Trường ĐH làm gì để đảm bảo tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn đáp ứng Thông tư 01?

Nhiều trường đại học đã công bố báo cáo thường niên theo quy định tại Thông tư 09/2024/TT-BGDĐT. Một số cơ sở giáo dục tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn chỉ 37,1%; 38%...

Nhiều nguyên nhân dẫn ảnh hưởng đến tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn

Chia sẻ về các nguyên nhân ảnh hưởng đến việc tốt nghiệp đúng hạn của sinh viên, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Trần Hữu Duy - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Đà Lạt nói: "Đầu tiên phải kể đến là chất lượng đầu vào của sinh viên, khi không đáp ứng được yêu cầu của ngành học, sinh viên sẽ gặp khó khăn trong quá trình tiếp thu kiến thức, ảnh hưởng đến tiến độ tốt nghiệp.

Lựa chọn đúng ngành học cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu sinh viên không thực sự yêu thích các em sẽ dễ mất động lực, học cầm chừng hoặc thậm chí bỏ học giữa chừng, làm giảm tỷ lệ tốt nghiệp đúng hạn. Bên cạnh đó, trình độ chuyên môn, phương pháp giảng dạy của giảng viên cũng là yếu tố tác động. Bài giảng thiếu sự hấp dẫn, thầy, cô không truyền được cảm hứng học tập, sinh viên dễ rơi vào tình trạng chán nản, bỏ lỡ môn học.

Công tác hỗ trợ sinh viên của nhà trường và khoa cũng cần được chú trọng, đội ngũ cố vấn học tập và cán bộ phụ trách có kịp thời nắm bắt vướng mắc của sinh viên, các em có nhận được sự động viên và giúp đỡ đúng lúc hay không cũng đều ảnh hưởng đến tiến trình học tập".

Đề cập thêm tới rào cản liên quan đến chuẩn đầu ra ngoại ngữ, Tiến sĩ Trần Hữu Duy cho biết khoảng năm 2019, tỷ lệ sinh viên không thể tốt nghiệp đúng hạn do chưa đạt yêu cầu ngoại ngữ tại Trường Đại học Đà Lạt tương đối cao. Lý do chính là tâm lý trì hoãn, nhiều sinh viên thường đợi đến thời điểm chuẩn bị tốt nghiệp mới bắt đầu thi chứng chỉ ngoại ngữ, dẫn đến không đủ thời gian ôn luyện và khắc phục nếu thi trượt, khiến việc tốt nghiệp bị kéo dài ngoài dự kiến.

Theo quan điểm của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Thắng – Trưởng phòng Phòng Đào tạo Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) phương pháp học tập ở bậc đại học cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn.

Nhiều sinh viên chưa xác định được cách học phù hợp với môi trường đại học vốn đòi hỏi tính tự chủ và khả năng tự học cao hơn rất nhiều so với phổ thông dẫn đến việc bị “đuối” trong quá trình học. Các vấn đề tâm lý như áp lực học tập, khủng hoảng định hướng hoặc khó khăn tài chính cũng tác động không nhỏ đến quá trình học của sinh viên, làm không ít em bị gián đoạn hoặc kéo dài thời gian tốt nghiệp.

Đồng thời, mức độ chặt chẽ hay lỏng lẻo trong công tác quản lý, vận hành chương trình đào tạo và việc đánh giá sinh viên ở từng cơ sở cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn của đơn vị.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Thắng – Trưởng phòng Phòng Đào tạo Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh). Ảnh: Webiste nhà trường.

Đặc biệt quan tâm đến vấn đề chuẩn đầu ra ngoại ngữ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Thành - Trưởng phòng Phòng Công tác Chính trị và Sinh viên, Trường Đại học Mỏ - Địa chất cho biết, để được xét tốt nghiệp, ngoài việc hoàn thành toàn bộ chương trình đào tạo, sinh viên còn phải đáp ứng thêm các chuẩn đầu ra. Trong đó, có 2 rào cản khiến khoảng 60-70% sinh viên “mắc kẹt” đó là chứng chỉ công nghệ thông tin và chứng chỉ ngoại ngữ.

Với sinh viên theo học các ngành kỹ thuật, tiếng Anh lại càng là trở ngại lớn do phần lớn thời gian các em tập trung vào các môn khoa học tự nhiên. Thêm vào đó, tiếng Anh hiện không còn là môn thi bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, khiến học sinh dễ xem nhẹ từ cấp học dưới.

Thực tế, kết quả khảo sát năng lực tiếng Anh đầu vào cho thấy mức độ đáp ứng của sinh viên còn thấp, giống như nền đất yếu, khó có thể chịu được sức nặng của chương trình học ngoại ngữ ở bậc đại học.

Ngoài ra, hiện nay, theo khung chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sinh viên chỉ học khoảng 6 tín chỉ ngoại ngữ. Với thời lượng khiêm tốn như vậy, nếu các em không có kế hoạch và ý thức tự học hoặc không có nền tảng vững từ trước sẽ rất khó có thể đạt chuẩn đầu ra theo quy định.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Thành - Trưởng phòng Công tác Chính trị và Sinh viên, Trường Đại học Mỏ - Địa chất. Ảnh: NVCC.

