Từ mô hình trồng cỏ giúp nông dân 'giàu to' đến quá trình xây dựng nông thôn mới ở Cao Bằng

Trong bức tranh nông thôn mới đầy khởi sắc, HTX Thảo Đường Vinh (xã Thạch An) nổi lên như một điểm sáng khi tiên phong trồng cỏ ngọt theo hướng hữu cơ, mở ra một hướng đi mới cho sản xuất nông nghiệp vùng cao, góp phần nâng cao thu nhập, tạo việc làm tại chỗ và hiện thực hóa mục tiêu nông thôn mới tại địa phương.

Từ đồi hoang đến vùng nguyên liệu dược liệu

Cỏ ngọt (Stevia rebaudiana) – loài cây có nguồn gốc từ Nam Mỹ, được biết đến như một loại “đường tự nhiên” không làm tăng đường huyết – vốn là cái tên còn khá xa lạ với nông dân Cao Bằng vài năm trước.

Đến những năm gần đây, cỏ ngọt đã dần bén rễ trên gần 9ha đất đồi ở xã Thạch An, nơi HTX Thảo Đường Vinh đang khai thác tối đa tiềm năng của vùng đất pha cát nhẹ, khí hậu mát mẻ để phát triển cây trồng này.

Cỏ ngọt đem lại nhiều triển vọng nâng cao thu nhập cho người dân Cao Bằng (Ảnh: BCB).

Anh Nguyễn Văn Ngọc, thành viên liên kết của HTX Thảo Đường Vinh, chia sẻ: “Qua thời gian nghiên cứu, tìm hiểu, tôi nhận thấy cỏ ngọt là loại cây phù hợp với thổ nhưỡng của địa phương. Loại cây này dễ trồng, ít sâu bệnh, tốn ít công chăm sóc, vốn đầu tư thấp nhưng cho thu nhập khá ổn định”.

Theo mô hình đang triển khai, cỏ ngọt sau khi trồng từ 50–60 ngày là có thể cắt lứa đầu tiên, sau đó cứ 1,5–2 tháng thu một lứa, trung bình 6 lứa/năm, chu kỳ sống của cây kéo dài 3–4 năm. Năm 2024, HTX đã thu hoạch được khoảng 15 tấn cỏ khô, đem về doanh thu hơn 1 tỷ đồng. Dự kiến cả năm 2025, sản lượng có thể đạt tới 50 tấn.

Không chỉ mang lại nguồn thu cho HTX, mô hình cỏ ngọt còn tạo việc làm ổn định cho hơn 50 lao động địa phương. Từ làm đất, trồng, chăm sóc đến thu hái, phơi sấy… tất cả đều có thể sử dụng lao động tại chỗ, với mức thu nhập từ 4–6 triệu đồng/người/tháng.

Mức thu nhập của thành viên, nông dân liên kết của HTX là con số không nhỏ đối với người dân vùng cao, đặc biệt trong bối cảnh nhiều lao động trẻ bỏ quê đi làm ăn xa vì thiếu việc làm ổn định.

Liên kết chuỗi – Chìa khóa của thành công

Theo ông Phan Văn Quỳnh, Quản lý HTX Thảo Đường Vinh, toàn bộ sản lượng cỏ ngọt hiện nay đều được HTX ký hợp đồng bao tiêu với các doanh nghiệp chế biến dược liệu ở Hà Nội. “Có nhiều thời điểm, đơn hàng vượt cả sản lượng của HTX nên chúng tôi không đủ hàng để cung ứng. Điều đó cho thấy tiềm năng thị trường là rất lớn”, ông Quỳnh chia sẻ.

Với tầm nhìn dài hạn, HTX đang xây dựng mã số vùng trồng, hướng tới chứng nhận sản xuất sạch, từng bước đưa sản phẩm tiếp cận thị trường xuất khẩu. HTX cũng đề xuất Liên minh HTX tỉnh hỗ trợ vốn để đầu tư thêm máy móc, thiết bị chế biến, nâng cao chất lượng sản phẩm.

