Từ mâu thuẫn nhỏ đến án mạng học đường: Cấp bách đẩy mạnh giáo dục kiểm soát cảm xúc

Từ mâu thuẫn nhỏ đến bi kịch học đường

Thời gian gần đây, nhiều vụ học sinh đánh nhau nghiêm trọng xảy ra ở khắp các địa phương, gây chấn động dư luận, thậm chí có trường hợp dẫn đến tử vong. Những xung đột từ nhỏ trong lớp học đến bạo lực nghiêm trọng ngoài trường không chỉ khiến học sinh bị thương tích và hoảng loạn tinh thần, mà còn đặt ra câu hỏi về hiệu quả giáo dục kỹ năng sống, quản lý cảm xúc và giám sát học sinh.

Học sinh lớp 8 T. bị bạn cùng lớp đâm nhiều nhát rồi hất xuống hồ tại phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai, được người dân kịp thời đưa đi cấp cứu (Ảnh: cắt từ clip).

Các vụ việc trải dài ở nhiều cấp học, từ THCS, THPT đến cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cho thấy bạo lực học đường đang trở thành vấn đề cấp bách, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội để ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng.

Liên quan vụ việc tại xã Cẩm Lạc (Hà Tĩnh), cuối tháng 9/2025, nạn nhân đã tử vong sau quá trình cấp cứu. Theo thông tin ban đầu, khoảng 11h25 ngày 24/9, tại bờ kè thôn Yên Lạc, hai học sinh Nguyễn Khâm Mạnh (SN 2011, trú thôn 3) và Lê Văn Phương (SN 2007, trú thôn Quang Trung 1) xảy ra mâu thuẫn, xô xát dẫn tới án mạng.

Trước đó, ngày 5/11, trên mạng xã hội Facebook lan truyền nhiều clip, hình ảnh ghi lại cảnh một học sinh dùng dao đâm bạn cùng lớp rồi hất xuống hồ ở phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai khiến nạn nhân nguy kịch. Theo xác minh ban đầu, nạn nhân và thủ phạm đều là học sinh lớp 8. Mâu thuẫn phát sinh được cho là từ việc nạn nhân trước đó nhiều lần trêu chọc và xúc phạm bố mẹ thủ phạm.

Cùng ngày 5/11, mạng xã hội cũng lan truyền đoạn clip dài khoảng 2 phút ghi lại cảnh một nhóm nữ sinh đánh hội đồng bạn học tại khuôn viên Trường THCS A.Đ. (phường Long Nguyên, TP.HCM). Trong khi nhiều học sinh đứng xem, hò reo, nạn nhân bị đánh phải nhập viện với đa chấn thương, rạn nứt ba xương sườn và tinh thần hoảng loạn.

Một vụ việc nghiêm trọng khác xảy ra tại Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa, khi một nam sinh lớp 10 đang ngồi trong lớp bị nhóm học sinh lớp 11 cùng trường xông vào đánh. Nạn nhân được thầy cô và bạn học sơ cứu, chuyển đến bệnh viện, nhưng do vết thương nặng, sau nhiều ngày nguy kịch, em đã không qua khỏi...

TS. LS Đặng Văn Cường – Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội.

Thiếu chương trình giáo dục cảm xúc

Nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng Thông tư 19 hiện nay, quy định hình thức kỷ luật cao nhất đối với học sinh chỉ là viết bản tự kiểm điểm, chưa phù hợp với thực tế và cần được xem xét điều chỉnh.

Theo các chuyên gia, cần có biện pháp xử lý nghiêm khắc hơn với học sinh cá biệt, bởi nếu kỷ luật quá nhẹ sẽ vô tình dung túng cho hành vi bạo lực. Trong một số trường hợp, việc đưa học sinh cá biệt đến trường giáo dưỡng nơi có chương trình giáo dục và tư vấn tâm lý phù hợp cũng là giải pháp cần cân nhắc.

