Truyền thông đóng vai trò then chốt và tạo động lực triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW

Ngày 10/12, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức Hội thảo “Truyền thông nâng cao nhận thức tạo chuyển động xã hội, nhằm thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW”, khẳng định yêu cầu cấp thiết phải đưa tinh thần đột phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội.

Toàn cảnh buổi hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh, truyền thông đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức và tạo động lực xã hội triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (Nghị quyết 57).

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã được ban hành ngày 22/12/2024. Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 193 về thí điểm một số cơ chế đặc thù nhằm đẩy mạnh thực thi Nghị quyết 57. Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký Quyết định số 196 ngày 16/6/2025 phê duyệt Chương trình đẩy mạnh truyền thông thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Đây là bước thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ, không chỉ ban hành chương trình hành động mà còn xây dựng một chương trình riêng cho công tác truyền thông.

PGS.TS Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch VUSTA phát biểu khai mạc hội thảo.

Chương trình truyền thông đặt mục tiêu xuyên suốt là nâng cao nhận thức xã hội, lan tỏa tư duy đổi mới và thúc đẩy hành động quyết liệt trong toàn hệ thống chính trị – xã hội, làm rõ vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với sự phát triển đất nước. Đồng thời, chương trình cũng yêu cầu ngay trong năm 2025, 100% bộ, ngành và địa phương phải xây dựng kế hoạch truyền thông triển khai nghị quyết.

PGS.TS Phạm Ngọc Linh cho biết, VUSTA đã ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57 với mục tiêu, yêu cầu rõ ràng cùng 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm, được cụ thể hóa trong các hoạt động chuyên môn từ nay đến năm 2030. Tuy nhiên, nhìn lại sau một năm, chúng ta phải thừa nhận rằng việc triển khai vẫn còn thiên về văn bản, thủ tục, các hoạt động thực tiễn còn hạn chế. Do đó, nhiệm vụ đặt ra cho Hội thảo hôm nay là cần tập trung trao đổi, thảo luận nhằm xác định các nội dung truyền thông cốt lõi, để hệ thống báo chí và truyền thông trong VUSTA nói riêng, cũng như cả nước nói chung, nhanh chóng đưa tinh thần của Nghị quyết 57 vào đời sống xã hội.

Công tác truyền thông phải đạt được mục tiêu thay đổi nhận thức: Khoa học công nghệ không chỉ là nhiệm vụ của Bộ Khoa học và Công nghệ mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội, góp phần tạo động lực cho phát triển lực lượng sản xuất. Bên cạnh đó, truyền thông cần thúc đẩy ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ, đặc biệt là các công nghệ mới của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần sáng tạo, nghiên cứu và đổi mới, góp phần xây dựng năng lực số cho toàn xã hội – đúng với tinh thần của Nghị quyết 57.

Tham luận tại Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế Đô thị cho biết, chuyển đổi số báo chí không chỉ dừng ở việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất nội dung, mà còn hướng tới hình thành hệ sinh thái báo chí số hiện đại, nâng cao trải nghiệm độc giả và năng lực cạnh tranh thông tin.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế Đô thị phát biểu tại hội thảo.

Tuy nhiên, các cơ quan báo chí hiện phải đối mặt với thách thức lớn như áp lực từ mạng xã hội, nguy cơ tấn công mạng, đòi hỏi cá nhân hóa thông tin và sự thay đổi vai trò chủ động của công chúng. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng mô hình tòa soạn thông minh được coi là giải pháp chiến lược để nâng cao hiệu quả tác nghiệp, tối ưu quy trình quản trị, phân phối nội dung và tạo nguồn thu mới.

Các công nghệ như AI, Big Data, tự động hóa, phân tích hành vi độc giả hay hệ thống bảo mật nhiều lớp trở thành yếu tố then chốt. Nhiều cơ quan báo chí đã chủ động triển khai chuyển đổi số, trong đó đẩy mạnh sản xuất nội dung đa nền tảng, mở rộng kênh tương tác và nâng cao kỹ năng công nghệ cho đội ngũ phóng viên – biên tập viên.

Để chuyển đổi số báo chí đạt hiệu quả, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi cho rằng, các cơ quan báo chí cần xác định lộ trình ngắn và dài hạn rõ ràng; đầu tư hạ tầng công nghệ, số hóa dữ liệu; hoàn thiện mô hình tòa soạn hội tụ; phát triển sản phẩm báo chí số chất lượng cao và cơ chế kinh tế số phù hợp. Với quyết tâm đổi mới, cùng sự hỗ trợ chính sách từ Nhà nước theo tinh thần Nghị quyết 57, báo chí Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số quốc gia, góp phần giữ vững chủ quyền thông tin và phục vụ tốt hơn nhu cầu của công chúng thời đại số.

Theo TS Lê Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, việc ban hành Nghị quyết 57 mới chỉ là bước khởi đầu. Để nghị quyết đi vào cuộc sống, trở thành động lực chuyển đổi tư duy và hành động trong toàn xã hội, truyền thông chính sách phải đóng vai trò then chốt. Có truyền thông hiệu quả thì nội dung nghị quyết mới được truyền đạt rõ ràng, dễ hiểu, được người dân, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học đồng thuận, ủng hộ và triển khai vào thực tiễn. Truyền thông chính là cầu nối biến chủ trương thành hành động, biến tinh thần nghị quyết thành kết quả cụ thể.

TS Lê Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam tham luận tại hội thảo.

