Trung Quốc phát triển robot hình người thế nào?

Tháng trước, 102 robot hình người của 10 công ty khác nhau tụ họp tại một cơ sở rộng 4.000 m2 ở ngoại ô Thượng Hải, để được đào tạo các hành động và nhiệm vụ thiết yếu như đi bộ, dọn giường, rửa bát, vặn bu lông và thậm chí là hàn.

“Trường học robot” chưa từng có này cho thấy Trung Quốc đang tăng tốc trên con đường hướng tới tương lai, nơi con người và robot hình người có thể sống chung một cách hòa hợp.

Robot hình người trưng bày tại Hội chợ Công nghiệp Quốc tế Trung Quốc lần thứ 24 ở Bắc Kinh, Trung Quốc, tháng 9/2024. (Ảnh: Tân Hoa Xã)

Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc (MIIT) công bố hướng dẫn dài hạn, nêu rõ: "Robot hình người dự kiến sẽ trở thành sáng kiến đột phá tiếp theo, sau máy tính, điện thoại thông minh và xe năng lượng mới, làm thay đổi sâu sắc sản xuất và lối sống của con người đồng thời định hình lại bối cảnh công nghiệp toàn cầu".

Nỗ lực mạnh mẽ của chính phủ Trung Quốc trong lĩnh vực robot hình người báo hiệu một động thái chiến lược nhằm thống trị các công nghệ mới nổi và vượt qua Mỹ trong cuộc đua đổi mới sáng tạo, trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ toàn cầu đang diễn ra vô cùng căng thẳng.

Bên cạnh đó, với việc dân số Trung Quốc đang suy giảm, những tiến bộ về robot cũng có thể giúp nền kinh tế của nước này vượt qua những thách thức về nhân khẩu học và lao động trong tương lai.

Động lực thúc đẩy kinh tế

Robot hình người là sự giao thoa giữa trí tuệ nhân tạo (AI), sản xuất tiên tiến và trí tuệ nhân tạo hiện thân (Embodied AI) – những lĩnh vực then chốt đối với tham vọng dẫn đầu công nghệ toàn cầu của Trung Quốc.

Ngành này được xác định là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, được coi là nền tảng cho sức mạnh kinh tế của quốc gia trong thế kỷ 21.

Trung Quốc coi robot hình người là nền tảng cho sức mạnh kinh tế của quốc gia trong tương lai. (Ảnh: SCMP)

Hướng dẫn của MIIT vạch ra các mục tiêu đầy tham vọng: Trong năm 2025, Trung Quốc phải thiết lập được một hệ thống đổi mới mạnh mẽ cho robot hình người, đạt được sản xuất hàng loạt và tích hợp những cỗ máy này vào các ngành sản xuất cũng như dịch vụ công.

Sự công nhận và hậu thuẫn của chính quyền trung ương đối với robot hình người đang thúc đẩy các chính quyền địa phương trên khắp Trung Quốc đẩy nhanh nỗ lực của họ.

Các thành phố lớn đang chạy đua ban hành các chính sách với tham vọng trở thành trung tâm robot hình người.

Trong thời gian ngắn kể từ khi ngành công nghiệp này bắt đầu phát triển vào năm 2022, ít nhất 8 trung tâm đổi mới robot hình người cấp địa phương hoặc quốc gia đã được thành lập trên khắp Trung Quốc, năng lực thậm chí vượt qua nhiều công ty lâu năm trong lĩnh vực này.

Trung Quốc dự kiến ngành công nghiệp robot hình người của nước này sẽ mở rộng nhanh chóng trong năm nay với sự hỗ trợ của chính phủ và tăng trưởng dựa vào đầu tư. Quy mô ngành dự kiến vượt 20 tỷ nhân dân tệ (2,76 tỷ USD) vào năm 2026.

