Trung Quốc tuyên bố thí nghiệm tạo em bé biến đổi gen 'bất hợp pháp'

Tân Hoa xã dẫn lời các nhà chức trách ở Trung Quốc hôm 21/1 cho biết thí nghiệm tạo em bé biến đổi gen đầu tiên trên thế giới của nhà nghiên cứu Hạ Kiến Khuê là vi phạm pháp luật nước này.

Vào tháng 11/2018, ông Hạ làm dấy lên làn sóng phẫn nộ của cộng đồng trong nước và quốc tế với tuyên bố rằng hai em bé sinh đôi - Lulu và Nana - được sinh ra với ADN chỉnh sửa để kháng nhiễm HIV. Sau đó, ông Hạ tiết lộ người phụ nữ thứ hai tham gia thí nghiệm cũng đang mang thai.

Khi đó, Ủy ban Sức khỏe Quốc gia Trung Quốc "ngay lập tức yêu cầu Ủy ban Y tế tỉnh Quảng Đông nghiêm túc điều tra và xác minh" các tuyên bố của nhà khoa học.

Điều tra viên của Ủy ban Sức khỏe tỉnh Quảng Đông cho biết "vụ việc ban đầu được xác định là hoạt động biến đổi phôi thai người bị nhà nước cấm, phục vụ mục đích sinh sản do ông Hạ Kiến Khuê thực hiện", theo Tân Hoa xã. Cơ quan này cho rằng ông Hạ tiến hành thí nghiệm "để có được danh tiếng và tài sản cho cá nhân, với các quỹ tự huy động, bí mật tuyển dụng nhân sự liên quan và cố tình trốn tránh hoạt động giám sát".

Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê bảo vệ nghiên cứu của mình tại Hội nghị thượng đỉnh quốc tế lần thứ hai về chỉnh sửa gen người ở Hong Kong ngày 28/11/2018. Ảnh: AFP.

Thí nghiệm bị điều tra

Cơ quan chức năng cũng cho rằng ông Hạ giả mạo cả tài liệu đánh giá đạo đức và xét nghiệm máu để né tránh quy định cấm sinh nở đối với các bệnh nhân nhiễm HIV.

Ngay sau khi hai em bé biến đổi gen được tiết lộ, hàng loạt nghi vấn đã nổ ra xoay quanh tính xác thực của tài liệu đánh giá tiêu chuẩn đạo đức cho thí nghiệm. Trong khi đó, bệnh viện có tên trong các giấy tờ lại từ chối liên quan đến những thủ tục phê duyệt này.

"Chúng tôi có thể đảm bảo rằng nghiên cứu không được thực hiện trong bệnh viện của chúng tôi và những đứa trẻ cũng không được sinh ra ở đây", đại diện bệnh viện Phụ nữ và Trẻ em Harmonicare nói với CNN vào tháng 11/2018. Cơ sở y tế này xác nhận hai trong số các bác sĩ có tên trong nhóm nghiên cứu của ông Hạc đang làm việc tại bệnh viện và cho biết đang tiến hành điều tra nội bộ.

Chỉnh sửa gen của phôi thai cho mục đích sinh nở bị cấm ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ. Ở Anh, việc chỉnh sửa phôi thai cho mục đích nghiên cứu có thể được cấp phép nếu đảm bảo các quy định nghiêm ngặt. Hiện vẫn chưa rõ liệu thí nghiệm này có an toàn và có gây ra hậu quả khôn lường nào cho các em bé hoặc các thế hệ tương lai hay không.

Đến nay, Trung Quốc đầu tư rất nhiều vào công nghệ chỉnh sửa gen với các nghiên cứu được chính phủ tài trợ, trở thành những trường hợp "lần đầu tiên" trên thế giới như việc sử dụng công cụ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9 lần đầu tiên ở người vào năm 2016 và lần đầu tiên sử dụng công nghệ biến đổi gen để sửa đổi phôi thai hỏng ở người năm 2015.

Trung Quốc hiện đầu tư vào nhiều thí nghiệm chỉnh sửa gen người với các công nghệ hàng đầu thế giới. Ảnh: AP.

"Những quyết định tồi tệ"

Theo kết quả điều tra ban đầu của Tân Hoa Xã, Yalda Jamshidi, thuộc Đại học London, Anh, cho rằng sự ra đời của cặp song sinh chỉnh sửa gen là kết quả của "một loạt những quyết định tồi tệ."

"Không có gì đáng ngạc nhiên là thí nghiệm phải đối mặt với những chỉ trích nặng nề, đặc biệt là vì quy trình được sử dụng trong thí nghiệm chưa được kiểm tra về mức độ an toàn đối với người, cũng như thí nghiệm này không nhằm phục vụ bất kỳ mục đích y học thực sự nào", Jamshidi nói trong một tuyên bố gửi qua email.

"Kết quả điều tra sẽ tạo ra tiền lệ với các động thái pháp lý và trừng phạt thích hợp để trấn an các nhà khoa học và cộng đồng rằng biến đổi gen, giống như tất cả các hoạt động can thiệp y khoa khác, sẽ chỉ được cấp phép nếu thực sự phục vụ nhu cầu y tế, và sẽ được giám sát để đảm bảo quy định và tiêu chuẩn đạo đức", Jamshidi nói thêm.

Tuy nhiên tiến sĩ Helen O'Neill, giám đốc chương trình Khoa học sinh sản và Sức khỏe phụ nữ tại Đại học London, lại có quan điểm khác. "Các báo cáo không làm sáng tỏ câu chuyện. Không có chi tiết nào nói thêm về các biện pháp sẽ được áp dụng để ngăn chặn những thí nghiệm như vậy trong tương lai, cũng như không đưa ra hình phạt cho ông Hạ Kiến Khuê liên quan đến vấn đề chính sách, bệnh nhân và cộng đồng khoa học", tiến sĩ O'Neill nói.

Các nhà chức trách Trung Quốc cho biết ông Hạ và bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào khác có liên quan đến thí nghiệm sẽ bị "xử lý nghiêm theo luật và nếu phạm pháp, họ sẽ được giao cho cục an ninh công cộng", theo Tân Hoa xã.

"Đối với trẻ sơ sinh và tình nguyện viên mang thai, tỉnh Quảng Đông sẽ làm việc với các bên liên quan để giám sát y tế và theo dõi theo hướng dẫn của các cơ quan nhà nước có liên quan", Tân Hoa Xã cho biết thêm.

Hương Ly