Tư duy mới trong quản lý an toàn thực phẩm

Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý an toàn thực phẩm luôn là nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy quản lý, nhất là ở chính quyền cơ sở, khi vận hành theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Mới đây, UBND thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 53/2025/QĐ-UBND phân công, phân cấp quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn thành phố. Theo đó, việc quản lý cơ sở an toàn thực phẩm được phân theo cấp thành phố và cấp xã. Nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Y tế, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công Thương cũng được chỉ rõ. Đặc biệt, quyết định này xác định rõ UBND cấp xã chịu trách nhiệm toàn diện trong công tác quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn. Cấp xã sẽ quản lý các cơ sở không thuộc diện cấp giấy chứng nhận kinh doanh/đầu tư; các cơ sở dịch vụ ăn uống quy mô nhỏ, bếp ăn trường học, bệnh viện từ hạng hai trở xuống, đồng thời kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Nhiệm vụ này đặt ra khối lượng công việc lớn cho đội ngũ cán bộ cấp xã, trong khi nguồn nhân lực còn thiếu, dân số và số lượng cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm ngày càng tăng. Thực tế, những nhiệm vụ này không hoàn toàn mới với cấp xã và cấp huyện trước đây. Điểm mới nằm ở chỗ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay đã vận hành theo một cơ chế khác và chính quyền cấp xã phải thay đổi tư duy trong quản lý.

Việc thay đổi tư duy trong quản lý là điều rất quan trọng. Cấp xã không thể tiếp tục duy trì tư duy “quản lý là chính”, mà cần chuyển sang tư duy “kiến tạo”, vừa bảo đảm an toàn thực phẩm, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế, dịch vụ. Chính quyền cấp xã cần tạo môi trường thuận lợi cho các cơ sở chế biến, kinh doanh, thực phẩm hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, đồng thời khuyến khích sự tham gia tích cực của cộng đồng vào công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Để làm được điều này, việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cấp xã là yếu tố quyết định. Cán bộ cần được trang bị kiến thức, kỹ năng và phương tiện đầy đủ để thực hiện công tác quản lý an toàn thực phẩm. Các lớp tập huấn, hội thảo chuyên sâu cần được tổ chức để cán bộ có thể tiếp cận những kiến thức mới nhất về an toàn thực phẩm, đồng thời có đủ khả năng kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Đặc biệt, cán bộ cấp sở, ngành cần hỗ trợ, đồng hành với cấp xã, chia sẻ kinh nghiệm và tìm giải pháp cho các vấn đề chưa có tiền lệ.

Cùng với đó, chính quyền cấp xã phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm. Công tác kiểm tra và xử lý vi phạm cần được thực hiện thường xuyên, công khai và minh bạch, không để tình trạng “đánh trống bỏ dùi” hay né tránh trách nhiệm. Mọi hành vi vi phạm phải được công khai rộng rãi để răn đe và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Điều quan trọng trong công tác quản lý an toàn thực phẩm hiện nay là sự phối hợp giữa các cấp, ngành và địa phương. Chính quyền cấp xã cần đối chiếu giữa yêu cầu thực tế với nguồn lực hiện có để điều chỉnh các hoạt động quản lý sao cho hợp lý và hiệu quả. Khi nguồn lực hạn chế, tham mưu với các cấp trên để có giải pháp điều chỉnh là vô cùng cần thiết.

Chỉ khi chính quyền cấp xã thay đổi tư duy, nâng cao năng lực và phối hợp tốt với các cơ quan chức năng, công tác quản lý an toàn thực phẩm mới có thể đạt hiệu quả cao, ngăn chặn vi phạm từ cơ sở, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế địa phương.

Minh Thúy