“Robot hình người có tiềm năng to lớn, với thị trường toàn cầu dự kiến đạt hàng nghìn tỷ USD trong dài hạn”, MIIT cho biết trong một báo cáo năm 2024. “Khi công nghệ tiến bộ và ứng dụng mở rộng nhanh chóng, robot hình người sẽ trở thành động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”.

Theo báo cáo Nghiên cứu ngành công nghiệp robot hình người được công bố tại Hội nghị AI thế giới năm ngoái, giá trị thị trường robot hình người của Trung Quốc dự kiến tăng gần gấp đôi từ 2,76 tỷ nhân dân tệ (3,79 tỷ USD) vào năm 2024 lên 5,3 tỷ nhân dân tệ (7,28 tỷ USD) trong năm nay, sau đó tăng vọt lên 75 tỷ nhân dân tệ (10,3 tỷ USD) vào năm 2029, chiếm gần 1/3 thị trường toàn cầu.

Trong báo cáo của Viện nghiên cứu công nghiệp robot Gaogong có trụ sở tại Thâm Quyến, đến năm 2035, các ứng dụng hướng đến doanh nghiệp dự kiến thống trị thị trường robot hình người của Trung Quốc về doanh thu, dự đoán rằng 755.000 đơn vị sẽ tạo ra 75,5 tỷ nhân dân tệ (10,37 tỷ USD), đồng thời phản ánh việc áp dụng sớm trong các lĩnh vực như sản xuất và hậu cần.

Thị trường hướng đến người tiêu dùng - ước tính 1,26 triệu sản phẩm vào năm 2035 - dự kiến đóng góp ít doanh thu hơn ở mức 62,8 tỷ nhân dân tệ (8,62 tỷ USD), vì robot hướng đến người tiêu dùng sẽ có mức giá thấp hơn.

Robot hình người Walker S của UBTech (Thâm Quyến, Trung Quốc) thực hiện nhiệm vụ với vật thể mềm. (Ảnh: Sohu)

Cuộc đua nội địa

Chính quyền nhiều tỉnh, thành cũng đang điều chỉnh chính sách kinh tế của mình để hỗ trợ ngành công nghiệp robot hình người.

Bắc Kinh tập trung vào việc giảm chi phí và đẩy nhanh quá trình thương mại hóa, tập trung vào các thành phần quan trọng của robot và các sản phẩm toàn thân.

Thượng Hải, với mục tiêu trở thành khu vực dẫn đầu toàn cầu về đổi mới công nghệ robot, đã đặt ra mục tiêu rõ ràng đến năm 2025 là phát triển 10 thương hiệu robot hàng đầu, 100 kịch bản ứng dụng chuẩn mực và một ngành công nghiệp robot trị giá hàng nghìn tỷ nhân dân tệ.

Trong khi đó, tỉnh Chiết Giang nổi lên như một cái nôi cho các công ty khởi nghiệp về AI và robot hình người. Giời chức khu vực đang nỗ lực đưa tỉnh này lên vị trí hàng đầu trong tham vọng công nghệ của Trung Quốc. Đặc biệt, thủ phủ của tỉnh là Hàng Châu đã tạo nên làn sóng trong thế giới AI khi DeepSeek do chính họ sản xuất đã làm chấn động thế giới công nghệ trong những tuần gần đây với một mô hình ngôn ngữ lớn có hiệu suất cao và chi phí thấp.

Hàng Châu cũng là nơi đặt trụ sở của Unitree Robotics và các ngôi sao đang lên khác như Deep Robotics, công ty đã phát triển robot hình người DR01 có độ ổn định đặc biệt.

Chiết Giang kỳ vọng sẽ sản xuất được 20.000 robot hình người mỗi năm vào năm 2027, với nền kinh tế địa phương sẽ được thúc đẩy thêm 20 tỷ nhân dân tệ (2,75 tỷ USD) doanh thu trực tiếp từ ngành công nghiệp cốt lõi và 50 tỷ nhân dân tệ (6,87 tỷ USD) từ các ngành liên quan.

