Từ những cánh đồng dứa đến bản làng du lịch trong nông thôn mới xứ Thanh

Xã Hà Long vốn là vùng đất bán sơn địa, nơi người dân trước đây chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa, ngô, mía với hiệu quả kinh tế thấp. Năm 2011, khi HTX Dịch vụ nông nghiệp (DVNN) Hà Long ra đời, nông dân nơi đây có thêm “điểm tựa” để thay đổi cách làm nông nghiệp. Sự xuất hiện của những mô hình liên kết trong nông nghiệp cũng là điểm tựa để xã đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới.

Điểm tựa trên vùng đất bán sơn địa

Giám đốc HTX Lê Minh Công chia sẻ: “HTX hướng dẫn thành viên chuyển đổi đất trồng mía, ngô kém hiệu quả sang trồng dứa Queen, giống dứa chất lượng cao, phù hợp khí hậu và thổ nhưỡng địa phương. Đồng thời, HTX tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình sản xuất sạch, giúp người dân yên tâm sản xuất”.

Đến nay, HTX có 86 thành viên với hơn 500ha trồng dứa, chiếm 75% tổng diện tích của toàn xã. Nhờ liên kết với thương lái và doanh nghiệp tiêu thụ, đầu ra dứa ổn định, giá cả ít biến động.

Liên kết sản xuất giúp các HTX, nông dân Thanh Hóa nâng cao hiệu quả kinh tế.

Gia đình ông Trần Văn Phong, thôn Đồng Hậu, có 3ha dứa, thu nhập mỗi năm 400 – 600 triệu đồng/ha, cao gấp hàng chục lần so với cây trồng truyền thống. “Nhờ HTX, bà con được hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc và còn có nơi bao tiêu. Giờ trồng dứa không còn là chuyện may rủi nữa”, ông Phong phấn khởi nói.

Không chỉ dừng ở sản xuất, người dân Hà Long còn sáng tạo trong kinh doanh. Nhiều hộ trồng dứa chín lệch mùa để bán vào dịp Tết, có giá 15.000 đồng/quả, gấp đôi dứa nguyên liệu. Một số hộ còn bán chồi dứa giống, tăng thêm thu nhập. Toàn xã hiện có hơn 570 hộ trồng dứa với tổng diện tích 650ha, tạo việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động nông thôn.

Dẫu vậy, con đường phát triển nông nghiệp hàng hóa của Hà Long vẫn còn những khó khăn. Hệ thống giao thông nội đồng chưa đồng bộ, tiêu thụ vẫn phụ thuộc thương lái, chuỗi giá trị chưa bền vững.

Để khắc phục, HTX DVNN Hà Long đang phối hợp với chính quyền xã tận dụng các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam như đầu tư kho lạnh bảo quản nông sản, xúc tiến thương mại, chuyển đổi số và xây dựng vùng nguyên liệu VietGAP.

Theo lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, tỉnh đang hướng dẫn HTX Hà Long mở rộng diện tích trồng dứa theo tiêu chuẩn VietGAP, tiến tới xây dựng thương hiệu Dứa Hà Long. Khi sản phẩm có chứng nhận và thương hiệu, doanh nghiệp chế biến lớn sẽ chủ động tìm đến liên kết, tạo đầu ra ổn định hơn cho nông dân”.

Ấn tượng từ đặc sản OCOP

Ở xã Quang Chiểu, nếp Cay Nọi, giống lúa nếp của đồng bào Thái, từng chỉ được trồng để ăn trong gia đình. Nhưng khi được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao vào năm 2021, giá trị của hạt nếp bản địa này đã “thức giấc”.

HTX Nông lâm Chung Thành, do chị Lương Thị Nồng sáng lập, đã trở thành “bà đỡ” giúp nếp Cay Nọi bước ra thị trường. HTX liên kết hơn 30 hộ dân trồng lúa nếp theo quy trình sạch, cung cấp giống, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Mỗi vụ, HTX thu hoạch khoảng 100 tấn nếp, mang về doanh thu 700 – 800 triệu đồng, giúp nông dân lãi 3 – 3,5 triệu đồng/sào, cao gấp nhiều lần so với trước.

Nhờ sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, HTX Chung Thành được tham gia hội chợ OCOP toàn quốc, tập huấn kỹ năng quản lý, tiếp cận thương mại điện tử, dán tem truy xuất nguồn gốc. Từ đó, sản phẩm nếp Cay Nọi có mặt tại nhiều siêu thị, cửa hàng đặc sản trong và ngoài tỉnh.