Điều đáng nói là mô hình của HTX Thảo Đường Vinh đang được xem là hình mẫu cho việc xây dựng vùng nguyên liệu dược liệu gắn với Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), hướng tới mục tiêu vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ môi trường và tạo ra các sản phẩm đặc trưng của địa phương, góp phần vào quá trình xây dựng nông thôn mới.

Thực tế chỉ ra, trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, các HTX không chỉ là mô hình tổ chức sản xuất hiệu quả mà còn là động lực thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, tỉnh Cao Bằng đã xác định phát triển kinh tế tập thể, đặc biệt là mô hình HTX, là một trong những giải pháp trọng tâm.

Nông thôn mới ở Cao Bằng ngày càng thay da đổi thịt (Ảnh: BCB).

Ngành nông nghiệp tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2021–2025 đặt mục tiêu mỗi năm thành lập mới ít nhất 20 HTX, trong đó có các HTX ứng dụng công nghệ cao, sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ, tuần hoàn.

Nhiều HTX đang tham gia trực tiếp vào các tiêu chí xây dựng nông thôn mới như nâng cao thu nhập, giảm nghèo, tạo việc làm, bảo vệ môi trường, chuyển đổi số trong sản xuất và tiêu thụ nông sản. Những mô hình sản xuất sạch, có sản phẩm OCOP như miến dong, dược liệu, chè hữu cơ… không chỉ gia tăng giá trị kinh tế mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa của đồng bào vùng cao.

HTX xanh, nông thôn mới bền vững

Một trong những yếu tố quan trọng giúp HTX ở Cao Bằng phát triển hiệu quả là sự hỗ trợ tích cực từ hệ thống Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng. Trong năm 2024–2025, Liên minh HTX Việt Nam phối hợp với Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực như đào tạo, tập huấn kỹ thuật, quản trị HTX, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị.

Cùng với đó, Liên minh HTX Việt Nam phối hợp với Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng hỗ trợ kết nối tín dụng, hướng dẫn các HTX tiếp cận vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Hỗ trợ HTX triển khai hóa đơn điện tử, tem truy xuất nguồn gốc, ký số, livestream bán hàng, tham gia sàn thương mại điện tử… Truyền thông, xúc tiến thương mại, hỗ trợ xây dựng thương hiệu sản phẩm...

Đặc biệt, trong “Tháng hành động vì HTX năm 2025” với chủ đề “HTX – xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn”, Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng đã tổ chức nhiều hội nghị, diễn đàn nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của kinh tế tập thể trong phát triển nông thôn bền vững.

Từ mô hình trồng cỏ ngọt của HTX Thảo Đường Vinh, có thể thấy rõ một hướng đi mới đang mở ra cho nông nghiệp vùng cao Cao Bằng: Phát triển theo hướng hữu cơ, sinh thái, gắn với thị trường tiêu thụ ổn định và sản xuất quy mô lớn. Không chỉ là câu chuyện của một HTX, đây còn là gợi mở cho hàng trăm HTX khác trên địa bàn tỉnh về cách làm mới, hiệu quả và bền vững.

Định hướng phát triển HTX theo hướng sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn, ứng dụng số hóa… không chỉ giúp HTX tăng sức cạnh tranh mà còn góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu ở vùng biên viễn như Cao Bằng.

Có thể nói, trên hành trình xây dựng nông thôn mới, HTX đã và đang đóng vai trò là lực lượng sản xuất chủ lực, là “bà đỡ” cho người nông dân vùng cao vươn lên thoát nghèo và làm giàu. Mô hình HTX Thảo Đường Vinh chính là minh chứng rõ nét cho một hướng đi mới, nơi tư duy đổi mới, công nghệ và khát vọng vươn lên đã biến những triền đồi cằn cỗi thành những cánh đồng trù phú, mở lối cho tương lai phát triển bền vững.

Với sự đồng hành từ Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Cao bằng, cùng sự chủ động từ địa phương và sự nỗ lực từ chính các thành viên HTX, nông thôn mới Cao Bằng chắc chắn sẽ không chỉ là một mục tiêu, mà sẽ là một hiện thực sống động – nơi nông dân được sống tốt hơn, làm giàu từ chính mảnh đất quê hương mình.

Đông Phong