Từ 1/7, doanh nghiệp tư nhân đầu tư đường sắt được hưởng nhiều ưu đãi đặc biệt

Trước khi Quốc hội tiến hành biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền của Chính phủ, đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật.

Ông cho biết, quá trình xây dựng luật đã tiếp nhận 53 lượt ý kiến đóng góp trực tiếp từ các đại biểu Quốc hội, bao gồm một đại biểu gửi ý kiến bằng văn bản. Đa số đại biểu bày tỏ sự đồng thuận cao với nội dung dự thảo, đánh giá đây là bước đi kịp thời nhằm thể chế hóa chủ trương lớn của Đảng về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, trong đó có đường sắt, lĩnh vực đang còn nhiều “điểm nghẽn” về thể chế.

Dự thảo luật sau chỉnh lý gồm 4 chương, 59 điều đã được rút gọn 25 điều so với dự thảo trình ban đầu của Chính phủ, với trọng tâm là giữ lại các quy định mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội; lược bỏ các nội dung chi tiết, nhằm tăng tính linh hoạt khi triển khai thực hiện.

Một điểm nổi bật của Luật Đường sắt (sửa đổi) là các chính sách hỗ trợ đặc thù được quy định tại Mục 2, Chương II chỉ áp dụng đối với các dự án quan trọng quốc gia và các dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Các quy định này nhằm tạo đòn bẩy thu hút nguồn lực xã hội hóa vào lĩnh vực được xem là "xương sống" của hệ thống giao thông quốc gia.

Cụ thể, luật cho phép khi triển khai các dự án đường sắt quan trọng, nếu có điều chỉnh quy hoạch so với quy hoạch liên quan thì dự án vẫn được phê duyệt mà không cần thực hiện thủ tục điều chỉnh các quy hoạch khác. Tuy nhiên, các quy hoạch liên quan phải được cập nhật và công bố kịp thời, đảm bảo tính đồng bộ và minh bạch.

Luật mới đưa ra nhiều cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực đường sắt. Theo đó, doanh nghiệp được miễn, giảm tiền sử dụng đất; được tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi; được hỗ trợ tài chính tại các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Ngoài ra, các doanh nghiệp tham gia phát triển công nghiệp đường sắt hoặc kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt còn được hưởng ưu đãi về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp.

Thêm vào đó, thủ tục chuẩn bị đầu tư dự án đã được đơn giản hóa có chọn lọc. Luật cũng bổ sung các cơ chế đặc thù trong đấu thầu nhằm đảm bảo minh bạch, phòng ngừa tiêu cực và thất thoát vốn đầu tư công.

Đặc biệt, Luật Đường sắt (sửa đổi) tiếp tục khẳng định nguyên tắc quản lý tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước và hoạt động kinh doanh, đồng thời bảo đảm cạnh tranh bình đẳng trong lĩnh vực đường sắt. Các chính sách hỗ trợ được thiết kế chặt chẽ, rõ ràng, tập trung đúng đối tượng và có cơ chế giám sát của Quốc hội.

Luật mới cũng nhấn mạnh ưu tiên phân bổ ngân sách nhà nước cho việc đầu tư phát triển, nâng cấp, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia và địa phương.

Đồng thời, chú trọng phát triển công nghiệp hỗ trợ và đào tạo nguồn nhân lực nhằm đảm bảo đường sắt đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống giao thông quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội gắn với đảm bảo quốc phòng và an ninh.

Luật Đường sắt (sửa đổi) sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Một số điều khoản liên quan đến cơ chế triển khai cần thêm thời gian chuẩn bị sẽ được áp dụng từ ngày 1/1/2026, nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả khi đi vào thực tế.

TH