Đặc thù của lĩnh vực khoa học – công nghệ là tính trừu tượng, chuyên sâu và thay đổi nhanh. Nếu truyền thông chỉ dừng lại ở việc đọc lại văn bản, sử dụng ngôn ngữ hành chính khô cứng, thì nghị quyết khó tiếp cận với các đối tượng thụ hưởng. Khi thông điệp chưa được chuyển hóa thành ngôn ngữ gần gũi, người dân sẽ không hiểu được chính sách mang lại lợi ích gì, còn doanh nghiệp không biết làm thế nào để tận dụng các cơ chế hỗ trợ, ưu đãi về đổi mới sáng tạo và nghiên cứu phát triển.

TS Lê Nghiêm cũng cho biết, công tác truyền thông về khoa học – công nghệ tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Một phần vì nội dung còn phức tạp, thiếu tính đại chúng; một phần vì khoảng cách giữa cơ quan hoạch định chính sách với doanh nghiệp và cộng đồng nghiên cứu vẫn còn lớn. Thông tin về khoa học – công nghệ lại phân tán ở nhiều đơn vị, chưa có sự điều phối và hệ thống hóa, dẫn tới tính lan tỏa chưa cao. Trong khi đó, truyền thông số – công cụ quan trọng để tương tác hai chiều với xã hội – vẫn chưa được khai thác đúng mức.

Do vậy, để truyền thông thực sự trở thành động lực triển khai Nghị quyết 57, TS. Lê Nghiêm đề xuất, cần xây dựng một chiến lược truyền thông quốc gia dài hạn và đồng bộ, xác định rõ mục tiêu theo từng nhóm đối tượng: doanh nghiệp, nhà khoa học, học sinh – sinh viên, startup, hay người dân nói chung. Thông điệp phải thống nhất, cách truyền đạt phải linh hoạt, phù hợp với từng kênh và từng cộng đồng.

Cùng với đó, một bộ quy tắc truyền thông khoa học – công nghệ cần được ban hành nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực, tránh phóng đại thành tựu hoặc để xảy ra khủng hoảng thông tin khi xuất hiện yếu tố công nghệ gây tranh luận. Ứng dụng nền tảng số phải được ưu tiên, với các hình thức đa phương tiện như video giải thích chính sách, infographic, khóa học trực tuyến miễn phí, dữ liệu mở về nghiên cứu và sản phẩm mới, cùng các công cụ hỗ trợ hỏi – đáp tự động.

Truyền thông không chỉ là cung cấp thông tin một chiều mà phải thúc đẩy đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp, startup và người dân; qua đó phát hiện vướng mắc, giải đáp kịp thời và tăng tính tin cậy. Song song, việc nâng cao năng lực truyền thông cho đội ngũ quản lý và nhà khoa học cũng là điều cần thiết để giúp họ có thể truyền tải tri thức một cách hấp dẫn, dễ hiểu và gần gũi hơn với cộng đồng.

Đồng tình với quan điểm trên, Nhà báo Ngô Đức Hành – Hội Khoa học kỹ thuật Cầu đường Việt Nam nhấn mạnh, VUSTA phải chủ động trở thành lực lượng nòng cốt trong công tác truyền thông nghị quyết. Truyền thông hiện đại cần kết hợp linh hoạt giữa phương pháp truyền thống và công nghệ số, phát huy cả truyền thông miệng – từng được Lênin khẳng định trong lịch sử cách mạng và truyền thông đa phương tiện trong thời đại trí tuệ nhân tạo.

Nhà báo Ngô Đức Hành – Hội Khoa học kỹ thuật Cầu đường Việt Nam.

Trên nền tảng hệ thống báo chí trực thuộc, VUSTA cần xây dựng kế hoạch truyền thông ngắn hạn và dài hạn, tổ chức chuyên mục tuyên truyền nghị quyết, xây dựng ngân hàng câu hỏi – đáp để giải thích chính sách cho công chúng và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan báo chí nhằm tạo tiếng nói thống nhất, lan tỏa rộng rãi. Đồng thời, truyền thông nội bộ cũng phải được tăng cường, từ việc chia sẻ nội dung giữa các hội thành viên, cải tiến cổng thông tin điện tử đến phát triển ứng dụng số giúp người dân và trí thức tiếp cận thông tin nhanh hơn, thuận tiện hơn.

"Truyền thông xã hội là kênh không thể thiếu, vì đây là nơi hội tụ đông đảo giới trẻ – lực lượng chủ chốt trong đổi mới sáng tạo. Cần phát huy vai trò của mạng xã hội, xây dựng fanpage chính thức, liên kết với các báo điện tử lớn để hình thành “hệ sinh thái truyền thông” của VUSTA, từ đó tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng” - nhà báo Ngô Đức Hành khẳng định.

Nghị quyết 57 là tầm nhìn lớn cho tương lai phát triển đất nước. Nhưng để tầm nhìn ấy trở thành hiện thực, truyền thông chính sách phải đi trước một bước, trở thành động lực thúc đẩy văn hóa đổi mới sáng tạo lan tỏa trong xã hội. Truyền thông không phải phần “phụ trợ” cho chính sách; truyền thông chính là một phần của chính sách. Khi truyền thông làm tốt vai trò của mình, Nghị quyết sẽ không chỉ được biết đến, mà quan trọng hơn là được hiểu đúng, tin tưởng và thực thi một cách tự nguyện, sáng tạo và hiệu quả trong đời sống.

Gia Đạt