TS Việt ở Australia đóng góp tri thức để phát triển Đối tác chiến lược toàn diện

Cùng trò chuyện với Tiến sĩ Nguyễn Duy Duy, nhà khoa học tại Viện nghiên cứu Quốc gia Australia - CSIRO, về hành trình từ việc nhận học bổng Australia đến chuyên gia về an ninh nguồn nước, đang truyền cảm hứng mới qua những lời khuyên hữu ích cho nhiều người trẻ muốn tiếp nối con đường du học, phát triển sự nghiệp.

- Nhìn thấy anh có cơ hội đi khắp thế giới, gặp gỡ nhiều nhà khoa học, sau khi tốt nghiệp phổ thông, hành trình của anh diễn ra như thế nào?

Chặng đường đến với nước Úc của tôi không thẳng tắp. Vốn dĩ tôi có ước mơ được đi du học từ những năm học lớp cấp 3. Đam mê về vật lý, về sông, hồ, biển và những hiện tượng tự nhiên đưa tôi đến với Đại học Thủy lợi Hà Nội. Ở đó, tôi nhận được học bổng chính phủ toàn phần để sang Nga du học, theo học ngành Xây dựng Công trình thủy tại Đại học Tổng hợp Bách Khoa Saint Petersburg.

Cũng như khá nhiều nhiều thế hệ sinh viên Việt Nam đi Nga hồi đó, chúng tôi cố gắng hết sức mình với việc học, và luôn đứng đầu khóa. Tôi cũng không ngoại lệ, khi tốt nghiệp xuất sắc trong top đầu toàn khóa, với điểm tổng kết gần tuyệt đối.

TS Duy và các đồng nghiệp Việt Nam tại sự kiện Science at the Shine Dome, Viện Hàn lâm Khoa học Australia.

Tuy nhiên, khác với khá nhiều các thế hệ sinh viên Việt, tôi không lựa chọn học tiếp cao hơn ở Nga, dẫu đó sẽ là một lựa chọn dễ dàng hơn. Tôi biết tới nước Mỹ từ những ngày đầu của năm 3 đại học. Với tôi, nước Mỹ là nơi để hiện thực hóa nhiều giấc mơ của bản thân, về chinh phục kiến thức, về vùng đất của nhiều người tài năng, và về giấc mơ Mỹ.

Giấc mơ đó cũng là động lực để từ không biết tiếng Anh, tôi từng nấu ăn cho một người bạn Nigeria trong ký túc xá đổi lại những giờ học tiếng Anh bồi “miễn phí”, cho tới việc đạt được Ielts 8.5 sau một năm rưỡi.

Từ đó, cùng với kết quả cao trong những năm tháng đại học, tôi chinh phục thành công học bổng VEF (học bổng cung cấp sinh hoạt phí cho 2 năm học ở Mỹ), và là học bổng đặt tiền đề để tôi đưa ra thương lượng với rất nhiều giáo sư ở các trường lớn ở Mỹ. Năm đó tốt nghiệp đại học, tôi nộp tới 11 trường (tất cả đều trong Top 20 ở Mỹ) và tôi được nhận học bổng toàn phần tới 8 trường.

Tôi lựa chọn Đại học Notre Dame để sang Mỹ vì trường trao cho tôi một học bổng cao nhất của trường (Presidential Scholarship). Hai năm ở Mỹ, tôi cũng lao vào học và làm. Đúng như mong đợi, nước Mỹ cho tôi mở ra nhiều góc nhìn mới trong ngành của mình. Và cũng nhờ thế, tôi biết được rõ hơn về điểm mạnh và yếu của bản thân và biết tôi nên chọn con đường như thế nào.

Có lẽ đó là lý do mà sau 2 năm ở Mỹ, tôi tìm cơ hội để được làm trong ngành đúng hơn với thế mạnh và định hướng của bản thân. Tôi gặp Michael (Giáo sư tại ĐH Sydney), ông đồng ý nhận tôi làm nghiên cứu sinh của ông về một đề tài rất thân thuộc với Việt Nam - mô phỏng dòng chảy rối trong điều kiện khô hạn.

