Trung Quốc xin cấp 35.000 sáng chế AI, gấp 13 lần Mỹ, Anh, Canada, Nhật, Hàn cộng lại

AI Trung Quốc đang ở giai đoạn trăm nhà đua tiếng

Theo bài viết đăng trên tạp chí khoa học quốc tế Science ngày 11.7, nền tảng cơ sở dữ liệu học thuật "Dimensions" đã công bố một báo cáo phân tích số lượng bài nghiên cứu liên quan đến AI. Theo đó, số lượng bài báo AI đã tăng vọt từ dưới 8.500 bài vào năm 2000 lên hơn 57.000 bài vào năm 2024.

Số lượng bài báo về AI do các nhà nghiên cứu Trung Quốc công bố chỉ là 671 bài vào năm 2000, nhưng đến năm 2024 đã tăng lên 23.695 bài – chiếm gần một nửa tổng số bài báo AI toàn cầu. Tính đến năm 2024, Mỹ có 6.378 bài báo, Anh có 2.747 bài và Liên minh châu Âu có 10.055 bài.

Daniel Hook, Giám đốc điều hành của công ty công nghệ Anh Digital Science (đơn vị sở hữu nền tảng Dimensions), nhận định trong báo cáo: “Sự thống trị của Trung Quốc đang làm giảm ảnh hưởng của Mỹ trong nghiên cứu AI” và rằng “các quốc gia kiểm soát được AI sẽ có lợi thế cạnh tranh trong nhiều lĩnh vực”.

Hook cũng cho biết, với thành công đáng kinh ngạc của công ty AI Trung Quốc DeepSeek, thật khó để coi nhận định rằng Mỹ đang đi trước Trung Quốc 10 năm về AI là một sự thật chắc chắn. Mô hình ngôn ngữ lớn DeepSeek-V3, được ra mắt vào tháng 12 năm ngoái, có hiệu suất tương đương với các mô hình tương tự phát triển tại Mỹ, nhưng chi phí phát triển lại thấp hơn nhiều.

Báo cáo cũng nêu rõ rằng các bài báo AI do Trung Quốc công bố đang dẫn đến số lượng đơn xin cấp bằng sáng chế ở mức kỷ lục. Năm 2024, các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã nộp 35.423 đơn xin cấp bằng sáng chế liên quan đến AI – gấp 13 lần tổng số đơn (2.678) từ Mỹ, Anh, Canada, Nhật Bản và Hàn Quốc cộng lại.

Trung Quốc được xác nhận là có năng lực nghiên cứu AI độc lập. Theo báo cáo, Mỹ, Anh và EU thường xuyên hợp tác quốc tế trong các bài nghiên cứu, trong khi Trung Quốc có tần suất hợp tác quốc tế thấp hơn đáng kể. Hook nhận định: “Trung Quốc đang giảm sự phụ thuộc vào các quốc gia khác trong nghiên cứu AI”.

Báo cáo cũng lưu ý rằng lực lượng lao động trong ngành AI tại Trung Quốc còn trẻ. Hook đánh giá: “Trung Quốc có một lực lượng lao động trẻ, năng động, có trình độ cao và hiểu biết sâu rộng về AI. Chúng tôi kỳ vọng rằng một làn sóng đổi mới như DeepSeek sẽ tiếp tục diễn ra”.

Vì sao Trung Quốc có số đơn xin cấp bằng AI cao đến vậy?

Trung Quốc có số lượng đơn xin cấp bằng sáng chế AI cao kỷ lục, vượt xa các quốc gia khác, là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp, chủ yếu đến từ chiến lược quốc gia và môi trường phát triển mạnh mẽ:

1. Chính sách và Hỗ trợ của Chính phủ

Ưu tiên chiến lược: Chính phủ Trung Quốc đã xác định AI là một ưu tiên chiến lược quốc gia từ lâu. Kế hoạch Phát triển Trí tuệ Nhân tạo Thế hệ Mới (2017) đã đặt ra các mục tiêu rõ ràng và tham vọng để Trung Quốc trở thành trung tâm đổi mới AI toàn cầu vào năm 2030.

Đầu tư khổng lồ: Chính phủ và các quỹ nhà nước đã đầu tư hàng tỷ đô la vào nghiên cứu và phát triển AI, gồm cả việc hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các công ty và tổ chức nghiên cứu.

Khuyến khích đăng ký bằng sáng chế: Có các chính sách khuyến khích mạnh mẽ việc đăng ký bằng sáng chế, gồm trợ cấp, ưu đãi thuế và quỹ nghiên cứu cho các công ty và cá nhân nộp đơn. Điều này tạo động lực lớn cho các nhà phát triển và doanh nghiệp.

Hệ sinh thái đổi mới: Các sáng kiến như "Made in China 2025" và việc thành lập các cụm AI đã thúc đẩy một hệ sinh thái AI phát triển mạnh mẽ.

2. Nguồn nhân lực dồi dào và chất lượng

Nguồn tài năng lớn: Trung Quốc có một lượng lớn các nhà khoa học, kỹ sư và nhà nghiên cứu AI. Số lượng sinh viên tốt nghiệp và các nhà nghiên cứu đóng góp vào năng lực AI của đất nước không ngừng tăng lên.

Lực lượng lao động trẻ và năng động: Báo cáo của Dimensions cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc có "một lực lượng lao động trẻ, năng động và có trình độ học vấn cao với kiến thức sâu rộng về AI." Điều này đảm bảo nguồn nhân lực dồi dào cho hoạt động nghiên cứu và phát triển.

3. Hợp tác giữa Khoa học - Công nghiệp - Chính phủ

Đối tác mạnh mẽ: Mối quan hệ đối tác chặt chẽ giữa các viện nghiên cứu khoa học, ngành công nghiệp và chính phủ đã thúc đẩy nhanh chóng sự đổi mới AI ở Trung Quốc. Nhiều công ty Trung Quốc đã tích hợp và sử dụng AI tạo sinh trong các hoạt động của mình.

Doanh nghiệp dẫn đầu: Các tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc như Tencent, Baidu, Alibaba và ByteDance đang đi đầu trong việc phát triển AI tạo sinh và là những đơn vị nộp bằng sáng chế hàng đầu thế giới.

4. Khả năng nghiên cứu độc lập và giảm sự phụ thuộc

Nghiên cứu độc lập: Báo cáo chỉ ra rằng Trung Quốc có tần suất hợp tác quốc tế tương đối thấp trong các bài báo AI so với Mỹ, Anh, EU, cho thấy nước này đang xây dựng khả năng nghiên cứu AI độc lập và giảm sự phụ thuộc vào các quốc gia khác.

Tập trung vào các lĩnh vực mới nổi: Trung Quốc đã rất tích cực trong việc đổi mới các thế hệ AI tiếp theo, đặc biệt là trong các mô hình tạo sinh (Generative AI) như mô hình khuếch tán (diffusion models) và mô hình tự hồi quy (autoregressive models).

Bùi Tú