Trước khi Trái Đất xuất hiện khủng lòng thì loài vật nào là 'kẻ thống trị' hành tinh xanh?

Từ kỷ Cambri, sự sống trên Trái Đất đã trải qua vô số lần thay đổi và cạnh tranh sinh tồn khốc liệt. Trong khi nhiều loài phát triển sức mạnh vượt trội để sinh tồn như cá mập hay khủng long, thì thủy long thú lại nổi lên như một "ông vua" có phần... hiền hòa.

Các nghiên cứu khoa học cho thấy thủy long thú xuất hiện cách đây khoảng 260 triệu năm, trong giai đoạn cuối kỷ Permi và đầu kỷ Trias. Đây là loài bò sát có hình dáng đặc biệt: đầu to, cổ ngắn, thân hình cồng kềnh, dài khoảng 1m và gần như không có khả năng tấn công. Đặc điểm nhận dạng duy nhất là một cặp răng dài ở hàm trên, nhưng điều đó không đủ để biến nó thành một loài săn mồi đáng gờm.

Ảnh minh họa.

Điều thú vị là, thủy long thú chỉ ăn thực vật, có lối sống tương tự như hà mã ngày nay. Vậy tại sao một loài động vật ăn cỏ lại có thể trở thành bá chủ của Trái Đất?

Câu trả lời nằm ở sự biến động khắc nghiệt của Trái Đất thời bấy giờ. Các nhà khoa học chỉ ra rằng, trước khi thủy long thú thống trị, hành tinh đã trải qua một thảm họa núi lửa kinh hoàng. Hàng loạt vụ phun trào khiến bầu khí quyển trở nên độc hại, nồng độ oxy giảm mạnh, carbon dioxide tăng cao, khiến nhiều loài động vật khi đó bị tuyệt chủng hàng loạt.

Trong khi hầu hết các sinh vật không thể thích nghi, thủy long thú lại có một lợi thế sinh tồn đáng kinh ngạc: hệ hô hấp đặc biệt giúp chúng sống sót trong môi trường oxy thấp. Không những thế, chúng còn sở hữu khả năng thích nghi với nhiều loại thực vật khác nhau, ngay cả khi hệ sinh thái biến đổi sau thảm họa.

Một giả thuyết khác của các nhà cổ sinh vật học còn cho rằng thủy long thú có thể đào hang để ngủ đông, giúp chúng sống sót trong thời gian khí hậu khắc nghiệt nhất. Và thế là, khi những loài săn mồi hung dữ khác bị xóa sổ, thủy long thú trở thành bá chủ của Trái Đất trong suốt gần 1 triệu năm mà không gặp bất kỳ đối thủ nào.

Tuy nhiên, sự may mắn nào rồi cũng sẽ cạn kiệt. Khi khí hậu tiếp tục thay đổi, thủy long thú dần biến mất, nhường chỗ cho sự trỗi dậy của những sinh vật mới – mà trong đó, nổi bật nhất chính là khủng long.

Không giống như thủy long thú chỉ mất một thời gian ngắn để vươn lên thống trị, khủng long đã phải trải qua một quá trình cạnh tranh kéo dài hàng triệu năm. Chúng xuất hiện từ cuối kỷ Trias nhưng phải đợi đến tận kỷ Jura mới thực sự trở thành bá chủ tuyệt đối. Trong khoảng thời gian đó, khủng long nguyên thủy đã cùng tồn tại với những loài tiền khủng long trong 15-20 triệu năm trước khi hoàn toàn chiếm lĩnh hệ sinh thái.

Và như một quy luật nghiệt ngã của tự nhiên, sau hơn 160 triệu năm thống trị Trái Đất, khủng long cũng phải nhường chỗ cho một bá chủ mới – con người.

Trâm Anh (t/h)