Cái gật đầu của hai thầy trò đưa tôi đến với đất nước Australia, thông qua học bổng RTP của trường Đại học Tổng hợp Sydney.

RTP là học bổng ý nghĩa nhất của tôi. Học bổng mở ra cho tôi cơ hội tiếp cận với đề tài nghiên cứu mà đến bây giờ tôi vẫn theo đuổi. Sau nhiều đất nước (Việt Nam, Nga, Đức, Mỹ), thì học bổng cũng dẫn dắt tôi đi con đường tới Australia.

TS. Duy và giải thưởng CSIRO Recognition Reward.

Bài học cho các sinh viên: Xã hội đang phát triển rất nhanh, từ AI, công nghệ sinh học, lượng tử, biến đổi khí hậu, địa chính trị... rất dễ khiến các bạn trẻ mất phương hướng. Nếu bạn đang ngồi trên ghế nhà trường, hay thậm chí đã tốt nghiệp, nhưng vẫn đang mông lung với con đường sự nghiệp, đừng nản chí. Có thể cánh cửa đúng dành cho bạn vẫn chưa được mở ra.

Hãy tiếp tục đi và nhìn vào 4 tiêu chí: Mình có thích con đường đó không, nó có đưa lại lợi ích kinh tế cho bản thân không, mình có giỏi về nó không, và cuối cùng, nếu cứ đi tiếp, mình có thể mang lại tác động tốt cho xã hội không.

Nếu cả 4 điều trên đều hội tụ, hãy cứ không ngừng di chuyển. Bản thân tôi đã sống qua 5 quốc gia và trải qua rất nhiều ngã rẽ, để đi đến được tôi ngày hôm nay. Và tôi cũng không chắc ngày mai tôi sẽ ở đâu, nhưng có một điều mà tôi chắc chắn, tôi luôn có cả 4 điều trên trong mỗi bước đi của mình.

TS. Duy và các nhà khoa học trẻ Australia ghé thăm Viện Nghiên cứu Max Planck, Đức.

- Việc học tập tại Australia đã hỗ trợ gì cho công việc hàng ngày của anh?

Kiến thức chuyên môn tôi có được trong khoảng thời gian nghiên cứu sinh tại ĐH Sydney là tiền đề cho các dự án của tôi hiện tại. Chuyên môn của tôi là về thủy lực dòng chảy, và hiện tại, tôi cũng đang sử dụng các mô hình thủy lực và kết hợp với các mô hình sinh hóa học khác, cùng với AI/ML để giải quyết các bài toán về an ninh nguồn nước ở Úc, Việt Nam và một số nước khác trên thế giới.

Ngoài nghiên cứu, tôi cũng tham gia rất nhiều lớp giảng dạy, và nhờ đó tôi cải thiện được kỹ năng như trình bày, giải thích, hay diễn giải các kiến thức phức tạp thành ngôn ngữ dễ hiểu… Tất cả đều là những kiến thức tôi ứng dụng trực tiếp trong công việc.

Tôi cũng tích cực săn học bổng bổ sung. Ngoài học bổng RTP toàn phần, tôi cũng đã học cách viết hồ sơ để xin học bổng top-up, cũng như nộp xin một số khoản tài trợ cho nghiên cứu của mình. Những trải nghiệm nhỏ đó cũng là tiền đề để bây giờ tôi viết những đề xuất tốt cho các quỹ nghiên cứu lớn.

Không chỉ kiến thức, tôi từng tham gia hoạt động rất sôi nổi trong khoảng thời gian nghiên cứu sinh. Tôi từng là đại diện cho sinh viên Sau đại học của toàn trường để tham gia vào Hội đồng Trường.

Trong vị trí đó, tôi đã xây dựng được rất nhiều kỹ năng có ích thông qua các hoạt động ý nghĩa. Ví dụ như tôi và các đồng nghiệp đã viết lên bản kiến nghị cho Bộ giáo dục Úc về cơ chế hỗ trợ các bạn làm nghiên cứu trong thời gian đại dịch COVID-19. Kiến nghị của chúng tôi được duyệt, cũng như được áp dụng lên hầu hết các trường đại học tại Úc lúc bấy giờ.

