.

Các nhà nghiên cứu của CGEP tính toán từ dữ liệu hải quan năm 2019-2021 rằng Trung Quốc đã trả tiền khí đốt cho Nga ít hơn so với các nhà cung cấp khác, với mức giá trung bình là 4,4 USD/triệu Btu (đơn vị nhiệt Anh), thấp hơn nhiều so với 10 USD của Myanmar và 5 USD của Uzbekistan.

Trong cùng năm đó, Nga xuất khẩu khí đốt sang châu Âu với giá khoảng 10 USD/triệu Btu, theo dữ liệu do ngân hàng trung ương Nga công bố.

Xuất khẩu của Gazprom sang châu Âu giảm xuống 22bcm vào năm 2023 từ mức trung bình 230bcm một năm trong thập kỷ trước khi chiến sự Ukraine bùng nổ. Những khoản này có thể sẽ giảm hơn nữa khi thỏa thuận trung chuyển hàng hóa với Ukraine hết hạn vào cuối năm nay.

Việc không đồng ý tăng nguồn cung cho Trung Quốc sẽ là một đòn giáng nặng nề hơn nữa. Một báo cáo chưa được công bố của một ngân hàng lớn của Nga mà Financial Times đã xem gần đây đã loại Sức mạnh Siberia 2 khỏi dự báo cơ sở cho Gazprom. Điều đó làm giảm lợi nhuận dự kiến của công ty vào năm 2029, thời điểm ngân hàng dự kiến khởi động dự án, gần 15%.

Mộc An