“Trước đây, hạt nếp này chỉ quanh quẩn trong bản. Nay nhờ HTX và sự kết nối của Liên minh HTX, nếp Cay Nọi đã trở thành thương hiệu, được khách hàng miền xuôi đặt mua quanh năm”, chị Nồng tự hào nói.

Không chỉ cây lúa, sự đổi thay còn lan tỏa đến căn bếp vùng cao. Ở Mường Lát, bà Lò Thị Quyến, chủ cơ sở thịt trâu gác bếp Dì Ốc, đã biến món ăn truyền thống thành sản phẩm hàng hóa mang thương hiệu riêng. Nhờ được công nhận OCOP 3 sao năm 2022, sản phẩm của bà đã có mã QR truy xuất nguồn gốc, được bán trên website và các sàn thương mại điện tử.

“Nhờ được cán bộ của Liên minh HTX Việt Nam hướng dẫn kỹ thuật sấy lạnh, ép chân không, sản phẩm của tôi giữ được hương vị đặc trưng và có thể bảo quản lâu hơn. Doanh thu tăng khoảng 30%, tạo thêm việc làm cho nhiều chị em trong bản”, bà Quyến cho biết.

Diện mạo nông thôn mới Thanh Hóa ngày càng khởi sắc.

Những câu chuyện như trên không chỉ là câu chuyện thoát nghèo, mà còn là minh chứng cho sức sống mới của chương trình OCOP gắn với vai trò của HTX trong xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa. Khi mỗi sản phẩm nông nghiệp trở thành “đặc sản”, khi mỗi người dân biết làm thương hiệu và ứng dụng công nghệ, thì xây dựng nông thôn mới không còn là khẩu hiệu, mà là hành động cụ thể.

Nếu như Hà Long hay Quang Chiểu làm giàu từ nông nghiệp, thì ở vùng cao Pù Luông, nông dân lại “bắt tay” với du lịch để phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới. Xã Pù Luông, “thiên đường nghỉ dưỡng” của Thanh Hóa, nay đã trở thành điểm sáng du lịch cộng đồng.

Còn tại xã Bình Sơn (nay là Thọ Bình), HTX Dịch vụ nông lâm nghiệp Bình Sơn lại phát triển mô hình du lịch trải nghiệm chè. Du khách được trực tiếp hái, sao và thưởng thức chè, từ đó sản phẩm chè địa phương được quảng bá rộng rãi, giúp thành viên HTX có thêm nguồn thu.

Từ bản làng nghèo đến nông thôn mới kiểu mẫu

Để các HTX phát triển vượt bậc và đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa, vai trò của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa là đặc biệt quan trọng.

Thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ đào tạo nghề, tập huấn kỹ năng quản lý HTX, xúc tiến thương mại và chuyển đổi số; hỗ trợ HTX xây dựng sản phẩm OCOP, đăng ký nhãn hiệu, kết nối tiêu thụ nông sản.

Liên minh HTX Việt Nam còn chủ động khảo sát, lựa chọn các HTX có tiềm năng du lịch để hỗ trợ xây dựng mô hình; kết nối với doanh nghiệp lữ hành, tạo chuỗi giá trị du lịch cộng đồng gắn với nông nghiệp, văn hóa và sinh thái. Đồng thời, các dự án hỗ trợ như “Chương trình bảo quản kho lạnh nông sản vùng miền núi” hay “Chương trình phát triển sản phẩm đặc trưng OCOP” đang mở ra cơ hội lớn cho các HTX Thanh Hóa nâng cao năng lực cạnh tranh.

Chính nhờ sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, và sự phát triển vượt bậc của các HTX, góp phần giúp nông thôn mới tỉnh Thanh Hóa đang thay da đổi thịt từng ngày.

Những con đường bê tông thẳng tắp, những ngôi nhà sàn khang trang, những cánh đồng trù phú... là minh chứng cho sức sống của phong trào xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển kinh tế hợp tác, HTX.

Các HTX đã trở thành cầu nối quan trọng giữa nông dân, doanh nghiệp và du khách. Họ không chỉ tổ chức sản xuất, tiêu thụ nông sản mà còn gìn giữ văn hóa, bảo vệ môi trường, nâng cao năng lực cộng đồng. Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, các mô hình kinh tế hợp tác đang góp phần hiện thực hóa mục tiêu: “Nông thôn Thanh Hóa, hiện đại, văn minh, giàu đẹp và đậm đà bản sắc”.

Mỹ Chí