Việc có những kỹ năng lãnh đạo, làm nhóm, và tham gia các hoạt động xã hội, cũng góp phần giúp tôi thành công hơn trong công việc bây giờ.

Đặc biệt hơn, những thành tích tôi đạt được trong nghiên cứu, giảng dạy, và cống hiến trong thời gian học PhD, góp phần giúp tôi được chọn là một trong 10 nhà khoa học trẻ trong lĩnh vực Vật lý tại Australia được tham gia ngày hội trí tuệ toàn cầu tại Lindau, để gặp gỡ và trò chuyện với gần 40 nhà Khôi nguyên Nobel. Chuyến đi mở ra cho tôi không chỉ các cơ hội hợp tác, mà còn những cảm hứng bất tận về khoa học, và tạo động lực cho tôi rất nhiều trong công việc nghiên cứu bây giờ.

Bài học cho các sinh viên: Trường đại học là một xã hội thu nhỏ, ở đó, nếu bạn có thể nỗ lực để vượt ra khỏi “vòng tròn thoải mái” của bản thân mà tham gia nhiều hơn, làm tròn đầy các kiến thức và kỹ năng của mình hơn thì chắc chắn sẽ có ích cho bạn sau này.

Để làm được điều đó, các bạn cần biết rõ hai điều: 1) trong trường có rất nhiều công cụ giúp bạn phát triển, từ việc học hay làm. Rất nhiều bạn sinh viên sau cả 4 năm đi học vẫn không biết tới văn phòng hướng dẫn làm hồ sơ xin việc của trường, và loay hoay sử dụng dịch vụ bên ngoài. Nếu như các bạn chịu khó tìm hiểu, thì dịch vụ của chính ngôi trường các bạn đang học là thoải mái để bạn sử dụng rồi. 2) phải biết sắp xếp thứ tự ưu tiên những điều bạn muốn phát triển. Đầu tiên có lẽ là kiến thức chuyên môn, rồi sau đó là các kỹ năng khác. Chỉ tự bạn biết được mặt mạnh yếu, và sở trường đoản của bạn thôi.

TS. Duy cùng đồng nghiệp giới thiệu về công nghệ AquaWatch tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Việt Nam).

- Việc đoạt Giải thưởng Cựu sinh Australia 2025 vừa rồi mang lại cảm hứng gì cho anh trong các công việc tiếp theo?

Chỉ trong năm 2025, tôi đạt tới 3 giải thưởng lớn, hai giải về chuyên môn từ Hiệp hội Xây dựng dân dụng Hoa Kỳ, từ Viện nghiên cứu Quốc gia Úc và giải về cống hiến, đó là Giải thưởng Cựu sinh Australia (Australian Alumni Awards) 2025. Tương tự trước đó, mỗi năm tôi đều có một giải thưởng gì đó cho riêng mình.

Tôi nói điều đó không phải là để khoe khoang, ngược lại, tôi muốn nói rằng việc đoạt giải các giải thưởng đối với tôi giống như một ánh sao băng lóe sáng trên bầu trời. Tương tự, cũng như khi đứng trên khán đài để nhận giải, nhiều ánh đèn chiếu vào, và nhiều ánh mắt nhìn vào bản thân. Nhưng những cái lóe sáng đó chỉ vụt qua, nếu như tôi không tiếp tục cố gắng, thì sẽ nhanh thôi, mọi người sẽ quên mất là tôi từng đạt một giải gì đó.

Vì thế mà tôi đặt mục tiêu là mỗi vài năm trôi qua, sau khi đã nỗ lực để cống hiến và tích góp đủ cả về lượng và chất, thì tôi lại mang những kết quả đó đi thử thách ở một giải hay cuộc thi nào đó, và hy vọng rằng, mình lại lóe sáng lên.

