Trường đại học 'khát' tiến sĩ giỏi

Thiếu nguồn tuyển

Thông tư về chuẩn cơ sở giáo dục ĐH có hiệu lực từ năm 2024, bắt đầu được áp dụng cho các cơ sở giáo dục ĐH từ năm 2025. Yêu cầu chuẩn cơ sở giáo dục ĐH gồm 6 tiêu chuẩn: tổ chức và quản trị, giảng viên, cơ sở vật chất, tài chính, tuyển sinh và đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Nghiên cứu sinh trong lễ tốt nghiệp năm 2024. Ảnh: HUST

Trong đó, tiêu chuẩn quy định tỉ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ (TS) không thấp hơn 20% và từ năm 2030 không thấp hơn 30% đối với cơ sở giáo dục ĐH không đào tạo TS; không thấp hơn 5% và từ năm 2030 không thấp hơn 10% đối với các trường đào tạo ngành đặc thù không đào tạo TS; không thấp hơn 40% và từ năm 2030 không thấp hơn 50% đối với cơ sở giáo dục ĐH có đào tạo TS; không thấp hơn 10% và từ năm 2030 không thấp hơn 15% đối với các trường đào tạo ngành đặc thù có đào tạo TS.

Từ báo cáo 3 công khai của các trường cho thấy, phần lớn những trường không đào tạo TS đạt hoặc vượt tiêu chuẩn quy định 20%. Một số trường có tỉ lệ hơn 40% một chút như Trường ĐH Ngoại thương, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM), Trường ĐH Y Hà Nội… Nếu như không có chính sách đầu tư quyết liệt thu hút đội ngũ từ bây giờ, đến năm 2030, các trường rất khó có thể đạt tỉ lệ 50%.

Một trong những thách thức với nhiều cơ sở giáo dục ĐH hiện nay là nguồn tuyển rất thiếu. Có trường áp dụng chính sách thu hút TS từ nước ngoài nhưng thủ tục hành chính khá phức tạp và mất nhiều thời gian nên việc tuyển dụng không dễ.

Chi tiền tỷ thu hút nhân tài

Để có đủ giảng viên trong tương lai, năm 2025, ĐH Bách khoa Hà Nội thông báo tuyển dụng 43 ứng viên trẻ tuổi, tài năng để đào tạo đạt trình độ TS và trở thành giảng viên của ĐH Bách khoa Hà Nội. Các ứng viên phải cam kết làm việc lâu dài tại ĐH Bách khoa Hà Nội. Năm 2025, ĐHQG TPHCM tiếp tục tuyển TS theo Đề án VNU350 (chương trình VNU350) để phục vụ nghiên cứu khoa học và các nhiệm vụ khác của các trường ĐH thành viên. Theo đó, đợt 1 năm 2025, chương trình VNU350 tuyển dụng 101 chỉ tiêu làm việc tại các đơn vị thành viên và trực thuộc.

Thời gian qua, nhiều trường ĐH đã đưa ra những chính sách thu hút hấp dẫn để kéo các TS người Việt đang làm việc tại nước ngoài về nước. GS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM cho biết, chương trình giáo sư thỉnh giảng của nhà trường với mục tiêu bổ nhiệm 100 giáo sư thỉnh giảng trong giai đoạn 2025-2030. Người được mời tham gia chương trình là giáo sư, phó giáo sư, TS, chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lí có thành tích nổi bật, đang công tác tại các trường ĐH, viện nghiên cứu, các tổ chức quốc tế, các tập đoàn công nghệ trên thế giới. Đặc biệt, chương trình ưu tiên cho các lĩnh vực công nghệ sinh học, y sinh học, chip - bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, công nghệ vật liệu, năng lượng mới, logistics mới, tài chính quốc tế, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, lịch sử, văn hóa Việt Nam...

Chương trình VNU350 của ĐH Quốc gia TPHCM trong năm 2024 đã thu hút hàng chục TS về nước với nhiều chế độ ưu đãi. Ngoài ra, họ nhận được lương, thưởng theo quy định.

ĐH Quốc gia Hà Nội đưa ra chính sách thu hút là các nhà khoa học có thành tích nghiên cứu xuất sắc, ở trong và ngoài nước đảm nhận các vị trí trưởng nhóm nghiên cứu mạnh ở các lĩnh vực khoa học - công nghệ có định hướng nghiên cứu ưu tiên. Quyền lợi được hưởng bao gồm các chế độ ưu đãi theo quy định của nhà nước và ĐH này, được ưu tiên sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị dùng chung của nhà trường, được bảo đảm các điều kiện việc làm, trang thiết bị và triển khai cơ chế chính sách theo thỏa thuận để có thể đẩy mạnh các lĩnh vực khoa học - công nghệ mũi nhọn của Việt Nam. Đặc biệt, các nhà khoa học được đầu tư kinh phí thực hiện nhiệm vụ khoa học - công nghệ từ 3 tỷ đồng trong 3 năm và được đề xuất đầu tư tăng cường năng lực để phát triển nhóm nghiên cứu mạnh.

Nghiêm Huê