Tăng cường các giải pháp tổng thể để hỗ trợ sinh viên

Nhằm đảm bảo sinh viên vừa tốt nghiệp đúng hạn mà vẫn duy trì được chất lượng đào tạo, Tiến sĩ Trần Hữu Duy khẳng định, chính nhà trường phải đẩy mạnh các giải pháp từ bên trong như tăng cường hỗ trợ cho sinh viên, chọn lọc kỹ lưỡng chất lượng tuyển sinh đầu vào, cải tiến chương trình, nâng cao chất lượng giảng viên.

Về vấn đề chứng chỉ ngoại ngữ, được biết, từ năm 2023, Trường Đại học Đà Lạt đã điều chỉnh quy định về chuẩn đầu ra ngoại ngữ theo hướng linh hoạt hơn. Theo đó, sinh viên có thể nộp chứng chỉ vào bất kỳ thời điểm nào trong quá trình học tập và sẽ được công nhận đạt chuẩn, thay vì phải đợi đến giai đoạn xét tốt nghiệp. Nhờ thay đổi này, số sinh viên bị ra trường không đúng hạn vì tiêu chí ngoại ngữ đã giảm đáng kể.

Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Đà Lạt còn đưa ra thêm lưu ý, dù các tiêu chuẩn trong Thông tư 01 là một trong những cơ sở để quy hoạch mạng lưới giáo dục nhưng cũng không thể vì vậy mà các trường dễ dãi trong cách đánh giá chỉ để sinh viên tốt nghiệp đúng hạn. Điều này rất nguy hiểm vì sẽ ảnh hưởng đến chất lượng đầu ra. Do vậy, các đơn vị phải nêu cao trách nhiệm giải trình, đảm bảo tính chính xác, thực chất của số liệu.

Ảnh minh họa: Website Trường Đại học Đà Lạt.

Cùng chia sẻ về các giải pháp, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Thắng nói: "Đơn vị chú trọng giám sát tiến độ học tập của sinh viên để kịp thời cảnh báo và hỗ trợ. Sinh viên được theo dõi xuyên suốt lộ trình học tập, nhận nhắc nhở sớm khi có dấu hiệu chậm tiến độ.

Ngoài hỗ trợ học thuật, sinh viên còn được trợ giúp về tài chính thông qua các quỹ vay vốn để yên tâm học tập. Các tổ chức Đoàn - Hội trong trường cũng tổ chức các buổi tư vấn, phân tích tình hình học tập để đề xuất các biện pháp tăng cường hiệu quả học tập cho các nhóm sinh viên.

Cùng với đó, công tác tư vấn tuyển sinh đầu vào cũng được thực hiện kỹ lưỡng hơn nhằm giúp thí sinh hiểu rõ ngành nghề mình lựa chọn. Việc hướng nghiệp đúng ngay từ bậc phổ thông không chỉ giúp giảm tỷ lệ sinh viên học sai ngành phải bỏ dở mà còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân. Nếu lựa chọn được ngành học phù hợp sinh viên sẽ hứng thú học và tiến bộ nhanh hơn".

Với Trường Đại học Mỏ - Địa chất, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Thành thông tin, trong 3 năm trở lại đây, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn của nhà trường có sự cải thiện rõ rệt.

Nguyên nhân trước hết đến từ việc đẩy mạnh công tác truyền thông nội bộ, giúp các em hiểu rõ các yêu cầu về chuẩn đầu ra ngay từ đầu khóa, từ đó chủ động xây dựng kế hoạch học tập phù hợp. Cán bộ, giảng viên các khoa cũng tăng cường đồng hành, theo sát tiến độ học tập của sinh viên.

Nhà trường hiện đang xem xét điều chỉnh quy chế đào tạo theo hướng yêu cầu sinh viên phải hoàn thành chuẩn đầu ra trước khi được bảo vệ đồ án hoặc khóa luận tốt nghiệp. Quy định này nhằm tạo động lực để sinh viên nâng cao thái độ học tập, đặc biệt đối với ngoại ngữ, kỹ năng quan trọng đối với các em sau khi ra trường.

Còn hiện tại, nếu sinh viên không đảm bảo lộ trình học ngoại ngữ sau khi kết thúc năm thứ nhất, các em sẽ bị hạn chế số tín chỉ được đăng ký. Chỉ khi vượt qua học phần ngoại ngữ trong mỗi kỳ, sinh viên mới được phép đăng ký nhiều học phần hơn để tăng tốc. Do đó, các em buộc phải cân nhắc kỹ, bởi nếu kéo dài thời gian học đồng nghĩa với việc gánh theo mức tăng học phí.

Song song với đó, Trường Đại học Mỏ - Địa chất cũng đẩy mạnh xây dựng môi trường học tập tiếng Anh, phát triển các câu lạc bộ, hoạt động phong trào nhằm tạo điều kiện để sinh viên rèn luyện ngoại ngữ thường xuyên.

Nói thêm về tiêu chí tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn trong Thông tư 01, thầy Thành cho biết: "Tỷ lệ 40% là con số Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra dựa trên mức trung bình của các cơ sở đào tạo hiện nay. Trong tương lai, tỷ lệ này cần được nâng dần lên nhằm thúc đẩy các trường cải thiện tiến độ đào tạo. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần có lộ trình và hướng dẫn minh bạch để các trường chủ động xây dựng chiến lược thực hiện.

Bên cạnh đó, nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, Bộ cũng cần gia tăng thời lượng môn ngoại ngữ trong chương trình đào tạo đại học, giúp sinh viên có đủ năng lực hội nhập ngay khi ra trường".

Hồng Linh