Trao đổi với phóng viên Báo Xây dựng, TS. Nguyễn Tùng Lâm – Phó chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý – Giáo dục Việt Nam cho rằng, nhiều hành vi bạo lực học đường xuất phát từ việc trẻ chưa được dạy cách kiểm soát cảm xúc, thiếu giáo dục về giá trị sống và kỹ năng sống phù hợp với lứa tuổi.

"Cha mẹ chưa sát sao, trong khi nhà trường chủ yếu xử lý theo hướng hành chính, thiếu chương trình giáo dục cảm xúc và hệ thống can thiệp tâm lý thực chất. Khi học sinh thấy không bị xử lý nghiêm, nguy cơ bạo lực sẽ càng tăng", ông Lâm nhận định.

Theo ông, thời gian qua, các trường mới chỉ giải quyết vụ việc đơn lẻ, chưa triển khai đồng bộ chương trình giáo dục kỹ năng sống chất lượng cho từng học sinh, trong khi đây là yếu tố then chốt để phòng ngừa hành vi lệch chuẩn.

"Cần dạy trẻ về giá trị sống, lòng yêu thương, cách kiểm soát cảm xúc để hình thành hành vi đúng đắn. Đồng thời, phải có cơ sở pháp lý rõ ràng trong xử lý từng vụ việc, từ đó tạo ra sự thay đổi thực chất trong hành vi học sinh", ông Lâm nhấn mạnh.

TS. Đặng Văn Cường – giảng viên Luật Hình sự, Khoa Luật và Lý luận Chính trị, Trường Đại học Thủy Lợi trăn trở: "Những ngày qua, liên tiếp xảy ra các vụ bạo lực học đường gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí có dấu hiệu tội phạm, khiến dư luận lo lắng và bức xúc".

Đáng lo ngại là nhiều học sinh đã có những hành vi nguy hiểm cho xã hội; nếu đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, các em có thể phải đối mặt với chế tài nghiêm khắc. Tuy nhiên, thực tế này cũng đặt ra nhiều vấn đề xã hội cần được quan tâm, cùng những trăn trở về giải pháp phòng ngừa.

Theo ông Cường, tuổi trẻ thường bồng bột, nhận thức chưa đầy đủ, dễ bị lôi kéo, kích động và không lường hết hậu quả hành vi của mình. Từ những trò trêu đùa có thể dẫn đến bắt nạt, hoặc hình thành nhóm học sinh tấn công lẫn nhau. Nhiều mâu thuẫn trên mạng xã hội hay trong quan hệ cá nhân cũng có thể nhanh chóng bùng phát thành xô xát, hành hung.

"Chỉ cần một ý nghĩ thiếu chín chắn, sự nóng nảy, bồng bột, thiếu kiềm chế cảm xúc, hoặc do đua đòi, a dua, bị kích động, hay thiếu sự quan tâm, giáo dục của cha mẹ và thầy cô, người trẻ đã có thể mắc sai lầm, thậm chí gây ra tội ác", ông Cường nhấn mạnh.

Theo vị luật sư, đã đến lúc cần có giải pháp cụ thể, thiết thực hơn để siết chặt kỷ luật; đồng thời tăng cường giáo dục đạo đức, pháp luật và kỹ năng sống, nhằm thay đổi hành vi, nâng cao nhận thức của thanh thiếu niên, đặc biệt là học sinh phổ thông. Mỗi gia đình cần đề cao trách nhiệm trong việc quản lý, định hướng con cái. Nhà trường cũng phải chủ động phòng ngừa, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi bạo lực.

Ông Cường cho rằng, cần có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa hai môi trường giáo dục chính, gia đình và nhà trường để công tác giáo dục đạt hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ tái diễn bạo lực, bảo đảm an toàn cho học sinh không chỉ trong trường mà cả trên đường đi học và khi trở về nhà.

Phượng Nguyễn