Từ 2008 đến nay, trình tự xét và bổ nhiệm chức danh GS, PGS có nhiều thay đổi

Tại Việt Nam, trình tự xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư được thực hiện theo quy định nghiêm ngặt nhằm đảm bảo chất lượng và uy tín của đội ngũ ứng viên. Quá trình này bao gồm nhiều giai đoạn, từ xét duyệt hồ sơ đến đánh giá chuyên môn bởi các hội đồng thẩm định.

Sau khi ứng viên chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định, Hội đồng Giáo sư cơ sở sẽ xem xét và đánh giá hồ sơ của ứng viên. Nếu được thông qua tại Hội đồng Giáo sư cơ sở thì Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành sẽ thẩm định hồ sơ của ứng viên và kết quả xét của Hội đồng Giáo sư cơ sở đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư. Tiếp đó, Hội đồng Giáo sư nhà nước thảo luận công khai, dân chủ về kết quả thẩm định hồ sơ và việc tổ chức xét của Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành; công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư.

Những ứng viên đạt tiêu chuẩn sẽ được công nhận chức danh giáo sư hoặc phó giáo sư và sử dụng chức danh này trong hoạt động giảng dạy, nghiên cứu.

Đại diện lãnh đạo Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải trao quyết định và tặng hoa chúc mừng các tân Phó Giáo sư năm 2024 của nhà trường. (Ảnh: Website nhà trường)

Hiện tại, quy trình xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư và phó giáo sư được thực hiện theo Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư; thủ tục xét hủy bỏ công nhận chức danh và miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư.

So với quy định trước đó (Quyết định số 174/2008/QĐ-TTg; Quyết định số 20/2012/QĐ-TTg ngày ngày 27/4/2012), trình tự xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư tại các hội đồng theo Quyết định số 37 có nhiều thay đổi.

Tại Hội đồng Giáo sư cơ sở, Quyết định số 37 quy định về thành lập Hội đồng Giáo sư cơ sở tại cơ sở giáo dục đại học; trình tự xét tại cơ sở giáo dục đại học; yêu cầu công khai kết quả xét của Hội đồng giáo sư cơ sở và Hồ sơ báo cáo kết quả xét của cơ sở giáo dục đại học.

Trong đó, Khoản 2, Điều 12 Quyết định số 37 quy định trình tự xét tại cơ sở giáo dục có phần chặt chẽ hơn như: yêu cầu mỗi hồ sơ của ứng viên phải đạt ít nhất 2/3 số phiếu của tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư cơ sở; Ứng viên trình bày báo cáo khoa học tổng quan.

Các thành viên Hội đồng Giáo sư cơ sở trao đổi, thảo luận công khai, dân chủ về hồ sơ của ứng viên; trao đổi trực tiếp với ứng viên về những nội dung trình bày trong báo cáo khoa học tổng quan và các nội dung liên quan về chuyên môn, nghiệp vụ của ứng viên; Hội đồng Giáo sư cơ sở phối hợp với cơ sở giáo dục đại học tổ chức đánh giá năng lực ngoại ngữ phục vụ công tác chuyên môn và khả năng giao tiếp tiếng Anh của từng ứng viên.

Tương tự, trình tự xét tại Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành cũng có thay đổi qua các quyết định được ban hành.

Theo bảng trên, Quyết định số 37 quy định rõ ràng hơn về thẩm định hồ sơ ứng viên. Trong đó có quy định người thẩm định phải chịu trách nhiệm về kết quả thẩm định, đánh giá, nhận xét của mình đối với hồ sơ của ứng viên.

Quyết định số 37 còn quy định đánh giá trình độ giao tiếp bằng tiếng Anh của ứng viên. Đối với các nhóm ngành khoa học đặc thù, ứng viên có thể trình bày báo cáo tổng quan bằng tiếng Việt; quy định mỗi hồ sơ của ứng viên phải đạt ít nhất 2/3 số phiếu tín nhiệm của tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành. Kết quả bỏ phiếu tín nhiệm được công bố công khai tại phiên họp Hội đồng; công khai kết quả xét của Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành.

Cũng theo Quyết định số 37, quy trình xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư và phó giáo sư tại Hội đồng Giáo sư nhà nước cũng có nhiều thay đổi so với quy định trước đó. Những thay đổi này được chuyên gia đánh giá là tiên tiến hơn.

Quyết định số 37 quy định tổ chức họp để Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành báo cáo kết quả xét của Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành và trả lời chất vấn của thành viên Hội đồng Giáo sư nhà nước; quy định rõ kết quả bỏ phiếu phải đạt trên 1/2 tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư nhà nước đồng ý.

Sau khi Hội đồng Giáo sư nhà nước thông qua nghị quyết kỳ họp phải công bố kết quả trên Trang thông tin điện tử của Hội đồng Giáo sư nhà nước và Cổng thông tin điện tử của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Thêm nữa, các yêu cầu về việc công nhận tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư theo Quyết định số 37 cũng chi tiết hơn so với quy định trước đó. Ví dụ như quy định sau thời hạn 15 ngày công bố kết quả, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư nhà nước ký quyết định công nhận và cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư cho các ứng viên; hết thời hạn 05 năm kể từ ngày có quyết định công nhận đạt tiêu chuẩn, nếu ứng viên không được bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư tại cơ sở giáo dục đại học thì quyết định hết hiệu lực.

Theo tìm hiểu, trình tự xét bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư cũng có những thay đổi theo từng giai đoạn.

Trước đây yêu cầu định kỳ 3 năm một lần, thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học tiến hành rà soát, đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ được giao của các giáo sư, phó giáo sư để xem xét việc giao nhiệm vụ tiếp theo.

Quyết định số 37 quy định nhiệm kỳ bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư là 05 năm. Kết thúc nhiệm kỳ, người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học tổ chức rà soát, đánh giá theo các quy định về cơ cấu vị trí, số lượng, tiêu chuẩn và điều kiện bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư để quyết định việc bổ nhiệm lại. Việc đánh giá hàng năm đối với giáo sư, phó giáo sư thực hiện như quy định hiện hành đối với giảng viên.

Sau thời hạn 15 ngày công khai kết quả xét bổ nhiệm, người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học ra quyết định bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư đối với ứng viên có đủ điều kiện, phù hợp với cơ cấu vị trí cần bổ nhiệm. Trong quyết định bổ nhiệm phải nêu rõ ngành hoặc chuyên ngành khoa học của ứng viên và tên cơ sở giáo dục đại học bổ nhiệm.

Ngọc Mai