Trung Quốc và Nga bắt tay xây dựng nhà máy điện hạt nhân trên Mặt Trăng

Trung Quốc vừa công bố một trong những kế hoạch táo bạo nhất của chương trình vũ trụ nước này: xây dựng một nhà máy điện hạt nhân trên Mặt Trăng vào năm 2035. Dự án sẽ được thực hiện trong khuôn khổ hợp tác với Nga và đóng vai trò cung cấp năng lượng cho Trạm Nghiên cứu Mặt Trăng Quốc tế (ILRS) – một cơ sở khoa học dự kiến đặt tại cực Nam của Mặt Trăng.

Thông tin được kỹ sư trưởng sứ mệnh Hằng Nga 8, ông Bùi Chiếu Vũ (Pei Zhaoyu), công bố trong hội nghị quốc tế tại Thượng Hải ngày 23/4. Đây được xem là bước ngoặt trong chiến lược dài hạn nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một căn cứ thường trú của con người trên Mặt Trăng.

Trạm ILRS – do Trung Quốc khởi xướng từ năm 2022 – cần một nguồn năng lượng ổn định, bền vững để duy trì hoạt động lâu dài trong môi trường khắc nghiệt. Theo ông Ngô Vĩ Nhân (Wu Weiren), kiến trúc sư trưởng chương trình khám phá Mặt Trăng của Trung Quốc, đêm Mặt Trăng kéo dài tới 14 ngày Trái Đất, khiến việc phụ thuộc vào năng lượng mặt trời là không khả thi.

Một lò phản ứng hạt nhân nhỏ gọn và an toàn sẽ giải quyết triệt để vấn đề này. Công nghệ hạt nhân của Nga, với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực năng lượng vũ trụ, sẽ là chìa khóa quan trọng giúp hiện thực hóa kế hoạch.

Roscosmos – Cơ quan Vũ trụ Nga – đã bày tỏ sự đồng thuận cao, và từng công bố kế hoạch hợp tác cùng Trung Quốc từ năm ngoái. Dự kiến, lò phản ứng sẽ chính thức đi vào hoạt động trong năm 2035, cung cấp điện cho các thiết bị nghiên cứu, mô-đun sinh hoạt và hệ thống liên lạc tại ILRS.

Sứ mệnh Hằng Nga 8, sẽ được phóng lên vào năm 2028, đóng vai trò then chốt trong việc chuẩn bị hạ tầng ban đầu cho ILRS. Nó sẽ thử nghiệm các công nghệ then chốt như khai thác tài nguyên tại chỗ, xây dựng mô-đun sinh tồn và đặc biệt là kiểm chứng khả năng sản xuất năng lượng ngay trên Mặt Trăng.

Dự án ILRS cũng sẽ được triển khai qua hai giai đoạn chính. Giai đoạn đầu, các robot và thiết bị tự hành sẽ được phóng lên để khảo sát địa hình, xác định vị trí xây dựng. Giai đoạn hai, từ năm 2030, các phi hành gia Trung Quốc sẽ lần đầu tiên đặt chân xuống vùng cực Nam để chuẩn bị môi trường sống lâu dài.

Việc đầu tư vào năng lượng hạt nhân trên Mặt Trăng không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Trung Quốc và Nga. Mặt Trăng được cho là giàu tài nguyên quý hiếm như titan, đất hiếm, oxit kim loại và đặc biệt là helium-3 – một đồng vị có tiềm năng trở thành nhiên liệu sạch cho các lò phản ứng nhiệt hạch trong tương lai.

Nếu khai thác thành công, helium-3 trên Mặt Trăng có thể cung cấp năng lượng cho Trái Đất trong hàng ngàn năm – một viễn cảnh khiến các cường quốc không gian không thể bỏ qua.

Theo ông Bian Zhigan, Phó giám đốc Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc (CNSA), ILRS không chỉ là dự án song phương giữa Trung – Nga mà sẽ sớm trở thành trung tâm nghiên cứu toàn cầu. Trung Quốc dự kiến triển khai “Dự án 555”, mời gọi 50 quốc gia, 500 viện nghiên cứu và 5.000 nhà khoa học quốc tế cùng tham gia.

“ILRS sẽ là biểu tượng của sự hợp tác, nơi hội tụ trí tuệ toàn cầu và công nghệ tiên phong,” ông Bian nhấn mạnh.

Trong khi Trung Quốc và Nga tăng tốc với ILRS, phía Mỹ cũng không đứng ngoài cuộc với chương trình Artemis do NASA dẫn đầu, hướng tới việc đưa người trở lại Mặt Trăng và xa hơn là Sao Hỏa. Cuộc đua không gian giờ đây không chỉ là biểu tượng của uy tín quốc gia, mà còn là đòn bẩy cho khoa học, kinh tế và an ninh trong kỷ nguyên hậu Trái Đất.

Với kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân trên Mặt Trăng, Trung Quốc và Nga đang cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong việc mở rộng “ranh giới có thể” của nhân loại ra ngoài bầu khí quyển – nơi mà tương lai của loài người có thể bắt đầu viết lại từ những bước chân đầu tiên trên vùng đất cằn cỗi nhất vũ trụ.

Duy Tuấn