TS Duy nhận giải thưởng Cựu sinh Australia 2025, trao bởi bà Gillian Bird, Đại sứ Australia tại Việt Nam và PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Quay lại với Giải thưởng Cựu sinh Australia thì giải thưởng có ý nghĩa trực tiếp tới cuộc sống và công việc của tôi. Rất nhiều dự án của tôi hiện tại đang thực hiện cả ở Úc và Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Dự án ứng dụng AI trong hệ thống quan trắc chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam là một ví dụ. Chính vì thế nên khi chuyên môn và sự cống hiến của tôi được công nhận, ngoài hạnh phúc, tôi cũng tự thấy mình cần phải cố gắng để xứng đáng với những kỳ vọng của những người đã tin tưởng mình và trao giải.

Vì thế mà tôi có động lực để làm tốt hơn trong những dự án hiện tại, và nhiều dự án tương lai, sẽ đóng góp nhiều hơn cho cả hai đất nước, Australia và Việt Nam.

Bài học cho các sinh viên: Không nên rụt rè. Nếu bạn giỏi, hãy trưng ra để người khác được thấy, được nghe, và được truyền cảm hứng. Hãy thử nộp một học bổng, thi một cuộc thi, thử dự một giải thưởng. Không chỉ quá trình làm hồ sơ và nộp sẽ giúp bạn học rất nhiều điều thú vị mà nếu bạn được giải, đó cũng là một kỷ niệm đáng nhớ, không chỉ với mỗi bản thân bạn đâu.

Mỗi giải thưởng bạn đạt được còn là động lực cho nhiều người khác. Tuy nhiên, cũng đừng ngủ say trong chiến thắng và tự mãn. Ở xã hội đang biến động không ngừng này, nếu bạn ngủ quên thì trong thời gian đó, người khác sẽ vượt lên và bạn sẽ bị lãng quên.

TS Duy nhận giải thưởng về Thủy lực Karl Emil Hilgard từ Hiệp hội Xây dựng Dân dụng Hoa Kỳ.

- Theo anh, là cựu sinh Australia, mình sẽ đóng góp gì để đẩy mạnh quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện giữa hai nước?

Tôi tin chắc là toàn bộ cựu sinh đều đang đóng góp một điều gì đó, dù nhỏ bé hay lớn lao. Tôi cũng vậy, theo cách riêng của tôi.

Về chuyên môn, tôi vẫn đang tích cực xây dựng các dự án lớn giữa các Bộ, ban và trường đại học ở hai nước. Là một nhà khoa học trong Viện nghiên cứu Quốc gia Australia, tôi có một cơ hội đặc biệt để những dự án của tôi tác động lớn hơn, và được ứng dụng rộng hơn, so với các nghiên cứu của các trường đại học.

Chính vì thế mà những dự án về An ninh nguồn nước mà tôi đang hợp tác với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Khoa học & Công nghệ,... và các trường đại học đều có khả năng để ứng dụng toàn quốc, tới tận các tỉnh, thành, địa phương.

Dự án gần đây của tôi ở Việt Nam như về quan trắc chất lượng nước trong nuôi trồng thủy hải sản, hay xây dựng ứng dụng co-pilot AI cho nuôi trồng nông nghiệp đều đang dần đạt được những kết quả đầu tiên, và tôi hy vọng trong tương lai gần, những công nghệ đó sẽ được ứng dụng rộng rãi khắp toàn quốc.

Tôi cũng tích cực kết nối hợp tác giữa các tổ chức của hai nước, gần đây nhất có lẽ là giữa Đại học Thủy Lợi, VinUni, hay Đại học Bách khoa Hà Nội, với viện nghiên cứu CSIRO. Xa hơn nữa, tôi mong sẽ có nhiều cơ quan tổ chức ở hai nước giao lưu và hợp tác ở nhiều dự án hơn.

Bài học cho các sinh viên:Mỗi hành động bạn làm, đầu tiên có lẽ là hoàn thiện thật tốt bản thân, sau đó là tác động tới những người xung quanh, rồi lớn hơn nữa là một tổ chức và rồi tới xã hội.

Khi đang là sinh viên, việc học tập thật tốt và đạt kết quả nổi bật, làm hãnh diện tinh thần học của người Việt trên đất nước Australia, có lẽ đó là việc tốt nhất mà một sinh viên có thể làm cho “đối tác chiến lược toàn diện” rồi đó.

- Xin cảm ơn anh!

Bảo Châu