Tương tự, tỉnh Giang Tô đã đặt mục tiêu đến năm 2027, với những đột phá dự kiến trong các công nghệ then chốt như "não, tiểu não và tứ chi" của robot hình người.

Thành phố Cám Châu ở tỉnh Giang Tây, nổi tiếng với nguồn tài nguyên đất hiếm dồi dào, hợp tác với công ty cổ phần tư nhân Huangpujiang Capital có trụ sở tại Thượng Hải để ra mắt quỹ công nghiệp robot thông minh trị giá 1 tỷ USD.

Quỹ nhằm hỗ trợ cho các kế hoạch đầy tham vọng của thành phố trung tâm nhằm xây dựng một cụm công nghiệp robot thông minh đang phát triển mạnh. Quỹ cũng đã thu hút EXdoll, một công ty robot hình người sinh học hàng đầu sản xuất "sexbot" , để thành lập cả một cơ sở sản xuất và khu phức hợp du lịch văn hóa theo chủ đề robot lớn nhất Trung Quốc.

Quỹ này thể hiện cách tiếp cận chiến lược của Trung Quốc đối với phát triển công nghiệp bằng cách tận dụng các doanh nghiệp chủ chốt để xây dựng toàn bộ hệ sinh thái trong các lĩnh vực mới nổi, với chiến lược rộng hơn nhằm nắm bắt cơ hội sớm trong các ngành công nghiệp chuyển đổi và thúc đẩy tăng trưởng khu vực.

Các tỉnh khác như Sơn Đông và An Huy cũng đã triển khai các biện pháp hỗ trợ để phát triển ngành công nghiệp robot hình người, với hy vọng chiếm được chỗ đứng trong thị trường đang phát triển này.

Các robot của Unitree phối hợp với vũ công người thật thực hiện điệu múa khăn truyền thống của Trung Quốc. (Ảnh: CCTV)

Nhìn lại ngành xe điện

Để thúc đẩy sự phát triển của ngành trong ngắn hạn, Trung Quốc đang tập trung nguồn hỗ trợ đáng kể của chính phủ vào ngành công nghiệp robot hình người thông qua trợ cấp, ưu đãi thuế, hợp tác nghiên cứu công tư và tạo điều kiện phát triển cụm công nghiệp.

Các nhà phân tích chỉ ra rằng các trung tâm đổi mới robot hình người do chính phủ Trung Quốc tài trợ đang phát triển nhanh chóng mang lại lợi thế trong giai đoạn đầu phát triển của ngành.

Tuy nhiên, những thách thức sau đó có thể phát sinh từ sự cạnh tranh trong khu vực, sự dư thừa giữa các trung tâm đổi mới và nhu cầu thích ứng với thị trường.

Chẳng hạn như ngành xe điện. Trung Quốc có truyền thống lâu đời về việc tận dụng hệ thống quốc gia của mình để thúc đẩy các ngành công nghiệp mới nổi.

Cách tiếp cận này đã tạo ra một ngành xe điện hàng đầu thế giới, cũng như các ngành tấm pin mặt trời và 5G khổng lồ. Và các công ty EV như BYD và Nio được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của chính phủ dưới hình thức tài trợ nghiên cứu và phát triển.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp xe điện và năng lượng mới của Trung Quốc cũng đang rơi vào tình trạng dư thừa công suất, dẫn đến cuộc chiến giá cả, lợi nhuận giảm và xung đột địa chính trị với các đối tác thương mại.

Hiện nay, các khoản trợ cấp điện toán do chính phủ hỗ trợ trong lĩnh vực robot hình người đang đóng vai trò then chốt trong việc giúp các công ty tập trung vào AI thành công, nhưng vẫn còn phải xem cách tiếp cận này sẽ ảnh hưởng đến ngành công nghiệp nói chung như thế nào trong những năm tới.

Hoa Vũ (Nguồn: SCMP)