Trung Quốc yêu cầu giám sát nước thải để truy vết biến thể Covid-19

Giám sát nước thải lần đầu tiên xuất hiện trong hướng dẫn quốc gia nhằm ứng phó với dịch Covid-19 của Trung Quốc khi chính quyền trung ương của quốc gia này công bố chiến lược giám sát dịch Covid-19 mới vào tuần trước.

Theo đó, hướng dẫn yêu cầu chính quyền các địa phương có điều kiện phù hợp bắt đầu thử nghiệm xét nghiệm nước thải từ các hộ gia đình chảy vào cơ sở xử lý nước thải. Dữ liệu thu được sẽ được sử dụng để đánh giá mức độ lây lan dịch Covid-19 trong cộng đồng nhằm xây dựng kế hoạch ứng phó nhắm đúng mục tiêu hơn cũng như giải trình tự gen để theo dõi sự biến đổi của biến thể virus, dự đoán các đợt bùng phát dịch mới.

Ông Zhang Tong, Giáo sư làm việc tại khoa kỹ thuật xây dựng dân dụng tại Đại học Hong Kong, cho biết một số thành phố tại Trung Quốc đại lục đã thực hiện công tác chuẩn bị cho giám sát nước thải. Ông Zhang là người dẫn đầu chương trình thử nghiệm của Đại học Hong Kong, thực hiện giám sát nước thải tại thành phố vào năm 2020. Ông Zhang cho biết một số cơ quan công quyền của Hong Kong và viện nghiên cứu trong thành phố đã liên hệ chặt chẽ với giới chức Trung Quốc đại lục về vấn đề này.

Ông Zhang khẳng định các công nghệ liên quan tới giám sát nước thải, bao gồm thu thập và phân tích mẫu, đã được hoàn thiện.

Nhân viên y tế tại bệnh viện ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc tiếp nhận bệnh nhân. Ảnh - AP

Trong khi đó, giáo sư Zhang Han - công tác tại Đại học Thâm Quyến, cho biết chương trình thử nghiệm giám sát nước thải nhiều khả năng sẽ được thực hiện tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến.

Ông Zhang cho biết thêm hiện các thành phố trên đã tiến hành nghiên cứu và thử nghiệm liên quan tới giám sát nước thải nhưng chưa có thông tin về quy mô, kế hoạch chính thức hay ngân sách để thực hiện chương trình giám sát nước thải tại các thành phố này.

Khác với những thử nghiệm xét nghiệm nước thải trước đây tập trung vào đánh giá mức độ lây lan dịch trong cộng đồng, hướng dẫn mới nhất của Trung Quốc về ứng phó với dịch Covid-19 chỉ đạo chính quyền các thành phố giải trình tự gen của virus nhằm phát hiện những biến thể mới.

Đây là một trong những lo ngại chính trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát ở nhiều tỉnh thành tại Trung Quốc sau khi quốc gia này dỡ bỏ nhiều hạn chế phòng dịch vào tháng trước. Giới chức y tế Trung Quốc xác nhận phát hiện 130 biến thể phụ của biến thể Omicron tại quốc gia này trong 3 tháng qua, dự báo virus sẽ tiếp tục biến đổi trong thời gian tới khi số ca mắc Covid-19 tăng mạnh.

Bà Janelle Thompson, chuyên gia về công nghệ sinh học và chất lượng nước tại Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore, dự báo sẽ xuất hiện nhiều đợt bùng phát đồng thời của các biến thể phụ có tính lây lan cao của biến thể Omicron trong bối cảnh Trung Quốc hướng tới mở lại biên giới. Bà Thompson nhận định phương pháp theo dõi nước thải sẽ hỗ trợ giám sát sự bùng phát, phân bổ của một biến thể virus cụ thể, cho phép xây dựng chương trình đối phó nhắm đúng mục tiêu hơn.

Trong khi đó, bà Aparna Keshaviah, nhà nghiên cứu về dịch tễ học dựa trên giám sát nước thải tại viện nghiên cứu Mathematica, Mỹ cho rằng khi bỏ quy định xét nghiệm bắt buộc trong cộng đồng, dữ liệu giám sát nước thải sẽ trở thành cách duy nhất để theo dõi mức độ lây lan dịch trong cộng đồng đang gia tăng hay giảm xuống.

Theo bà Keshaviah, dữ liệu thu thập từ giám sát nước thải có thể phát hiện virus trước khi các biện pháp xét nghiệm Covid-19 cho kết quả dương tính bởi thường có độ trễ khi một cá nhân bị nhiễm virus cho tới khi xuất hiện triệu chứng và làm xét nghiệm.

Trung Quốc bắt đầu xem xét giám sát nước thải sau khi Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc công bố hướng dẫn vào tháng 3/2022 về theo dõi sự lây lan của virus corona qua biện pháp giám sát nước thải. Hướng dẫn đề cập cụ thể các bước thực hiện, phương tiện, dụng cụ cần thiết cho công tác giám sát nước thải dù không bắt buộc các địa phương thực hiện.

Sau khi hướng dẫn được công bố, chính quyền một số địa phương đã thử nghiệm phương pháp giám sát này. Quận Haidian, Bắc Kinh thực hiện xét nghiệm nước thải tại 50 trạm xử lý mỗi tuần trong tháng 8. Vào tháng 9, thành phố Thâm Quyến bắt đầu giám sát nước thải tại cảng Shenzhen Bay trước khi mở rộng ra toàn thành phố vào tháng 12.

Giáo sư Zhang tại Đại học Thâm Quyến cho biết thành phố đã giám sát 90 trạm xử lý nước thải trên toàn địa bàn. Chuyên gia này cũng nhận định đây là cách duy nhất để thu thập dữ liệu về tình hình lây lan dịch Covid-19 trên toàn thành phố sau khi dỡ bỏ các hạn chế phòng dịch.

Theo dự án COVIDPoops19 - quy tụ các nhà nghiên cứu tham gia nỗ lực giám sát nước thải để kiểm soát dịch Covid-19 trên toàn cầu, hiện tại có khoảng 70 quốc gia trên thế giới đã và đang áp dụng biện pháp giám sát nước thải để truy vết virus corona.

Mỹ, Singapore và Hà Lan là những quốc gia đã tích hợp giám sát nước thải vào hệ thống giám sát dịch Covid-19. Mỹ bắt đầu theo dõi biến thể virus corona trong nước thải tại các cơ sở xử lý nước thải từ tháng 9/2020, nhận định đây là hệ thống cảnh báo sớm cho công tác bảo đảm sức khỏe cộng đồng.

Vào tháng 3/2021, Ủy ban châu Âu kêu gọi các quốc gia thành viên thu thập mẫu nước thải để phân tích, truy vết virus corona cứ hai tuần/lần.

Hoàng Anh (Theo SCMP)